PAZAROLA RECAÝ BEY

                 Postaneden emekli Recai Bey bugün de yine esiyor, gürlüyor ve yaðýyordu: "Dürdane Haným, bu hafta pazara çýkmýycam ne halin varsa gör. Bu defa sen çýkacaksýn tamam mý?... Hem kaç defa söyledim sana otuz yýl çalýþmýþ emekli bir memur olarak; bende eski dinçlik ,eski hafýza yok artýk diye" .. 
                 Ev iþlerinden yorgun düþen ayný yaþlardaki eþi mutfaktan koridora hýþýmla kendini attý. Mitralyöz ateþine en yakýn mesafeden baþlamýþtý: "Vardýr vardýr, kýyýda köþede kalmýþtýr birþeyler. Senin unuttuklarýný hatýrlasam üniversitenin birine dekan olurdum biliyorsun. Postaneden emekli þunca yýlýn külyutmaz memuru Hercai Bey herþeyden anlýycak da bi tek pazarý, pazarlýðý bilemiycek öyle mi?..

"Býrak Allahýný seversen güldürme beni. Evdeki gazetelerin bilmeceleri bulmacalarý yetmezmiþ gibi üç dört kahvenin gazetelerine dadanan kim ? Ben mi, sen mi?".. 

              Hanýmý Recai Bey'e eski gençlik günlerindeki serüvenlerini hatýrlatýp kýzdýrmak için her zaman Hercai Bey diye seslenirdi. Son sekiz on yýldýr çocuklarýný evlendirip torun torbaya karýþmýþlar birbirlerine dýrdýrlanacak atýþ mesafelerine pek yaklaþmamýþlardý.

Açýkçasý kavga etmesini bile unutmuþlardý aslýnda. þekil (a) da görüldüðü gibi deneme atýþlarýný ara sýra tekrarlamaktan baþka bir þey yapmýyorlardý . Emeklilik günleri öyle de geçiyordu, böyle de... 
Recai Bey'in aklýna birden Þinasi Bey'e verdiði borç parayý bugünlerde geri alabileceði geldi. Ayakkabýlarýný hem giyiyor hemde söyleyeceðini söylemekten geri kalmýyordu:" Peki peki anladýk, sen ney-miþsin be haným !. Harmaný koca öküz döðermiþ, ben ne alýnacaksa alýp geleyim. Söyle bakalým neymiþ alýnacaklar ? ". 
                Hanýmý iki tekerlekli pazar arabasýný apar topar balkondan getirip eþikteki pazar müþterisinin eline tutuþturdu:

"Alacaðýn alt tarafý üç kalem bir þey. Varýp da bu yaþtan sonra bir iki pazarcý tezgâhýný, kýyýda köþede kalmýþ iki üç salaþ dükkanýn tapusunu alacak hâlin yok. Ceviz, ýspanak bir de soðan." 
Recai Bey eþine hak verdi. Bu defaki kodlama kolaydý, çünkü sýralýydý. "CIS". Cevizin (C) si, ýspanaðýn (I) sý, soðanýn (S) sinden oluþuyordu.... Orhan Veli ne diyordu bir þiirinde,yaklaþýk olarak, "...Sokaða her an çýkabilirim / Mademki bu esvaplar ve ayakkabýlar benim / Ve mademki sokaklar hiç kimsenin deðil.." Araya Orhan Veli'nin hatýrý da girince yola koyulmaktan baþka bir çaresi kalmamýþtý.."Anlaþýldý, anlaþýldý. Ýþ baþa düþtü ben þimdi sipariþleri , hemen alýp getiririm." diyerek yola koyuldu. 

               Recai Bey, tren garýnýn yukarýsýnda, Tariþ binasý yakýnlarýnda, bir apartmanýn giriþ katýnda oturuyordu. On yýl kadar öncesinde emekli ikramiyesinin üstüne mirastan hissesine düþen parayý eklemiþ, zar zor iki oda bir salondan oluþan bu daireyi satýn alabilmiþti. Kendi kendine mýrýldandý: "Ýyi, iyi, Çavuþun kahvesinde Þinasi'yi görürüm, oradan da ver elini salý pazarý. Bu saatlerde gene de bir þeyler kalmýþtýr. Haydi hayýrlýsý."

