Franz Kafka’nýn „deðiþim“i okumamýþtým henüz, konusunu bilsemde. Bu tatilimde elime geçti aldým okudum. Hikaye kahramaný, Gregor Samsa bir sabah kalkýnca kendini hamamböceði olarak bulur, sonra yüzükoyun dönmek istese de baþaramaz.
Aslýnda deðiþim biz uykudayken bile devam eder, týrnaklarýmýz, saçlarýmýz uzar, dokularýmýz eskir yaþlanýrýz bile, koca yaþantýmýza denk gelebilecek rüyalar bile görmekteyizdir unuttuðumuz.

Tatilden gelip, o kitabý okuduktan sonra mý bilmiyorum her sabah sýkýntý ile uyanýyorum. Her tarafta hamamböceklerinin çoðaldýðýný düþünüyorum. Sadece sürüneni deðil ikiayaklýlarýnýn da çoðaldýðýný. Birçok insan iþine gidiyor, sokalarda dolaþýyor, insan gibi konuþup ellerini kollarýný sallasa da, ruhlarý hamamböceðine dönmüþ bunlarýn diyorum. Karanlýktan hoþlanan, ýþýktan kaçan, bulaþtýðý yere kötü kokusunu sindiren, baþý göðsünün altýnda bir hamamböceðinden farký olmayan ikiayaklýlar. Birbirlerine çok uyumlular. Bu düzende.

Sýkýntý ile demiþtim, aslýnda suçluluk duygusu ile uyanýyorum. Þu yaþanýlanlarýn hepsi yýllardýr biliniyordu ülkemde, hayýr diyordum bu kez yanýlmazlar! Yüzde elliye yakýn oy verdiler, yetmemiþ gibi bir de Cumhurbaþkaný seçtiler, yetmiyor gibi anayasa hazýrlýyorlar… tüm bunlardan suçluluk duyuyorum, üstelik oy verme hakkým yok, bir beklentim de yok Türkiye’den. Ama suçluluk duygusuyla uyanýyorum hergün, o her iki kiþiden biri ben de olabilirdim diye mi bilmiyorum… Bir sabah hamamböceði olarak uyanmaktan mý onu da bilmiyorum.

Bir sabah „dönek“ biri olarak uyanabilirsiniz, bu sizin asla deðiþim geçirdiðinizi söylemez. Hamamböcekliðinizi gösterir. Iþin kötüsü sýrtüstü yatmaya alýþýnca, býrakýn deðismeyi, dönemeyeceksiniz bile.

Deðiþim, Baþkalaþým, Döneklik

Elimizdeki verilerle, yani bilimsel olarak evren deðiþiyor. Dünyamýz neydi, bir ateþ topu mu, nasil dönüþtü bu hale geldi. Denizler, karalar nasýl oluþtu? Insan nasýl insan oldu? Maðaralarda yaþarken insan nasýl oldu da yerleþik düzene geçti? Kölelik düzeni ne zamana kadar sürdü? Derebeylikten sanayi toplumuna ulaþmak ordan da kapitalizmin kucaðýna düþmek için kaç yýllar geçti?

Her ne olursa olsun insanlýk ileriye doðru deðiþiyor denebilir, ama bu bir düz çizgi halinde olmuyor, gelgitleri var, iniþ çýkýþlarý var. Dünya, doða, toplumlar deðiþir de insanlar deðiþmez mi? ömrümüz boyunca ne acýlar yaþarýz bizi zorlayan. Geçmiþteki iþkencecibaþý öyle olmayý istemiþ midir, ya da bir hayatkadýný o süreci seçmiþ midir, anasýndan öyle mi doðarlar bunlar?

Insan kiþiliði, toplumun dönüþen kurallarýyla da oluþabilir. Artýk Almanya’da hapþýrsak Türkiye’den iþitiyorlar, bu bir deðiþimdir. Tekelci kapitalist zihniyet her alaný iktidarýn lehine çevirmeyi iyi beceriyor. Gel bana, dön bana … ya dönmezsem? Sen bilirsin! Iþadamýysan iþini bitiririm, solcuysan mahkemeler sana hala açýk, kürt kökenliysen iþkenceye kadar yolu var, memur, iþçi, öðretmensen iki yakan devletin elindedir, ümüðünü sýkýverir korkusu, almancýysan listemde bile yoksun…

Sonuçta insanoðlu herþeye bir ömür direnemiyor, sözde deðiþiyor. Bu deðiþimin üç türü var; doðal deðiþim, baþkalaþým ve döneklik.

Tutuculuktan ilericiliðe, sermaye toplumundan alýnteri felsefesine, saðdan sola doðru deðiþim doðaldýr.

Soldan saða, ilericilikten tutuculuða deðiþimin adý baþkalaþýmdýr. Buna yozlaþmak, yobazlaþmakta denebilir.

Ya döneklik? Çýkarcýdýr döner, dönek; korkaktýr döner, dönek; koltuk hýrsý vardýr döner,dönek; zayýftýr döner,dönek; yýlgýnlaþýr döner… caný sýkýlýr döner, dönek.


Eski bir yazý