Türk-İslam
âlimleri serisi – 41
Ebü’l-Hasan A M İ R İ
D. H. ? – Ö. H. 381 (992)
Hicri
üçüncü asır başında doğmuştur,
Hayatı
hakkında fazla bilgi yoktur,
Nişabur’lu
hatırı sayılır aileye mensuptur,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Beni Âmir
denen Arap oymağındandır,
Babası da
Hanefi fakihlerindendir,
Buhara
kadılığı yapmış bir kişidir,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Hasan, ilk
tahsilini Nişabur’da yapmış,
Filozof
Belhi’nin derslerine katılmış,
Nişabur’lu
filozof lakabı takılmış,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Rey, Belh,
Bağdat ve Buhara’da dersler alır,
Bilgi ve
görgüsünü böylece artırır,
Ders
alırken bildiklerini de aktarır,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Emir ve
vezirlerle sohbete katılmış,
Felsefi
Muhasebe ilmi anlatılmış,
Kültür
merkezi olan Rey’de beş yıl kalmış,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Buhara
yıllarında pek çok eser yazar,
El-Tahrir
li-Evcühi’t-Takdir’i Nuh’a sunar,
Samani
Sultanı Nuh, hediyeye boğar,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Horasan
bölgesi onun meskeni olmuş,
Farabi ve
İbn-i Sina devrinde doğmuş,
Onların
gölgesinde adı unutulmuş,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Denir;
Kindi ekolüne bağlı yetişti,
Devamlı
savunmuştu Sünni akideyi
Pek çok
değerli âlimi o yetiştirdi,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Amiri der;
“Akıl ile nakil çelişmez,
İlim ile
amel ayrı tarif edilmez,
Âlim
olandan kulluk ibadeti düşmez,”
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Aristo’nun
eserleri üstünde durdu,
Aristo’yu
kendi görüşüyle yoğurdu,
O felsefeyi
tarifte kriterler koydu,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
İslam
esaslarına çok bağlı kalmıştır,
Farabi ve
İbn-i Sina’yı sollamıştır,
Ahireti;
Ruh ve bedenle saymaktadır,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
İlmi ikiye
ayırıp, dini – felsefi,
Felsefi
görüşler dinden uzak değildi,
O, İslâm
kültürüne vakıf biriydi,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Dinleri
inceleyip, üstün İslâm demiş,
İslamiyet
Allah’ın son dini demiş,
Hem dünya
hem de ahiret içindir demiş,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Filozoflar
içinde yeri bir başkadır,
“Akıl,
Allah’a boyun eğmek zorundadır,”
Der ki;
“Allah kulu: halife yaratmıştır,”
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
İster
aklın hikmetle donatılmasını,
Her
kelimede vurgular Hakk sevdasını,
Anlatır
kötü nefsin fonksiyonlarını,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
İrade
hürriyetine yorum getirir,
İnkazü’l-beşer
adlı eserde bildirir,
Ahlak
üzerine de eserler vermiştir,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Siyaset
anlayışı Grek kültüründen almış,
Geçmiş filozofları
tetkike çalışmış,
İslamiyet
kültürünü baş tacı yapmış,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Gözün
yapısını detayıyla anlatmış,
Dünya-alem
bin yıl sonra onu anlamış,
Tıp-tabiat
alanında da çalışırmış,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.
Otuza yakın
da eseri bulunmakta,
Hicri üç
yüz seksen de hayat son bulmakta,
El
yazmaları bulunmuş çok kitaplıkta,
Ebu Zer
Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.