Makale / Tarihsel Makaleler

Eklenme Tarihi : 30.08.2021
Okunma Sayısı : 851
Yorum Sayısı : 8

30 AĞUSTOS  ZAFER VE  TAYYARE  BAYRAMI

Başlık  eminim  pek  çok  okuyanı  şaşırtacaktır.  Öyle  ya  30  Ağustos’un  Zafer  bayramı  olduğunu  biliyorduk  da  Tayyare  Bayramı da  nereden  çıktı? Ama  resimlere  baktığınızda  göreceksiniz  ki  30  Ağustos  ülkemizde  bir  dönem – resmi  olmasa  da-  Tayyare Bayramı  olarak  da  kutlanmış.

Evet  bugün  30  Ağustos’tan  bahsedeceğim  ama  günün  anlam ve  önemini  herkesin  bildiğini  düşünerek daha  bilinmeyen  bir  konudan  bahsedeceğim.

Sakarya  Meydan  Savaşında Yunan  birliklerinin  elinde 18  uçak  varken Türk ordusunun  sadece  2  uçağı  vardı ve  bu  iki  uçaklık  filoya Kuvay-i  Havaiye  deniliyordu.

Sakarya  Savaşından  sonra İtalya’dan  21  Fransa’dan 10  uçak  alındı ( Bunlar  silahsız  uçaklardı. Silah olarak Alman  makineli  tüfekleri  monte  edildi  ama bu  makineli  tüfekler uçağın  pervanelerini  parçalıyordu  çoğu  kez.)

İşte  bu  uçakların da  üstün  gayretleriyle  Büyük  Taarruz sonunda  zafere  erişmişti. Bundan  sonraki  hedef  yerli  ve  milli  Türk  uçağı  üretmekti.  Bu amaçla 16  Şubat  1925 de Türk  Tayyare  Cemiyeti kuruldu  bizzat  Atatürk  tarafından. Ancak  Türk  Tayyare  Cemiyetinin  gelirleri  bir  uçak  fabrikası  kuracak  düzeyde  değildi. Uçak  Fabrikası  kurmak  yerine  dışarıdan  modern ( o  çağa  göre  modern  tabii  ki)  savaş  uçakları  satın  almak daha  mantıklı  görüldü  ve önce  Atatürk 10.000  Tl  bağışladı  Tayyare  cemiyetine.  Hemen  ardından Naci  Demirağ  120.000 Tl  ve  Vehbi  Koç 5.000 Tl  bağışladı.

Böylece başlayan  kampanya  ile  kısa  sürede  300  uçak satın  alındı ki  bu  konuyu  bir  başka  yazımda ele  almıştım ve  sadece  Sandıklı ilçemizin  iki  uçak  satın  aldığını  belirtmiştim  bu  kampanya  çerçevesinde.



Büyük  Taarruz  ve  Zafer  Bayramı  ilk  kez  1924 de Afyon- İstanbul-  Ankara  ve  İzmir’de  kutlanmıştı.

Bu  arada Tayyare  Cemiyeti 31  Ağustos  1925  Tarihini  Tayyare  bayramı  olarak  kutlamayı  kararlaştırdı ve kutladı da.  Ama  ertesi  yıl bu  kutlama  tarihini 30  Ağustos’a  çekip  Zafer  Bayramı  ile  birlikte  ‘’Zafer  ve  Tayyare  Bayramı’’ Olarak  kutlamaya  karar verdi.  Bu  arada  Bakanlar Kurulu da 25  Ağustos 1926  Tarihli  kararnamesiyle  30  Ağustos’un ‘’Zafer  ve Tayyare  Bayramı’’ olarak  kutlanmasına  karar  verdi  ise  de 27  Mayıs 1935  Tarihli Ulusal  Bayram  ve Genel  Tatiller  Hakkında  Kanunda  ‘’ Tayyare ‘’ kelimesine  yer  verilmediği  görülmektedir.

Her  ne kadar Ulusal  Bayram  ve Genel  tatiller  Hakkında  kanunda ‘’Tayyare’’ Kelimesine  yer  verilmese de bu bayram yaklaşık olarak 1945  yılına  kadar ‘’Zafer  ve  Tayyare Bayramı’’  olarak  kutlanmıştır.

1945 den itibaren 30  Ağustoslar  sadece  Zafer  bayramı  olarak  kutlandı.  Neden  peki?

1945 den  sonrası oldukça uzun  bir  hikaye.  Özetle  söyleyecek  olursak  ABD. ‘’ Kendi  uçağını  kendin  yapıp  bir  sürü  masrafa  girme. Ben  sana  Marshall Planı  çerçevesinde  çok  daha  ucuza  veririm  hatta  hibe  ederim.’’ Deyince  önce  devlete  ait  uçak  fabrikasının ( TOMTAŞ) Uçak tamir  ve  ikmal  fabrikasının ( Eskişehir) faaliyetleri  durduruldu.

Bu arada  Nuri Demirağ’a ait ‘’ Nuri  Demirağ Tayyare  Fabrikasının’’  ve  Vecihi  Hürkuş’un Vecihi Faham  Tayyare  Fabrikasının’’ ürettiği  uçaklar  devlet  tarafından  satın  alınmadığı için  her  ikisi de iflas  etti.  

Dönemin  Hava  Kuvvetleri  Komutanı  Zeki  Doğan  aynen  şunları  demişti  Nuri Demirağ’a 1949  yılında: ‘’ Amerikan  yardımından  bedava  uçak  almak  dururken fabrikanıza  sipariş  verirsem  yarın  bu  millet  beni  asar.’’

