30 Ağustos Zafer Ve Tayyare Bayramı
30 AĞUSTOS
ZAFER VE TAYYARE BAYRAMI
Başlık eminim pek
çok okuyanı şaşırtacaktır. Öyle
ya 30 Ağustos’un
Zafer bayramı olduğunu
biliyorduk da Tayyare
Bayramı da nereden çıktı? Ama
resimlere baktığınızda göreceksiniz
ki 30 Ağustos
ülkemizde bir dönem – resmi olmasa
da- Tayyare Bayramı olarak
da kutlanmış.
Evet bugün 30
Ağustos’tan bahsedeceğim ama
günün anlam ve önemini
herkesin bildiğini düşünerek daha bilinmeyen
bir konudan bahsedeceğim.
Sakarya Meydan Savaşında Yunan birliklerinin
elinde 18 uçak varken Türk ordusunun sadece
2 uçağı vardı ve
bu iki uçaklık
filoya Kuvay-i Havaiye deniliyordu.
Sakarya Savaşından sonra İtalya’dan 21
Fransa’dan 10 uçak alındı ( Bunlar silahsız
uçaklardı. Silah olarak Alman
makineli tüfekleri monte
edildi ama bu makineli
tüfekler uçağın
pervanelerini parçalıyordu çoğu
kez.)
İşte bu
uçakların da üstün gayretleriyle
Büyük Taarruz sonunda zafere
erişmişti. Bundan sonraki hedef
yerli ve milli
Türk uçağı üretmekti.
Bu amaçla 16 Şubat 1925 de Türk
Tayyare Cemiyeti kuruldu bizzat Atatürk tarafından. Ancak Türk Tayyare Cemiyetinin
gelirleri bir uçak
fabrikası kuracak düzeyde
değildi. Uçak Fabrikası kurmak
yerine dışarıdan modern ( o
çağa göre modern
tabii ki) savaş
uçakları satın almak daha
mantıklı görüldü ve önce
Atatürk 10.000 Tl bağışladı
Tayyare cemiyetine. Hemen
ardından Naci Demirağ 120.000 Tl
ve Vehbi Koç 5.000 Tl
bağışladı.
Böylece başlayan kampanya ile
kısa sürede 300
uçak satın alındı ki bu
konuyu bir başka
yazımda ele almıştım ve sadece
Sandıklı ilçemizin iki uçak
satın aldığını belirtmiştim
bu kampanya çerçevesinde.
Büyük Taarruz ve
Zafer Bayramı ilk
kez 1924 de Afyon- İstanbul- Ankara
ve İzmir’de kutlanmıştı.
Bu arada Tayyare Cemiyeti 31
Ağustos 1925 Tarihini
Tayyare bayramı olarak
kutlamayı kararlaştırdı ve
kutladı da. Ama ertesi
yıl bu kutlama tarihini 30
Ağustos’a çekip Zafer Bayramı ile birlikte ‘’Zafer
ve Tayyare Bayramı’’ Olarak kutlamaya
karar verdi. Bu arada
Bakanlar Kurulu da 25 Ağustos
1926 Tarihli kararnamesiyle 30 Ağustos’un
‘’Zafer ve Tayyare Bayramı’’ olarak kutlanmasına
karar verdi ise de
27 Mayıs 1935 Tarihli Ulusal
Bayram ve Genel Tatiller
Hakkında Kanunda ‘’ Tayyare ‘’ kelimesine yer
verilmediği görülmektedir.
Her ne kadar Ulusal Bayram
ve Genel tatiller Hakkında
kanunda ‘’Tayyare’’ Kelimesine
yer verilmese de bu bayram yaklaşık olarak 1945 yılına kadar ‘’Zafer
ve Tayyare Bayramı’’ olarak
kutlanmıştır.
1945 den itibaren 30 Ağustoslar sadece
Zafer bayramı olarak
kutlandı. Neden peki?
1945 den sonrası oldukça uzun bir
hikaye. Özetle söyleyecek
olursak ABD. ‘’ Kendi uçağını
kendin yapıp bir
sürü masrafa girme. Ben
sana Marshall Planı çerçevesinde
çok daha ucuza
veririm hatta hibe
ederim.’’ Deyince önce devlete
ait uçak fabrikasının ( TOMTAŞ) Uçak tamir ve
ikmal fabrikasının ( Eskişehir) faaliyetleri durduruldu.
Bu arada Nuri Demirağ’a ait ‘’ Nuri Demirağ Tayyare Fabrikasının’’ ve
Vecihi Hürkuş’un Vecihi
Faham Tayyare Fabrikasının’’ ürettiği uçaklar
devlet tarafından satın
alınmadığı için her ikisi de iflas etti.
Dönemin Hava Kuvvetleri
Komutanı Zeki Doğan
aynen şunları demişti
Nuri Demirağ’a 1949 yılında: ‘’
Amerikan yardımından bedava
uçak almak dururken fabrikanıza sipariş
verirsem yarın bu
millet beni asar.’’
