Online Üye
Online Ziyaretçi
NE ERKİL?
Arkadaşım sıkça anlatır: “Eskiden ataerkil aileler varmış. Zamanla anaerkil aileler türemiş. Şimdiyse çocukerkil aileler var. Hangi dönemde kim erkse onun sözü geçer. Gidin çocuklu ailelere, televizyonun kumandası onun elindedir. Yalnız kumanda olsa yine bir şey değil. Evin her şeyine, alışverişine bile o karışıyor.”
Bir aile tanımıştım. Adam, emekli polis. Hanım hasta. Lise mezunu bir genç kız. Üç kişilik ailede kim ne yapacaksa Filiz’e soruyor. Anne baba karar yetkilerini filiz’e devretmiş gibiydi: Filiz, benzin alayım mı? Filiz ne pişecek? Filiz, bahçeyi sulasam mı? Vb. işte tipik bir genç erkil, ya da Filiz erkil aile.
Eskiden bize insan isimlerinin özel isim olduğunu öğretmişlerdi. Oysaki bir toplulukta aynı adı taşıyan birden çok kişi bulunuyorsa onların adı özel isimlikten çıkmış, cins ismi olmuştur. “Oktay dedi ki…” desen “Hangi Oktay?” derler. Kastettiğimiz Oktay’ı belirleyebilmek için soyadına, olmadı babasının adına, olmadı sülalesine kadar müracaat ederiz.
Örneğin köyümüzün aşağı yukarı her evinde Hasan adlı biri bulunur. (Eğer köyümüzün adı Küre olmasaydı, kesinlikle Hasanlı olurdu. Batıdaki Turgutlu, Salihli, Ahmetli… gibi) Üçüncü kişi olarak söz edecek olsak, Hasan’ı diğer Hasanlardan ancak aile mensupluğuyla ayırabiliriz. Bazen büyük sülalerde o kadar çok Hasan bulunur ki onları anlatmak için soyadı da yetmez. Örneğin benim bildiğim üç tane Hasan Şahin var. Bunlara yazacağın mektup zarfının üzerine Garaveli’nin Hasan Şahin, Nazlı’nın Hasan Şahin ya da Korhakkı’nın Hasan Şahin diye yazmalısın yoksa mektup şaşkına döner, adresini bulmaz.
Bir ailenin ne erkil olduğu da şöyle anlaşılır:
Deli Yeter’in eşme (anaerkil), Tavuğun Mıstık ( Tavuk annenin lakabı olduğundan anaerkil), Osman’ın Sadık (Ataaerkil) , Gazi’nin Haydar (ataerkil), Kiçiğin Ali (kiçik annenin lakabıdır (anaerkil), Zekir’in Tepe ( Zekir, babanın lakabı ataerkil), Cılı’nın Himmet( Cılı, babanın lakabı ataerkil) Çıtağın Ali( çıtak, babanın lakabı ataerkil), Tırığın bağ( Tırık, annenin lakabı anaerkil)
Köyde beni ya da ablamı tanıtmak için hiç kimsenin adının veya soyadının yardımına gerek yoktur. Çünkü bizim adımız özel, bizim adımızı bizden başka kimse taşımıyor. Rasim(İrasim), Şaziye Şazik). Ama öbür ablam, İbiş’in Çolağın Fadik’tir. (Fadik çok olduğu gibi çolak ta çoktur.)
Demek ki köy kent fark etmiyor. Bir evde eşlerden hangisi baskınsa onun sözü geçiyor, aile de kimliğini kendiliğinden buluyor. Eşler kabul etmeseler bile çevre o evin anaerkil ya da ataerkil olduğuna adlandırmalarıyla söz birliği etmişçesine karar veriyor. Sen ister kabul eeet, ister etme…
Eşitlik diye çırpınanlara ithaftır. Hiçbir şey boşluk kabul etmiyor. Eğer baba pısırıksa mecburen anne devralacaktır liderliği. Askerlikte kuraldır: En sona iki asker kalsa biri diğerinin komutanıdır. Ailenin anaerkil veya ataerkil olma sebebi de bundandır diyor, cümleye esenlikler diliyorum…