Bir Þiir Tahlili: “ÞARKILARDA YAÞLANIR…”


ÞARKILARDA YAÞLANIR


Þarkýlarda yaþlanýr kýzým.
Dilinde bin sevda ölürde,
Yüreðinde bir sevda doðar insanýn.

Ýnce bir sýzý gibi yaðar damlalar.
Uzak deðil ölüme bir nefes kala da düþer insan.
Gözlerine koca okyanus dolmuþ bakýþýn,
Ortasýna beyaz iner gecenin.

Anlýnda gülen melek,
Eskizini yüreðime düþer.
Düþünce göðe kara bulut,
Aklýna yaðmur girer insanýn.
Elif kadar dik durur karþýmda.

Kendi ömrünü tüketir adýmlarýn.
Dirhem dirhem azalýr yol,
Nefes daralýr,
Ömür bir yudum kalýr,
Þakaklarýnda ak pak acýlar,
Kundakta kalýr aðlamalar.

Bakýþýn dalar uzak bir diyara.
Birazdan çýkýp gelir bir umut,
Ellerinden tutar bir sabah ekmeði,
Bebek kokun her köþeye siner.
Ayrýlýklar vuslata kucak açarda.
“su akar yataðýný bulur”
Ýþte o gün acýlar diner.

Þarkýlarda yaþlanýr kýzým,
Dilinde bin sevda ölürde,
Yüreðinde bir sevda doðar insanýn.



18.12.2008-Aðrý




“ Þarkýlarda Yaþlanýr ” Þiirinin Tahlili:


Bu þiirin daha baþlýðý bile bizde þairin duyuþ tarzý ve üslubu hakkýnda bir fikir oluþturuyor. “Þarkýlarda yaþlanýr kýzým.” mýsrasý þairde baþlamadan tükenmiþliðin, bitmiþliðin hissini uyandýrmakta, böylelikle hayatýn baþlangýç ve sonunun kaçýnýlmazlýðý arasýnda hayatýn umutlarý, sevinçleri, hüzünleri, kaygýlarý, hasretleri arasýnda bir duygu gelgitleri yaþatmaktadýr.

“Þakaklarýnda ak pak acýlar” mýsrasý bize, hayatý bir mýsrada dile getirmedir. Bu tip bir sesleniþi ve feryadý Cahit Sýtký’nýn Otuz Beþ Yaþ þiirinde görmekteyiz:

Þakaklarýma kar mý yaðdý ne var?
Benim mi Allah’ým bu çizgili yüz?
Ya gözler altýndaki mor halkalar?
Neden böyle düþman görünürsünüz,
Yýllar yýlý dost bildiðim aynalar?

mýsralarýnda olduðu gibi ölüm havasý þiirin genelinde hissedilmekte fakat bu bir korku deðil, hayatýn gerçekleriyle yüzleþmektir. Hani olur ya bir an insanýn bütün hayatý bir film þeridi gibi gözünün önünden geçer. Ýþte þairimiz de þiirinde bu havayý yakalamýþ izlenimi vermekte ve bu izlenimi kýzý nezdinde okuyucusuyla paylaþmaktadýr. Okuyucu da bilmektedir ki bebek yaþtaki bir insan bu anlatýlanlara sadece tebessüm ederek cevap verecektir. Fakat fýrtýna da sýðýnacak bir liman arayan gemi misali þairimizde bunaldýðý veya içinin feryadýný dökmek istediði dakikalarda hayatýn gerçeklerini kýzýyla paylaþmak istemektedir.

Bu þiir, sosyal hayatýn ve günlük gerçeklerin içinden bir konuyla yazmýþ. Günlük hayatýn gerçekleri, tabiata ait olan “damlalar, kara bulut, yaðmur, su, yatak, yol , diyar ” gibi imgelerle süslenmiþtir. Þiiri okuduðunuzda, hayatýnýn son demlerini yaþamakta olan bir babanýn kýzýna içini döktüðü dakikalarý kaleme alan bir þair görürüz. Ve bu aný ölümsüzleþtirmek için baþý ucundaki kýzýyla, içinin sýrlarýný döken gizemli bir þairin fotoðrafýný çekersiniz. Þiirin genelinde bir hüzün havasýnýn alanýna kendinizi kaptýrýyorsunuz. Bu hüzün havasýnda bir umut, hatýrlý bekleyiþ ve özlem vardýr. Þair, þirini adeta kendi gözünde her daim yeni doðmuþ bir bebek masumiyetinde olan kýzýna ithaf etmiþ gibi. Onunla duygularýný paylaþmaktadýr.

