Osmanlý padiþahlarýnýn birçoðunun þair olduðunu biliriz. II. Murad’ýn Muradî, Fatih Sultan Mehmet’in Avnî, II. Bayezid’ýn Adlî, Kanunî Sultan Süleyman’ýn Muhibbî mahlasýyla þiir yazdýðýný hepiniz duymuþsunuzdur.

Osmanlý padiþahlarýnýn çok daha fazlasý þairdir. Altý yüz yýl dünyaya hükmeden ve “Devlet-i ebed müddet” için bin bir sýkýntýya, belaya katlanan, kalbini taþ gibi katý tutmak zorunda kalan padiþahlarýn bir þair yüreðinin olmasý onlarýn doðru karar vermelerinde en önemli etkendi aslýnda.

Osmanlý padiþahlarý arasýnda en sevdiðim Yavuz Sultan Selim’dir. En hiddetli, celalli Osmanlý padiþahý olarak bilinen Yavuz, iyi bir de þairdir ayný zamanda.

Yavuz’la ilgili birçok hikaye vardýr: Yavuz Sultan Selim’in sekiz yýllýk hükümdarlýðý sýrasýnda en çok vezir idam eden padiþah olduðu söylenir. O yýllarda analar çocuklarýna “Allah seni Yavuz’a vezir yapsýn!” diye beddua ederlermiþ.

Vezirler sabah evden çýkýp saraya giderken ailesiyle helalleþir, akþama dönemeyebilecekleri düþüncesiyle çýkarmýþ evden. En ufak bir hatayý affetmeyen Yavuz’un celalinden öyle korkarlarmýþ ki bir gün divana habersiz dalan padiþahý bir anda karþýsýnda gören sadrazam korkudan kalp krizi geçirip öbür aleme göçmüþ.

Bunlar deðil aslýnda anlatmak istediklerim. Dedim ya az önce, Yavuz Sultan Selim edebiyatýmýzýn önemli bir þairidir. O, edebiyatýmýzdaki ilk müþterek þiirin sahibidir:

Yavuz Mercidabýk zaferinden sonra Þam’da konaklar. Sarayda padiþahýn odasýnýn temizliðini yapan bir hizmetli, Ýri yarý, yaðýz padiþaha aþýk olur. Gel gör ki cihan padiþahýna bir hizmetlinin aþýk olmasý duyulmuþ, görülmüþ þey deðildir. Kýzcaðýz bir sabah padiþahýn yastýðýna yaklaþýr ve kýlýfa bir yazý yazar:

“Aþýk olan neylesin?”

Akþam odasýna gelen hünkar yatacaðý sýrada yastýktaki yazýyý görür, okur, gülümser ve altýna þöyle yazar:

“Derdi ne ise söylesin”

Ertesi gün odaya gelen hizmetli kýz yarý korku, yarý ümitle yaklaþýr yastýða ve padiþahýn yazýsýný görünce eli ayaðýna dolaþýr. Neden sonra kendine gelir ve hemen yazar yastýktaki dizelerin altýna:

“Ya korkuyorsa neylesin?”

Akþam gelen padiþah dizeyi görünce altýna yazývermiþ hemen:

“Hiç korkmasýn, söylesin.”

Rivayete göre hünkar gizliden bu yazýyý yazaný araþtýrtýr ve kim olduðunu bulur. Sonra geleneklere göre altýn bir tepsi üzerinde bir yüzük gönderir evlilik teklifi olarak. Tepsiyi ve yüzüðü bir anda karþýsýnda gören hizmetçi kýz heyecandan kalp kriziyle ölür. Bu þekilde edebiyatýmýzýn müþterek yazýlmýþ ilk dörtlüðü çýkar ortaya.

Yavuz’un þiirdeki asýl þöhreti birçoðumuzun bildiði o mükemmel þiiridir aslýnda:

Sanma þâhým herkesi sen sâdýkâne yâr olur
Herkesi sen dost mu sandýn belki ol aðyâr olur
Sâdýkâne belki ol bu âlemde dildâr olur
Yâr olur aðyâr olur dildâr olur serdâr olur

Þiirin güzelliðinin yanýnda bir de þöyle dâhiyane inceliði var:

Sanma þâhým / herkesi sen / sâdýkâne / yâr olur
Herkesi sen / dost mu sandýn / belki ol / aðyâr olur
Sâdýkâne / belki ol / bu âlemde / dildâr olur
Yâr olur / aðyâr olur / dildâr olur / serdâr olur

Dizeleri soldan saða ve yukarýdan aþaðýya okuduðunuzda mükemmelliði göreceksiniz.

Yavuz hakkýnda anlatacak öyle çok þey var ki… Sekiz yýllýk saltanatýna birçok büyük iþi sýðdýran büyük bir padiþahtý o. Ýki kürek kemiði arasýnda çýkan ve “þirpençe” adý verilen bir çýbandan öldü. Hekimbaþýnýn “Sakýn olgunlaþmadan sýktýrmayýn çýbaný!” sözünü kâle almayýp yaveri Hasan Can’a sýktýran ve iki kürek kemiði arasýnda yumruk girecek büyüklükte bir yara oluþmasýyla hayata veda eden Yavuz’un son aný da dikkate deðerdir:

Yavuz son anlarýnda sorar Hasan Can’a: “Hasan Can, þimdi ne vaktidir?”. “Yaradan’la birlikte olmak vaktidir hünkarým.” sözüne hiddetle cevap verir Koca Yavuz: “Bre Hasan Can, sen bizi bunca yýl kimle bilirdin?”