               Cumhuriyet Meydaný’nda Atatürk Anýtý’nýn tam karþýsýndaki PTT binasýna bakan kahveye geldiðinde saat on beþ sularýydý. Bir iki gazete karýþtýrmýþ garsona söylediði çayý henüz içmeye baþlamýþtý ki ayný daireden emekli, arkadaþý Þinasi Bey de arzý endam etti.... 
"Ooo..Recai buralara düþer miydin? Bakýyorum týrý almýþsýn yanýna, ehliyet ruhsat da tamam, pazara çýkacaksýn anlaþýlan." 
Recai Bey baþýný tasdik makamýnda salladý: "Öyle, öyle.Tam düþündüðün gibi, kodlama þekline bakýlýrsa CIS alacaðým. Senin anlayacaðýn ceviz, ýspanak, soðan" . 

               Þinasi Bey sipariþ listesi neden bu kadar kýsa diye eþip deþelemedi ,nasýl oluyor da oluyor, baþka þeyler niye almýyorsun bile demedi. Sadece gýrgýr olsun diye takýlmakla yetindi. "Adam sen de, ister CIS al ister COS. Nihayetinde (I) harfi ile baþlayan nesne yerine baþ harfi (O) olan , sözlüklerde kendisine hasbelkader bir yer edinen baþka þeyler alabilirsin...Meselâ / örneðin oklavayý alýp götürebilirsin eve. Bir bakmýþsýn Dürdane Haným deliye dönmüþ, oklavayý kaptýðý gibi seni önüne katmýþ habire kovalýyor. Adalarý- paftalarý,parklarý meydanlarý fýr dönüyorsunuz.".. 

Bu sýra Recai Beyin garsona el iþareti yaparak getirttiði henüz demlenmiþ çaylar da gelmiþti. "Haklýsýn"dedi . "Doðru söylüyorsun be Þinasi. Kodlamalar hata kabul etmez. Ýkinci dünya savaþýyla ilgili bir filmde görmüþtüm, küçücük bir kodlama hatasý maddi manevi nelere mâl olmuþtu.." 
Bir iki laflamadan sonra her ikisinin kulaklarýna bandonun çaldýðý marþlarýn naðmeleri gelmeye baþladý. Tren istasyonunda özel bir konser veren Þehir Bandosu az sonra PTT önüne gelecekti. Daha sonra Belediye binasýndaki yerlerine dönerlerdi. Bando, PTT ve tam karþýsýndaki kahvenin hizasýna geldiðinde , "CISTAK-CISTAK, PISTARA-PISTAK" makamýnda bir müziði terennüm etmeye baþladý. Þinasi Bey üç aylýk emekli maaþýnýn yetmediði geçen ayýn son günlerinde Recai Bey'den aldýðý borç parayý teþekkür ederek takdim etti. 

Bu defa Recai Bey: "Konu deðil Þinasi, acelesi mi vardý" deyip bilmukabele teþekkür faslýna giriþti. Biri kol saatine diðeri cep telefonunun ekranýna baktý. Ýki eski dostun tekrar buluþmak ümidi ile vedalaþma zamaný bu zamandý. Elimizden pazarola Recai Bey demekten baþka bir þey gelmediði için söz konusu þahsý þehir bandosunun arkasýnda, yürür vaziyette býrakýp, konumuza devam edelim. 
Recai Bey , orta parkýn kenarýndan bir yay çizerek Atatürk Caddesi’nden yukarýya doðru pazar yerine yöneldi. Eski perakendeci halinin alt sokaðýna saptý. Kendi kafasýnda kurduðu bulmacanýn birinci karesiyle karþýlaþtý. Unutmadan ve acilen yarým kilo ýspanak aldý.Yeni Cami’nin üst sokaðýnda köylü pazarýndan veya Ali Efenin Haný önlerinden bir kilo cevizi alýrým ,dönüþte de soðaný aldým mý bugünkü görev tamam, iþlem tamam diye düþündü. 
Yol boyunca, gidiþinde ve dönüþünde "CISTAK-CISTAK;PISTARA-PISTAK naðmeleri Recai Beyin kulaklarýndan hiç silinmedi, aklýndan hiç gitmek bilmedi , dilinden de asla düþmedi. 

