“YAÞAMIN HAMMADDESÝ OLAN ZAMAN’IN YÖNÜ ve DEÐERÝ”

·         Ýnsanlarýn biraz daha zamanlarýnýn olmasý için her þeyi yapabileceklerini söyleyip, zaten sahip olduklarý zamanlarýný yine de boþa harcamalarýný þaþýrtýcýdýr. Bir günü hepimizin 24 saat olarak yaþadýðýmýzdan hareketle zamanýn insanoðlunun yaþamýnda herkes için eþit olarak daðýtýldýðýný söyleyebiliriz. Ancak, büyük yaþamlarý olan insanlarý diðerlerinden ayýran ise bu saatleri nasýl kullandýklarýdýr.

·         Sevdiðimiz þeyleri yapabilmek için hep daha fazla zamanýmýz olsun istiyoruz. Fakat zamanýmýz olduðunda ise aklýmýz baþka yerde oluyor. Akýl geçmiþle gelecek arasýnda dolaþýp duruyor, þimdiki zamanda pek oyalanmýyor. Bundan sonra ne yapacaðýmýza kafa yoruyoruz ya da kaçýrdýðýmýz þeylere öfkeleniyoruz.

·         Genelde birçoðumuz, hayatýmýzýn çok büyük bir kýsmýný “sevdiðim þeyler için zamaným yok!” diyerek geçirmiþizdir.  Çok sevdiðimiz deniz kenarýna gitmeye, yýllar yýlý, “yeteneðim var ama…” diyerek bir hayal olarak kalan oyunculuk kursuna, fotoðraf çekmeye, farklý þehirleri görmeye, bazen uyumaya, bazen uyanýk kalýp aylaklýk yapmaya zamanýmýz olmamýþtýr. Çünkü biz öyle olduðunu sanmýþýzdýr. *“Baþarý uman (ve bunun için çabalayan) insanlarýn, baþarýsýzlýktan korkan (ve bunu bekleyen) insanlardan daha mutlu olduklarýný ve daha fazla þey baþardýklarýný araþtýrmalar kanýtlamýþtýr. Baþarý yolunuzun baþýndaki birtakým baþarýsýzlýklarý kabullenebilirseniz, hazineyi bulana kadar kazmak için gerekli enerjiyi bulursunuz. ‘Hatalar’ yüzünden umutsuzluða kapýlmayýn. Deneme yanýlma, insan olmanýn bir parçasýdýr. Her ‘hata’nýn sizi ilerideki baþarýlarýnýza biraz daha yaklaþtýrdýðýný düþünün.” diyen Alan Lakein, hatalarýn hepsini kendimiz yapacak kadar yaþayamayacaðýmýza göre bu hatalardan ders almamýz gerektiðinin altýný çizerken, hatalarýn bazen bireyi baþarýya götüren anahtarlar olduðunu da bizlere anýmsatmaktadýr. Arada bir de olsa, çoðunlukla da olsa yaptýðýnýz hatalarýn aðýrlýðý altýnda ezilmemeye çalýþmalýyýz. “Her hata, hata olduðu anlaþýldýðý sürece düzeltilme þansýna sahiptir.” Unutmamak gerekir ki; “Gerçeðe giden yol, çoðu zaman hata yapmaktan geçer.”

·         Bilincin, yaþamýn ve gerçekte her þeyin, evrenin dokusunu oluþturuyor olmasý, þaþýrtýcý gibi görünse de, aslýnda doðaldýr. Hologramýn bir parçasýnýn, tümün özelliklerini içermesi gibi, eðer ulaþmasýný bilirsek, baþ parmaðýmýzýn ucunda Andromeda galaksisini bulabiliriz. Ayný zamanda Kleopatra’nýn Sezar’la ilk karþýlaþmasýna da tanýk olabiliriz. Çünkü ilke olarak tüm geçmiþ ve tüm geleceðin imajlarý, uzay ve zamanýn en ufak bölümüne varýncaya dek, her yere yayýlmýþ durumdadýr. Bedenimizin her bir hücresi tüm kozmosu barýndýrýr. Her yaprak, her yaðmur damlasý ve her bir toz tanesi de öyle, týpký William Blake’in ünlü þiirinde olduðu gibi ve ona yeni anlamlar ekleyerek:

Dünyayý görmek için bir kum tanesinde,

Ve cenneti bir yaban çiçeðinde,

Yakala sonsuzluðu avucunun içinde,

Ve bir saatin içinde, ebediyeti...