Velhasılıkelam uçak üreten Türkiye
bir anda kendi
uçağını üretmeyen ( üretemeyen değil- üretmeyen ) bir Türkiye
haline geldi. Hatta
rivayetlere göre üretilen
uçaklar toprağa gömüldü ( Bu
konuda Kayseri Valisi
yakın zamanda ‘’ Bu bir devlet sırrıdır. Konuyla
ilgili bilgi veremem.’’ Dedi. )
1950 de İktidar değişti ama
yeni iktidar işlevsiz
hale gelmiş olan fabrikaları işler hale
getirmedi tam tersine
tamamen kapattı. O gün bu gündür CHP taraftarları ile DP
taraftarları ‘’ Sizin yüzünüzden
uçak üretemedik.’’ Diye birbirlerini
suçlayıp dururlar.
Evet işte bu hengame
içinde yani Türkiye
Cumhuriyeti Devleti artık Tayyare üretemez olduğu 1945 yılından itibaren Zafer
ve Tayyare Bayramı sadece Zafer Bayramı olarak
kutlanır oldu.
Bu arada 1932 yılında bir olay
Zafer ve Cumhuriyet
Bayramını bile solladı ve denilebilir
ki o sene Türkiye
çifte bayram kutladı.
Belçika’da düzenlenen Dünya
Güzellik yarışmasında 31 Temmuz
1932 de Dünya Güzeli
seçilen Keriman Halis ( Ece ) Avrupa’da çeşitli
ülkeleri ziyaret ettikten
sonra 30 Ağustos 1932 de Türkiye’ye gelmişti.
Afrodit’in M.Ö. 2000 yılında
dünyanın en güzel
kadını seçilmesinden bu
yana ilk kez bir
Türk Kızı Dünya Güzeli
seçilmişti. [İşin ilginci ilk güzellik yarışması Türkiye'de Kaz Dağlarında yapılmış ve Truvalı Paris Afrodit'i dünyanın en güzel kadını seçmişti.] Onun İstanbul’a
gelişi de en az Zafer
ve Tayyare Bayramı kadar
büyük bir coşkuyla
kutlanmıştı. Hatta Zafer ve tayyare
bayramını sollamıştı bile
denilebilir.
Dönemin ünlü yazarlarından ve Keriman Halis’in Türkiye Güzeli
seçildiği yarışmada Abdülhak Hamid, Cenap Şahabettin, Vasfi Rıza
ve Yunus Nadi ile birlikte jüride bulunan Peyami Safa
onun için ‘’ "Keriman
Halis'in tüm dünyaya ispat ettiği şey, yalnız ferdi bir güzellikten ibaret
değildir. O, düne kadar kafes arkasında yalnız 'insan yumurtlamaya' yarar,
acayip bir kümes hayvanı zannedilen Türk kadını ile bugünün beynelmilel
hareketlerine karışan, zeki ve cevval bakışlı Türk kızının farkını meydana
çıkardı. Bu olay Türkiye'nin geçirdiği inkılap hakkında yazılmış ve yazılacak
kitaplardan ziyade fikir vermek kudretine haizdir. " Derken Avrupa basınında
pek çok gazete ‘’Osmanlı Kızının
son hali ‘’ Başlığı ile
çıkmıştı.
Evet.. Bugün 30 Ağustos Zafer ve Tayyare
Bayramından 30 Ağustos Zafer Bayramına kısa
bir tarih turu
attık.
*Hasta adam denilen
Türk Milletinin söz
konusu ana vatanı olduğunda
en hasta haliyle bile
nasıl muhteşem
kahramanlıklara imza atabileceğinin destanı
olan...
*1071 Malazgirt Zaferi
ile kapılarını açtığımız...
*1176 Miryokefalon Zaferi ile artık bir
Türk Yurdu yaptığımız...
Anadolu’nun ebediyen Türk
Yurdu olarak kalacağının tescili olan 30
Ağustos 1922 Zaferi Tüm Milletimize kutlu olsun.
Anadolu’nun Kapılarını bizlere
açan Sultan Alparslan’ın... Anadolu’yu
Türk yurdu yapan
Sultan II. Kılıçarslan’ın...Anadolu’nun ebediyen
Türk yurdu olarak
kalacağını dosta düşmana herkese ispat eden Büyük
Taarruz ve başkomutanlık
savaşının baş komutanı
Mustafa Kemal Atatürk’ün
ve bu kutsal dava uğruna
Alparslan’dan bu yana
kanını ve terini vatan için feda etmiş herkesin huzurunda saygı
ve minnetle eğilirken satırlarıma
Mehmet Akif’in bir
dileği ile son veriyorum:
Allah bu
ülkeye bir daha İstiklal
Savaşı Yaşatmasın !
(
30 Ağustos Zafer Ve Tayyare Bayramı başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
30.08.2021 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.