              Böyle bir olay bu güne kadar kim bilir kimlerin baþýndan geçmiþtir de, gülünç duruma düþmemek için hiç kimseye açýklamak zorunluluðu duymamýþlar ve ihtiyaç hissetmemiþlerdir. Herhangi bir savcýlýk soruþturmasýnda ya da mahkeme dosyasýnda bulunan ifadesinde, biri kalkýp da :, "O þarký yok mu ah o þarký. Kulaklarýmdan hiç gitmedi ,beni suça o þarký teþvik etti. Tek sorumlu bu þarkýdýr Savcý Bey, ben suçlu deðilim. ." dediðini düþünebiliyor musunuz ?. 
Ve yahut þöyle de söylemiþ olabilir bir zanlý: "Hakim Bey yemin billah ederim ki,suç benim deðil; Arabamla giderken yüksek sesle dinlediðim; (Manda yuva yapmýþ söðüt dalýna / Yavrusunu sinek kapmýþ göördün mü) türküsünündür." 
"Arabamýn ön kapý camýnýn biri epeydir yoktu, sinekler cazýl cuzul sesler çýkartarak gelip gelip yüzüme çarpýyordu. Yol saðlý sollu söðüt aðaçlarýyla doluydu. Hani, dedim ki kendi kendime; o an radyoda dinlediðim türküyü duyan iri kara sineklerden biri, söðüt aðacýnda unutulmuþ,yalnýz kalmaktan usanmýþ bir manda yavrusunu kapar getirir de ön camdan içeri býrakýrsa ne olur? Bir düþünebiliyor musunuz ? Onlarca araç birbirine girecek, zincirleme bir kaza olacak. Büyük bir faciayý önlemek amacýyla gözlerimi dört açýp söðüt aðaçlarýný kontrol ederken bu kaza oldu ,Hakim Bey. Suç bende deðil, aklýmý çelen bu türküde.berâtýmý isterim"... 

              Hanýmý yola çýkarken ne demiþti: "Recai, Recai sana söylüyorum sakýn unutma.! Tekerlekli baston olarak da kullandýðýn pazar arabasýný yokuþta çekeceksin, iniþte iteceksin.." 
Recai Bey, Fevzipaþa Caddesi’nde ilerleyip, Arastanýn kenarýndan yukarý çýkarken pazar arabasýný hep çekmiþ, dönerken iniþte hep itmiþti.Yeni caminin üstündeki sokaktan bir kilo ceviz almýþ ,altýndaki sokaktan da bir kilo soðan alarak CISTAK'ýn (CIS) ýný tamamlamýþdý. TAK ne anlama gelebilirdi?. Kodlamaya dahil olmasaydý Recai Beyin aklýný meþgul eder durur muydu bu TAK hecesi?.. "Ne olabilir, acaba nedir nedir, TAK deyince akla, hemen onun adý gelir" diye mýrýldandý bir kaç kez. 

Arastanýn altýndaki küçük meydanda, çýnar altýndaki çeþmeden üstüne üstlük Kaplan Suyu bile içti. Aklýna gelmiþken sýralamayý yaptý .Yarým kilo turp aldý. Bir kilo ayva aldý kompostosu güzel olur diye. Karnabaharý görünce heyecanlandý bunun yemeðinden baþka bir de lalengisi (lalanga) olur deyip iki kelle de ondan aldý. Portakal pazarýna, eski kasaplarýn toplu olarak bulunduðu civara geldiðinde bandonun çaldýðý naðmelerin ikinci bölümü takýldý kafasýna bu defa."PISTARA-PISTAK; PISTARA -PISTAK" Ne olabilirdi , niçin, neden, nasýl olabilirdi .? Beþ (N) bir (K) proðramýnýn sunucusu hastalanmýþ da sanki Recai Bey nöbetçi sunucu olmuþtu. 

Recai Bey okun yayýndan / trenin rayýndan çýktýðý gibi yola çýkmýþtý bir kez. Yarýmþar kilo pýrasa, ýsýrgan otu, sarýmsak, turþu, antep fýstýðý ile bir demet roka, ve bir miktar arap saçý alýp pazar arabasýný dol durdu. Tam PISTAK bulmacasýný çözecekti ki ; bu defa çok sevdiði, Erkin Koray'ýn (ARAP SAÇI ) isimli þarkýsýný mýrýldanmaya baþladý. Bir yandan yürüyerek pazar sathý mailini terk ettiði için PISTAK mamüllerini týra(!) yüklemeye zamaný ve fýrsatý kalmamýþtý. Öðretmen Evi'nin önlerine geldi. Boþ bir banka iliþti. Günde yarým pakete indirdiði sigarasýndan bir adedini tüttürmeye baþladý. Gelen geçen tanýdýklarýyla selamlaþtý yarenlik yaptý. Biraz dinlendikten sonra otuz sekiz tosbaða gücündeki yetmiþ yýllýk gövdesi ve yorgun kollarý ile pazar arabasýný ittirerek sað salim evine ulaþtý. 
Daire zilinin bir kaç defa çalýnmasýndan sonra kapý açýlabildi. 