Velhasılıkelam uçak  üreten  Türkiye  bir  anda  kendi  uçağını üretmeyen ( üretemeyen değil- üretmeyen ) bir  Türkiye  haline  geldi.  Hatta  rivayetlere  göre  üretilen  uçaklar  toprağa  gömüldü ( Bu  konuda  Kayseri  Valisi  yakın  zamanda ‘’ Bu  bir devlet sırrıdır.  Konuyla  ilgili  bilgi veremem.’’  Dedi. )

1950 de İktidar  değişti  ama  yeni  iktidar  işlevsiz  hale  gelmiş  olan fabrikaları  işler hale  getirmedi  tam tersine tamamen  kapattı.  O gün bu gündür CHP taraftarları  ile  DP  taraftarları ‘’ Sizin  yüzünüzden  uçak üretemedik.’’ Diye birbirlerini  suçlayıp  dururlar.

Evet  işte  bu hengame  içinde  yani  Türkiye  Cumhuriyeti  Devleti artık  Tayyare üretemez  olduğu 1945 yılından  itibaren  Zafer  ve Tayyare  Bayramı  sadece Zafer Bayramı  olarak  kutlanır  oldu.   

Bu arada  1932 yılında bir  olay  Zafer  ve  Cumhuriyet  Bayramını bile solladı ve denilebilir  ki o  sene Türkiye  çifte  bayram  kutladı.

Belçika’da  düzenlenen  Dünya  Güzellik  yarışmasında 31  Temmuz  1932 de  Dünya  Güzeli  seçilen  Keriman  Halis ( Ece ) Avrupa’da  çeşitli  ülkeleri  ziyaret  ettikten  sonra 30  Ağustos  1932 de Türkiye’ye  gelmişti.

Afrodit’in  M.Ö. 2000 yılında dünyanın  en  güzel  kadını  seçilmesinden  bu  yana  ilk kez  bir  Türk  Kızı Dünya  Güzeli  seçilmişti. [İşin  ilginci  ilk  güzellik  yarışması Türkiye'de Kaz  Dağlarında  yapılmış  ve  Truvalı  Paris  Afrodit'i  dünyanın  en  güzel kadını  seçmişti.] Onun  İstanbul’a  gelişi de  en  az  Zafer ve  Tayyare  Bayramı  kadar  büyük  bir  coşkuyla  kutlanmıştı.  Hatta  Zafer  ve  tayyare  bayramını  sollamıştı  bile  denilebilir.

Dönemin  ünlü yazarlarından  ve Keriman  Halis’in  Türkiye  Güzeli  seçildiği  yarışmada  Abdülhak Hamid, Cenap Şahabettin, Vasfi Rıza ve Yunus Nadi ile  birlikte jüride  bulunan  Peyami Safa  onun  için ‘’  "Keriman Halis'in tüm dünyaya ispat ettiği şey, yalnız ferdi bir güzellikten ibaret değildir. O, düne kadar kafes arkasında yalnız 'insan yumurtlamaya' yarar, acayip bir kümes hayvanı zannedilen Türk kadını ile bugünün beynelmilel hareketlerine karışan, zeki ve cevval bakışlı Türk kızının farkını meydana çıkardı. Bu olay Türkiye'nin geçirdiği inkılap hakkında yazılmış ve yazılacak kitaplardan ziyade fikir vermek kudretine haizdir. " Derken Avrupa  basınında  pek  çok  gazete ‘’Osmanlı  Kızının  son  hali ‘’ Başlığı  ile  çıkmıştı.

Evet.. Bugün  30 Ağustos Zafer ve  Tayyare  Bayramından 30 Ağustos  Zafer  Bayramına  kısa  bir  tarih  turu  attık.

*Hasta  adam  denilen  Türk  Milletinin  söz  konusu ana  vatanı  olduğunda  en hasta  haliyle  bile  nasıl  muhteşem kahramanlıklara  imza atabileceğinin  destanı  olan...

*1071  Malazgirt  Zaferi  ile  kapılarını  açtığımız... 

*1176 Miryokefalon Zaferi  ile artık  bir  Türk  Yurdu  yaptığımız...

Anadolu’nun  ebediyen  Türk  Yurdu  olarak  kalacağının tescili  olan 30  Ağustos 1922  Zaferi  Tüm  Milletimize kutlu  olsun.

Anadolu’nun  Kapılarını  bizlere  açan  Sultan  Alparslan’ın...  Anadolu’yu  Türk  yurdu  yapan  Sultan  II. Kılıçarslan’ın...Anadolu’nun  ebediyen  Türk  yurdu  olarak  kalacağını  dosta  düşmana herkese ispat  eden Büyük  Taarruz  ve  başkomutanlık  savaşının  baş  komutanı  Mustafa  Kemal  Atatürk’ün  ve  bu kutsal dava  uğruna  Alparslan’dan  bu  yana  kanını  ve  terini vatan için feda  etmiş herkesin huzurunda  saygı  ve  minnetle  eğilirken  satırlarıma  Mehmet  Akif’in  bir  dileği  ile son  veriyorum:

Allah  bu  ülkeye  bir  daha İstiklal  Savaşı Yaşatmasın !



( 30 Ağustos Zafer Ve Tayyare Bayramı başlıklı yazı Sami Biber tarafından 30.08.2021 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.