DOLAP

Yunus Emre bir þiirinde, “Benim adým dertli dolap/suyum akar yalap yalap/Böyle emreylemiþ Çalap/ derdim vardýr inilerim” diyor. Bu þiirini anlamak için eskiden kuyulardan dolapla eþek ya da beygir yardýmýyla su çekildiðini bilmek gerek. Dolap su çekerken gýcýrdar. Ozanýmýz bu gýcýrtýyý dertli bir kiþinin inlemesine benzetiyor. Dolaba koþulan eþek ya da beygir, ileriye doðru yürüdüðünü sansýn, dönüp durduðunu anlamasýn diye de gözlerinin iki yaný kapatýlýrdý. Boynuna da çýngýrak baðlanan hayvan böylece aldatýlýrdý. Bu konuda þöyle bir fýkra var; Bir kentli yoldan geçerken bu manzarayý(!) görüp durmuþ, orada bulunan köylüye eþeðin boynundaki çýngýraðýn ne iþe yaradýðýný sormuþ. Köylü, “Çýngýraðýn sesi kesilince merkebin durduðunu anlarýz” diye cevap vermiþ. Kentli gülerek, “Ya eþek durduðu yerde baþýný sallarsa” demiþ. Köylü adama þöyle bir bakmýþ; “Nerede beyim buralarda sizin gibi akýllý eþek!” diye konuþmuþ.

Dolap Beygiri filminde Þener Þen, evdeki karýsýna kaynanasýna, çocuklarýna bakmak için eþek gibi çalýþan ama kimseye yaranamayan bir dar gelirli memuru canlandýrmýþtý.

Dolap deyip geçmeyin. Sadece su dolabý yoktur. Yiyeceklerimizi sakladýðýmýz buzdolabý, giysilerimizi koyduðumuz elbise dolabý, lunaparklarda çocuklarýn binmeyi çok sevdiði dönme dolaplar da vardýr. Bir yerde yolsuzluk varsa orada muhakkak bir dolap dönüyordur. Madrabazlar dolap çevirmeyi çok severler. Çapkýnlar seviþtikleri kadýnýn kocasýndan kaçmak için elbise dolabýna saklanýrlar.

Siz hiç tingildeyen dolap nedir duydunuz mu? Duymadýnýzsa anlatývereyim.

Evi tren yoluna yakýn olan bir kadýn marangozu çaðýrmýþ. “Teren geçerken dolap tingildiyor. Niye acaba? “ diye sormuþ. Adam incelemiþ dolapta bir arýza görememiþ. Kadýn,” Biraz sonra tren geçecek. Dolaba girin de kendi gözlerinizle görün” demiþ. Marangoz dolaba girmiþ. Tam o sýrada kadýnýn kocasý gelmez mi! Öfkeyle, “ne arýyorsun orada?” diye baðýran kocaya adamcaðýz, “Þimdi ben size tren bekliyorum, desem inanmazsýnýz deðil mi?” demiþ.

Bakýn bir genç, sevdiði kadýnla evlenmek istediðini nasýl anlatýyor:

Yoðurt koydum dolaba

,bugün baþým kalaba

Seni doðuran ana

Olsun bana kaynana

Erhan Týðlý