             Dürdane Haným pazar arabasýnýn týka basa dolu halini görünce küplere bindi: 
"Be adam bu ne ? Ben sana üç kalem yiyecek sipariþi verdim, bunlar ne?.. 
Recai Bey'de jeton eþinin sarsýla sarsýla baðýrýp çýðýrmasýndan ve haykýrmasýndan sonra nihayet düþebilmiþti. Evet (evdeki pazar çarþýya uymaz) dý ve lâkin Dürdane Haným maallesef bu defa da haklýydý. Recai Bey'in unuttuklarý son tahlilde Dürdane Haným'ýn doçentlik tezi olabilirdi. Ortaokul ikiden terk bir tahsili olmasaydý, Recai midir, Hercai midir , her neyse , bu adamýn kahrý çekilirmiydi?. Üç kuruþluk emekli maaþýna yýllar yýlý tâlim ederler miydi? Çar naçar, sevilsin sevilmesin bu alýnanlar bir hafta boyunca yenilecekti. 
"Ah Hercai Bey ah." diye söylendi yine eþi: "Sen hiç deðiþmeyeceksin. O kadar söylüyorum, kaðýda mý yazarsýn, avucuna mý ? Koluna mý yazarsýn bacaðýna mý? Yaz bir yerlere, þu kodlama oyunundan vaz geç artýk diye kaç defa söyledim ? Ha, kaç kere dedim.?". 

Dürdane haným bir yýldýzdan öbür yýldýza kadar haklýydý. Mikrofon ondaydý, daha da tiz perdeden baðýrýp çaðýrýp nutuk atmaya devam etmeliydi: 
"Geçen hafta ne yaptýn Hercai, hatýrlýyor musun ? Dur sen cevap verme ben söyliyim. Sana kereviz al, elektrik parasýný yatýr, bir de kýyma al dedim. Sen ne yapmýþtýn biliyor musun?..Anlatma anlatma, hýzýmý alamadým daha. Ben anlatýcam ben...Alýnacaklarý sivri aklýnla kodladýn ya ;pastaneye girip kek almaya kalkmýþsýn. Bahçývaný sütlaç yerken görünce hatadan dönmüþsün , kerevizi almýþsýn. Oradan tavuk pazarýna uðramýþsýn. Bir tanýdýðýný, keklik ve keklik yumurtasý satarken görmüþsün. Keklik düz ovada (öyle) avlanmaz pazardan (böyle) satýn alýnýr deyip az kalsýn bir adet keklik ve bir sepet yumurtayla eve gelecekmiþsin. Kasap Dilâver seni görüp selam verince aklýn baþýna gelmiþ bereket. Kekliði ve yumurtalarý almadan yarým kilo kýymayla eve dönebilmiþtin hatýrladýn mý ?".. 

           Bu defa Recai Bey kinayelik olsun diye sordu: 
"Pekiyi elektrik parasý bankaya nasýl yatýrýlmýþ aceba Dürdane Haným?" . 
Bu otuz puanlýk uzmanlýk sorusuna , Dürdane Hanýmýn baðýrýp çaðýrmadan vereceði cevap þöyleydi sevgili okuyucular: "Nasýl olacak Hercai Beyefendi.? Yanýk Konak kahvesinde sigaraný tüttürüp tavlaný oynarken , orta þekerli kahveni höpürdetirken birden bire elektrikler kesilmiþ. Oyunun yarým kalýnca aklýn baþýna gelmiþ tabiiki. Bankaya dar halat yetiþip son gün son saat cezalanmadan yatýrmýþsýn elektrik parasýný. Soluk soluða kaldýðýn, ter ter tepinip terlediðin, turþu gibi ýslandýðýn için bir de benden madalya bekliyorsun öyle mi?. Daha çook beklersin çok. Gümüþhane'den gümüþ sevkiyatý gecikmiþ , gümüþ madalyayý bu sefer yetiþtiremedik, bi dahaki sefere pazarýn altýný üstüne getirirsin de ödülü hak edersin , kýrmýzý kurdelalý altýn madalya takarýz Hercai Beyefendiciðim"...... 

                                                                                        Mehmet Sadýk   Medin                                                                                               

                                                                                12 Aralýk 2006 Fatih / ÝSTANBUL