Sevgili Arkadaşlarım!Sohbetlerimde sizleri azami derecede aydınlatmak ve en güzel şiirleri yazabilmenizi sağlamak için birikimlerimi sizlerle paylaşmaktan büyük bir zevk duyuyorum.Hangi tarzda şiir yazarsanız yazın bu ve bundan önce yazdıklarımı şiir yazarken dikkate dikkate alırsanız yazılanlardan çok istifade edeceğinize kesinlikle inanıyorum.
isterseniz şiir nedir ?diye bir tarifle başlayalım.Bugüne kadar şiirin yüzlerce tarifi yapılmış ama şairler yazarlar asgari bir müşterekte birleşememişlerdir.Onun için ismini hatırlayamadığım bir yazar "Eğer şiir tarif edilebilseydi tek bir tarifi olurdu "demiştir.Bununla beraber; "Şiir,duygu,düşünce ve hayellerin ölçülü veya (ÖLÇÜ TESİRİ UYANDIRABİLECEK )biçimde ses uyuşumlu olarak seçkin bir söyleyişle
dile getirildiği edebi eserdir.diye tarif edebiliriz.O halde hece şiiri yazrken nelere dikkat etmeliyiz,konusunu ilgilendiren husuların üzerinde duracağım.
1.KAFİYE (UYAK) Şiirde şekil unsurlarından biridir.İKİ VEYA DAHA ÇOK MISRA ARASINDAKİ SES BENZERLİĞİDİR.genelde mısara sonlarında bulunur.Şiirin müziğe yaklaşmasında kafiyenin payı büyüktür.Şiirde ahengi arttırır.Kafiyenin çeşitleri
1.YARIM KAFİYE:Bir ünsüz benzeşmesine dayanan kafiye şeklidir.

Örnek: Kuloğlu der ömür geÇer
Kalmasın alemde naÇar
Dünya sana konan göÇer
Dedikleri gerçek imiş
Buradaki (Ç)lerden dolayı bu dörtlükte kafiye sağlanmıştır.(Er,Ar,Er)heceleri rediftir.
ÖNEMLİ NOT:Yarım kafiye olması için muttlaka o harfin ünsüz olması gerekmez
Benzerliği EKSERİYA sessiz harfe de dayanır,ama o harf sesli de olabilir.

2.TAM KAFİYE:Bir ünlü bir ünsüz benzeşmesine dayanan kafiye şeklidir

Bir goncadır,ki ıtrını senden alır bahar
Sensiz kalınca,yapma çiçekten ne farkı var
Burada kafiye (a ve r) harfleri ile sağlanmıştır

3.ZENGİN KAFİYE:İkiden fazla sesin uyuşması ile oluşan kafiye şekli.

Caddeden sokaklara doğru sesler elendi
Pencereler kapandı kapılar sürmelendi
Burada kafiye (l,e,n)harfleriyle sağlanmıştır.(di) eki ise rediftir

4.TUNÇ KAFİYE:Kafiyeli kelimelerden birinin diğerinin içinde bulunması hali

Kükremiş sel gibiyim,bendimi çiğner aşarım
Yırtarım dağları, enginlere sığmam,taşarım
Burada (Aşarım) kelimesi (Taşarım)kelimesinin içindedir.

5.CİNASLI KAFİYE:Yazılışları aynı ama anlamları ayrı olan kelimelerle yapılır

Kara gözler kara gözler
Gözlerim kara gözler
Gemim deryada kaldı
Gözlerim kara gözler
Burada, gözler kelimesi isim ve gözlemek fiili olarak ayrı anlamda kullanılmıştır.

Şimdi diyeceksiniz ki Kafiyenin şartları var mıdır? elbette vardır.
1.Aynı kelimelerin tekrarı ile kafiye yapılmaz

Bu gece ay solgun yıldızlar uzak
Ben yapayalnızım annemden uzak
Burada uzak kelimeleri aynı manada olduğu için kafiyeli sayılmazlar

2.Gramer bakımından aynı ödevi gören ekler kafiyeli sayılmazlar

Uzun uzun yola baktım
Kimse gelmeyince şaştım
buradki (Tım) ekleri aynı anlamı verir ve geçmiş zaman ekidir.Dolayısıyle kafiye olamaz.

3.Ödevi ayrı ekler,hatta edatlar ve bağlar kulağı doyurmayacak derecede belirsiz bulunurlarsa,kendi başlarına kafiye olamazlar.kafiye olabilmesi için kendiden önce gelen kelimelerden yardım görmesi gerekir.

Haydi bu akşam gel de
Rahat rahat kal bizde
Bu iki dize kurallar gereği normalde kafiyeli sayılır.Çünkü ilk dizedeki (de)bağlaçtır başlıbaşına bir kelimedir ayrı yazılır.Diğer (de) ise ad durum ekidir yani ismin (de) halidir.

Kumsal ve yeşil gölgeli sahile in de
Bir dul gibi gez koyları sandallar içinde
işte şimdi bu iki dize kafiyeli sayılırlar.(de) lerin ödevleri ayrı olmakla birlikte,kendilerinden önce gelen (in) ve (çin) hecelerinden yardım görmüşlerdir.

Birkaç defa yazıda REDİF sözcüğü deçti.Redif nedir?

REDİF:Şiirde kafiyeden sonra gelen ,yapı ve anlam bakımından aynı olan EKLERE ,KELİMELERE ,ve KELİME GURUPLARINA denir.Kafiye rediflerden önce gelen
ek,kelime ve kelme grubunda aranır.

Elimi beş yerinden dağladı beş parmağın,
Bağrımda da yanmadık bir yer bırakmadan git
Bir yarın göçtüğünü,çöktüğünü bir dağın
Görmemek istiyorsan ardına bakmadan git
Burada (git) redif olan kelimedir.(Bırakmadan,Bakmadan) kafiyeli kelimelerdir

Çığ gibi tepeden inen kayanın
Farkı yok gitgide mezar taşından
kan sızıyor kana hiç doymayanın
Duvardan duvara vuran başından
Burada ( taş, baş)kafiye (ın ve dan )ekleri ise rediftir

Mert dayanır namert kaçar
Meydan gümbür gümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir
Burada (ar) ekleri ve (Gümbür gümbürlenir) kelime gurubu redif.(kaç,aç)ise kafiyedir

Bu yazıya devam edeceğiz .Tekrar buluşmak üzre.Sevgilerimle

( Şiir Sohbetleri başlıklı yazı İbrahim NEJAT tarafından 1/21/2010 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.