Türk-Ýslam âlimleri serisi – 91

        SADREDDÝN KONEVÝ

D. (H. 605) 1207 – Ö (H. 673) 1274

Adý, Eb’ül Me’ali Muhammed bin Ýshak’týr,

Malatya ilinde dünyaya geldi denilir,

Babasý da Selçuklular da itibarlý

Âlim biri olup mevki sahibidir.

Dedesi Sadreddin’in ismini kullanmýþ,

Konevi, babasýný küçükken kaybetmiþ,

Arabî, Konya’ya ziyarete geldiðinde

Konevi’nin annesiyle evlenivermiþ.

Arabî’nin himayesinde tahsil görür,

Arabî, onu Þam ve Halep’e götürür,

Onun vefatýndan sonra çok bocalamýþ,

Kirmeni’den feyz alýp onda ilgi görür.

Hac farizasýný yerine getirmiþti,

Dönüþte de Konya iline yerleþmiþti,

Hoca Cihan’ýn konaðýnda otururmuþ,

Bu ev þimdiki türbenin yanýnda idi!

Konya ilinde çok talebe yetiþtirir,

Mevlana ondan feyz aldý diye söylenir,

Konevi’nin çok deðerli eserleri varmýþ,

Konya’da meftun felsefeci bir âlimdir.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

Sadreddin Konevi der ki:

“Bir þeye dair bilginin gerçekleþmesi ve onu tam olarak bilmek, bilinen þey ile bir olmaya; bir olmak ise, bileni bilinenden ayýrt eden her þeyin ortadan kalkmasýna baðlýdýr.”

“Akýl, tabiatýn fer'idir; dolayýsýyla aklýn kayýtlardan kurtulmasý, asl'a dönmesidir.”

“Ýnsanlarýn zanlarý ve itikadý tasavvurlarý, kendi hallerinden ibarettir; ayný þekilde, onlarýn keþif ve basiret diye isimlendirdikleri þey de, çokluk ve imkân özelliklerinden temizlendiði anda nefislerinin halleridir.”

“Kadimlik mertebeni öðrenmek için, zuhur etmeden önceki Hakkýn katýndaki mertebeni bilmeye çalýþ. Çünkü kendi kadimlik mertebeni öðrenmekle, ezelîliðin ortaya çýkar; ezelîliðinin sabit olmasý, Hakka benzerliðini sahih kýlar ki, bu benzerlik, kendisiyle (:benzerlik) tahakkuka mahsustur.”

“Dünyada en çok nimete mazhâr olan kiþi tabiî ve nefsanî iradesi Hakkýn iradesine ve ilmine muvafýk olan kimsedir; bununla beraber, vakitlerinin çoðunda bunu dikkate alýr. Ýnsanlarýn en çok üzüleni ise, his âleminde ortaya çýkartamadýðý kuruntularý çok olan kimsedir; bununla beraber, arzuladýðý þeylerin çoðunda kararlýlýðý eksiktir. Tedebbür, insan mertebesinin bâtýnýnda ve insan-ý kâmilde tecellisi açýsýndan Hakkýn bir sýfatýdýr; çünkü kâmilin -istersen 'Hakkýn kâmil ile bakmasý' da denilebilir- vücûdî karýþýmda Rabbiyle görmesi, tedebbür diye isimlendirilir... Düþüncenin özelliði böyle deðildir; çünkü fikir, daha önceden bilinen unsurlardan yardým almak ve onlara ihtiyaç duymakla nefsanî bir yöneliþtir; daha önceden bilinen unsur, histen ve öncüllerden elde edilmiþtir ve belirli bir þekilde düzenlenmiþtir. Tefekkür eden, bütün unsurlarla tabiat perdesinin ötesinden hissetmiþ olduðu bir þeyi veya bilinmeyen bir þeyin özelliðini elde etmek ister; böylece o þey bilinir hale gelir.”