“ Þarkýlarda yaþlanýr kýzým ” dizesinde þairimiz hayatýn gerçeðini kýzýna anlatmaktadýr. Ýnsanýn dilinde hayat bulan hayallerinde bir son bulacaðý daha ilk mýsralardan itibaren bizi karþýlamaktadýr. Fakat bu hayaller gerçekleþmese de insanýn yüreðinde oluþturduðu umut havasý insaný yaþatmaktadýr. Ýnsanýn doðup büyümesi, olgunlaþmasý ve ölümle son bulan hayat çizgisinin kokusunu daha ilk mýsrada hissetmekteyiz.

Þiirde subjektif unsurlar, objektif unsurlardan daha aðýr basmaktadýr. Adeta þirin genelinde bu subjektif hava sarmýþtýr. Dýþ âlemden çok iç âleme yönelik duygular aðýr basmakta, fakat dýþ âleme ait unsurlar bu iç aleme ait unsurlar etrafýnda ressamýn sihirli fýrçalarý ile þekillenen resim gibi zihinde belirginleþiyor.

Þiir, okuyucunun muhayyilesinde romantik bir hava yaratmaktadýr. Üslup gayet derecede iyi ayarlanmýþ. Tabiata ait unsurlar iyi seçilmiþ izlenimi vermekte, benzetmeler ve sýfatlar sýkça kullanýlmýþtýr. “Ýnce bir sýzý” “koca okyanus” “gülen melek” “ak pak acýlar” vb. sýfatlar ve “gülen melek” “elif kadar dik durur” “þarkýlarda yaþlanýr” benzetmeleri kullanýlarak þiir zenginleþtirilmiþtir. Göze ait çok güzel sýfatlar, benzetmeler yapýlmýþtýr. Gözlerinin renginin mavisi “Gözlerine koca okyanus dolmuþ bakýþýn” dizesiyle, bu maviliklerin ihtiyarlýðýn verdiði haletle beyaza bürünmesi yani ferini kaybetmesi, eski dinçliðini bir daha bulamayacak hale gelmesi “Ortasýna beyaz iner gecenin” mýsrasýyla dile getirilmiþtir. Þair bu beyaza bürünmeyi de gündüzden sonra geceye bürünen bir güne benzetmiþtir.


“Kendi ömrünü tüketir adýmlarýn mýsrasý.” bizi edebiyatýn tozlu raflarýna götürmektedir. ‘Ne yaparsan kendi elinle yaparsýn’ sözünü hatýrlatmakta ve edilen feryatlarýn sebebinin biz olduðunu yüzümüze haykýrmaktadýr. Hayatýn renklerinin kendi elimizle oluþturulduðu haykýrýlmaktadýr. Bu kelimelerdeki çaðrýþýmlar bizde hüzün, duygu yüklü dakikalar, sevinçler, mutluluk hisleri uyandýrmaktadýr.
Þiirde mýsralar da belli bir düzen yoktur. Mýsralar duygu yoðunluðuna ve hislerin coþkunluðuna göre oluþmaktadýr. Þiir 3, 4, 5, 6, 7 ve 3 mýsradan oluþmaktadýr. Mýsralarýn dize sayýsýna baktýðýmýzda hayatla doðru orantý bir artýþ görülmektedir. Son üç mýsra da nakarat oluþturmuþ. Þair adeta þiirin baþýnda ve sonunda ayný duygu telkinlerini tekrarlamaktadýr. Þiirin genelinde umutla gelen sevincin yanýnda son bulacaðý hissedilen hayatýn bir tezadý göze çarpmaktadýr. Þiirin kelimelerle resim çizme sanatý olduðunu düþünürsek, þairimiz adeta kelimelerle hayatýnýn resmini çizmiþtir.

Baþka bir þairin þiirinde dediði;

Þiir ölümün gölgesidir,
Yaþamanýn örtüsü.
Çocuðun savunmasýdýr þiir.

baþka bir þiirde þairimizin mýsralarýnda dediði

Ta içimden birisi gidecek uça ese…
Ta içimden birisi koþacak ardýnýzdan…
Ta içimden birisi kalacak oralarda…

bir þey olsa gerek þiir.



ÖMER BATI
10.03.2009 - Gaziantep