Online Üye
Online Ziyaretçi
Aslında bu yazımın başlığı “ Bugünden Düne Türkiye Ekonomisi – 3” ama özellikle dikkat çeksin diye bu başlığı attım : )) Belki merak uyandırır da birkaç arkadaşım okuyup faydalanabilir, merakını giderebilir diye : ))
Kıymetli site dostlarım,
Yeri ve lüzumu olmadığı için ağabeyim Mehmet Fikret Ünalan’ın haricinde sizlerle paylaşmadığım pek fena olmayan naçizane bir Ekonomi Doktorluğu kariyerim var, Rabbim nasip etti, ben de değerlendirmeye çalıştım. Şahsen kendi okulum ( Mülkiye ), Boğaziçi ve ODTÜ üzerine okul tanımasam da ekonomi dalında sürekli dünyanın ilk üçünde kabul edilen üniversitelerde de MB, MBA gibi isimlendirilen yüksek lisans tezleri ve akabinde makaleler, konferans ve seminerler vb ile akademisyen bir yönüm, bir iki mesleki bilimsel ünvanım, ders vermişliğim filan var, halen de arada bi veririm. Acep şimdi niye ben böyle hava bastım ? : ))))))) Accık bekleyin de yazayım : )))
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın tüm faaliyetleri, tüm günlük finansal hareketleri, piyasaya para arzları, para politikası kararları gibi her başlık şeffaf bir şekilde sitesinde dakikalık olarak yayınlanır, Halka açıktır, tamamını tcmb.gov.tr adresinden görebilirsiniz. TCMB son birkaç yıla kadar dünyanın en itibarlı kurumlarından biri olarak gösterilirdi, bence halen öyle ama kamuya ve uluslar arası piyasaya açık kartlarımızı pandemi dönemindeki diğer önceliklerimiz nedeniyle – tamamen salih niyetle hareket etmesine rağmen - mevcut iktidar çok kötü oynadı, muhalefet de bunu sonuna kadar kullandı. Muhalefetin bunu kullanması siyaseten ziyadesiyle doğrudur, böylesi bir açık verilmemeliydi ama oldu bir kere.
Şimdi gelelim akademik kariyerimi izah edeceğim diye bu yazımı bahane ederek yukarıda attığım havaya : )))
Merkez Bankası hareketlerini benim gibi beş on tane Çağatay bir araya gelip beş altı ay çalışsa ancak izah edebilir TCMB bilançosundaki bu 128 milyar doların hareketliliğini. Peki bir anda kamuoyunda haklı olarak gündemin ilk sırasına oturan nerede bu 128 milyar dolar muhabbetini vatandaşa, hem de onların anlayacağı düzeyde nasıl izah edeceksiniz?
Vatandaş nereden bilsin ki sadece 2021 ilk dokuz ayında bile KOBİ’lere 1 trilyon TL civarında devlet destekli kredi aktarıldığını? Aha işte üç aşağı beş yukarı sadece 2021 yılında bile ortalama kurlarla 128 milyar doların nereye gittiği belli. Merkez Bankası firmalara kredi verir mi? Çok çok özel başlıklar haricinde elbette veremez. TCMB , Devletin hazinesine ve bankalara para aktarabilir, oradan da KOBİ’lere gider.
Daha doğrusu, resmi talimat ve/veya kararname ile TCMB rezervlerini gerek görüldüğü halde Devlet’in hazinesine aktarabilir. Hazine de bu fonu ilgili bakanlıklara bankalara iletilmek üzere borç verir. Tüm bu süreç yazılı çizili ve onaylı cereyan eder elbet, ülkemizde de böyle olmuştur.
Devlet destekli kredi ne demek? Günün koşullarına göre faiz oranları minimize edilmiş, ilk altı ayı veya bir yılı ödemesiz, veya faiz ödemesiz ama anapara ödemeli 4-5 yıllık kredilerdir. Adı “ nefes kredisidir”, “ istihdam kredisidir”, “ KGF kredisidir” vs vs. Bilgi kirliliği yaratmamak adına sizleri rakamlara boğmayacağım diye yazı dizimin başında belirtmiştim ama bazen kaçınılmaz oluyor.
2020 ve 2021 yılında devletimizin firmalara dolar bazındaki bu destekleri kabaca 300 milyar dolar civarındadır. Tabii ki bunun içerisine işten çıkartmaların yasaklanması sebebiyle firmalara ilaveten verilen destekler, ssk ve vergi borçlarının ertelenmesi, yapılandırılması gibi vaz geçilen kamu gelirleri dahildir. Mesela devlet 150 milyar TL’lık bir vergi gelirini ötelemekle hem bundan geçici olarak vazgeçmiş ve hem de önceki bütçede bu gelirin olacağı varsayımıyla hedeflediği fonlamadan 150 milyar tl açıkta kalmıştır, yani aslında 300 milyar tl destek vermiştir, umarım çok karıştırmadım : )))) Ne yapayım yahu daha fazla sadeleşmiyor işte konu : ))))
Şimdi asıl herkesi tırstıran başlığa gelelim; herkes dediğim tabii ki kefereler : )) İstikrarlı adımlarla – artçıl krizler hariç – 2 trilyon dolar ekonomi büyüklüğüne giden bir ekonomide TCMB rezervlerinde 128 milyar doların hiç olduğunu gördüğünüzde ortalık ayağa kalkar, yangın yerine döner.
Bunu hemencecik kamuoyuna izah edemezsiniz.
Hükümet bu gelişmeleri
harfiyen kamu oyuna aktarmamıştır ama yapılan bir usul dışılık, halk diliyle
hortumlama vs vs yoktur. Bunları anlamak için zaten sadece matematik bilmek
bile yeter. Yine de bir şekilde şeffaf olunabilmeli, hesap verilebilir bir
yapıyı ortaya koymalıydı kamu otoritesi. Bu başlıkta sınıfta çaktı, otur sıfır
: ))) Acele ettiler, haklı yönleri de var mıydı? Evet var, ekonomi dinamik,
statik değil, herkes evine ekmek götürme telaşında.
Yahu yazacak çok fazla şey var da konu amacından uzaklaşacak. TCMB rezervleri çok doğru amaçlarla ve fakat son derece liyakatsiz bir metodoloji ile bire bir kamu yararına kullanılmıştır. Nokta.
Özel merakı olan arkadaşlara yine özel iletişim kanallarıyla zevkle bilgi aktarabilirim.
Selam ve saygılarımla.
çağatay