Halit Paþa

DELÝ HALÝT PAÞA

Bu yazýyý yazmak düþüncesi nereden doðdu. Bir gazetede müstear adla yazan arkadaþým Yahya Kaptan’dan bahsetti. Onun kurtuluþ savaþýnda olan katkýsýnýn fazla bir yer tutmadýðýný, aslýnda basit bir çeteci olup daha zafer kazanýlýnca sýrf inkýlapçýlarýn tetikçiliði yaptýðý için el üstünde tutulup kahramanlaþtýrýldýðýný, Keþanlý Ali gibi belki de ondan daha beleþçesine’ sahte kahramanlar’ kervanýna katýldýðýný, kim bilir kimin eliyle ne Kocaeli’ye, ne de Kocaelililere bir katkýsýnýn oldumadýðýný Kocaeli’nin kurtuluþunda da bir olumlu  etkisinin bulunmadýðýný  bu sayede öðrenmiþ oldum. Aslen Siirtli olan Adnan beyin bu hassasiyeti beni de bu konuda düþünme ye ve araþtýrmaya sevk etti.

Kim bilir kimin eliyle bu yakýn zamanlarda adý öne çýkarýlmýþ. Ýzmit’te bir semte onun adý verilmiþ hatta semtin giriþine belediye marifetiyle heykeli dikilmiþ, yeni nesillere bir sahte kahraman miti armaðan edilmiþtir. Hatta birkaç liseye onun adý verilerek eðitime katkýsý planlanmýþtýr. Þimdi düþünüyorum da bütün birdenbire ortaya çýkan bu sevginin nereden kaynaklandýðýna, devrimci güruhun bu tazelenen aþkýna bir anlam veremiyoruz. Herhalde 28 Þubat’ýn kentimize bir öpücüðü saymamýz gerekecek bu eylemi.

Gelelim Halit Paþa ‘ya. O da yazar arkadaþýn himmetiyle geldi gündeme. Sizin baþka ve gerçek bir kahramanýnýz yok mu diye?. Olmaz mý dedim Halit Paþa var, Kara Fatma var. Zobu var. Hah dedi þöyle sen þu Halit paþa konusun bir araþtýrýver. Olur dedim ama bana gerek yok sen de Google’dan bir þeye ulaþabilirsin.

Dedi ama ikna olmadým. Ben de araþtýrmaya baþladým. Ortaya koskoca bir tablo çýktý ki orada sahte kahramanlara hele hele þiþirilmiþ sahte kahraman miti Yahya Kaptan’lar hiç mi hiç yer yok.

       1883 yýlýnda Ýstanbul'da dünyaya geldi. Babasý Çerkes Ahmet Bey'dir.1901 yýlýnda girdiði Kara Harp Okulu'ndan 1903 yýlýnda teðmen rütbesi ile mezun oldu. 1908 yýlýnda II. Meþrutiyet'in ilanýndan sonra Yemen'de görevlendirildi. Yüzbaþý rütbesine terfi etti.

Trablusgarp'taki görevinin ardýndan Balkan Savaþý'na katýlmak üzere Çatalca'ya geçti. I. Dünya Savaþý'nýn baþlamasý üzerine Kafkasya Cephesi'nde görev aldý. Görevi, Osmanlý-Rus Savaþý sýrasýnda Ruslara býrakýlmýþ olan Kars, Ardahan ve Sarýkamýþ'ý geri almaktý. Dokuz günlük bir savaþtan sonra 23 Aralýk 1915 tarihinde Ardahan'a girmeyi baþardý. Bu baþarýsýndan sonra binbaþý rütbesine, Çorum müfrezesi ile yaptýðý hizmetlerden sonra Kaymakam rütbesine terfi etti.

I. Dünya Savaþý’nda Kafkas Cephesi'nde baþarýlar göstermiþ; Kurtuluþ Savaþý'nýn ilk yýllarýnda doðu cephesinde, Gümrü Antlaþmasý'nýn imzalanmasýndan sonra batý cephesinde komutanlýk yapmýþ bir askerdir.10 Mayýs 1917 tarihinde Garbi Dersim Komutanlýðýna atandý; savaþýn en önemli milis güçlerinden birisini kurdu; Dersimli süvari birlikleri ile Erzincan, Mamahatun ve Erzurum'u geri aldý. Kafkas Ýslam Ordusu'nun 3. Fýrka Komutaný olarak Ahýska'yý kuþattý. Mondros Ateþkes Antlaþmasý'nýn imzalanmasý üzerine Ardahan, Kars ve Sarýkamýþ'ý tahliye ederek Tortum'a çekildi; Ýngilizlerin baskýsý ile fýrka komutanlýðýndan alýndý.

Ali Rýza Paþa kabinesi kurulduðunda 9. Kafkas Fýrkasý Komutanlýðý'na atandý. Ermenistan üzerine yapýlan harekâttaki baþarýsý nedeniyle Miralay rütbesine terfi etti.Mondros Ateþkes Anlaþmasý'ndan sonra terhis edilmemiþ olan ve Kâzým Karabekir Paþa komutasýnda bulunan 15. Kolordu'da görev yaptý. Bölgede Kafkas Ýslam Ordusu'ndan kalan kuvvetlerin bir savunma çekirdeði haline getirilmesini saðladý. Erzurum Kongresi'nde Trabzon delegelerinin Mustafa Kemal'e karþý çýkmalarýný, aldýðý yýldýrma tedbirleriyle önledi. 1920 yýlýnýn sonlarýnda Kars ve Sarýkamýþ'ý, 1921'de de Ardahan'ý düþman iþgallerinden kurtardý. Soyadý Kanunu çýktýktan sonra ailesi bu nedenle "Karsýalan" soyadýný aldý.

Gümrü Antlaþmasý'ndan sonra Batý Cephesinde görev verildi. Sakarya Meydan Muharebesi'nde 12. Grup Komutanlýðý yaptý. Bu sýrada gösterdiði cesaretten ötürü "'Deli" lakabýyla anýlmaya baþlandý. Büyük Taarruz'da Kocaeli Grubu komutanlýðý yaptý ve yaptýðý mezalimi ile ünlü Yunan 11. Tümenini, tümenin komutaný Tümgeneral Nikolaos Kladas ile beraber esir aldý. Büyük Taarruz'da Mirliva rütbesine terfi etti ve Paþa oldu.Ýkinci Büyük Millet Meclisi'ne Ardahan milletvekili olarak katýldý. 9 Þubat 1925 tarihinde meclis koridorunda, sýrtýndan tabancayla vurularak yaralandý ve 14 Þubat 1925 tarihinde hayatýný kaybetti. Ýstanbul'un Eyüp semtinde defnedildi. Mezarý 1988 yýlýnda Ankara'daki Devlet Mezarlýðý'na taþýndý.

Ahmet Kemal