*Zaman, birbiri ardýna gelen anlardan oluþan sonsuz bir zincir olarak görülür. Eðer daha yakýndan, yani anýn deneyiminden bakarsanýz, aslýnda o kadar da fazla an olmadýðýný görürsünüz. Sahip olduðunuz tek an, þu andýr. Hayat, daima þimdide yaþanýr.

Þair Henry Van Dyke aþaðýdaki sözcükleri bir bakýma zamanla olan ironik iliþkimizi anlatýr:

“Zaman,

Geçmesini bekleyenler için çok yavaþ,

Korkanlar için çok hýzlý,

Üzülenler için çok uzun,

Sevinçli olanlar için çok kýsa,

Ancak, sevenler için, zaman yoktur.”

·         Yavaþ akan zaman, ergenlikten birkaç yýl sonra hýzlanmaya baþlar. Yükümlülükler çoðalýr ama günler uzamaz. Gençlikte bitmek tükenmez gibi gelen saatler, az bulunur bir varlýða dönüþür. Bir seçim yapmamýz gerekmektedir. Akþamlarýmýzý can sýkýcý ya da sinir bozucu birisi olma ihtimali bulunan bir insana feda etmekten çekindiðimiz için, daha az arkadaþlýk kurarýz. Ayný zamanda yaþamýmýzýn ufku bir kez daha geniþlemiþtir. Geçmiþ yönünde, geriye baktýðýmýzda gitgide daha çok yýlý görebiliriz ve geleceðe baktýðýmýzda olanaklarýmýzýn artýk sýnýrsýz olmadýðýnýn bilincine varýrýz.

·         Vücut sýcaklýðýnýn öznel zamaný hýzlandýrýp yavaþlatabileceðinin farkýna varýlmasý, Amerikalý psikolog Hoagland’ýn tesadüfi keþfinin bir sonucudur. Hoagland karýsýnýn ilaçlarýný getirmek için odadan kýsa bir süre ayrýldýðý halde hasta karýsý çok vakit harcadýðý için ona çýkýþmýþ. Sonra Hoagland karýsýndan bir dakikalýk zaman aralýðý belirlemesini istemiþ. Karýsýnýn “dakika”sýnýn uzunluðunu otuz yedi saniye olduðu ortaya çýkmýþ. Ateþi yükseldikçe dakika daha uzun gibi geliyormuþ karýsýna.

·         Ýlk modern bilgisayarlarý geliþtirdiði kabul edilen Konrad Zuse, 1940’larda evrenin iþleyiþ þekline iliþkin bir içgörü aný yaþadý. Ýlk bilgisayarlarý çalýþtýracak basit programlarý geliþtirirken, ciddi bir bilimsel olasýlýk olarak görülmesi beklenen bir þeyden çok roman kurgusuna benzeyen bir soru sordu. Zuse’nin merak ettiði þey basit bir biçimde þuydu: “Evrenin tamamýnýn kurduðum bilgisayarlar gibi çalýþýyor olmasý mümkün müdür?” 1999’un çok beðenilen filmi Matrix’in ortaya çýkmasýna neden olan da ayný özelliklerdir. 2006’da uygulanabilir ilk kuantum bilgisayarýnýn tasarýmcýsý olan Seth Lloyd, Zuse’nin evrene benzeyen bilgisayar fikrini bir adým ileriye götürdü. Yeni teknoloji ve yeni keþiflerin ýþýðýnda, bu fikri “Farzedelim” ifadesinden “Budur” ifadesine yükseltti.

·         Kendinizi geçmiþte görmek istiyor musunuz? Bir aynanýn önünde 1,5 m uzaklýkta durun. Aynada gördüðünüz görüntü, sizin 10 nano-saniye önceki görüntünüzdür. Öyleyse, bir aynaya baktýðýnýzda, kendinizin biraz daha genç halini görürsünüz.

·         Kozmosta her þey, gizli iradenin kesintisiz holografik yapýsý olduðundan; parçalardan söz etmek anlamsýzdýr. Bu, suyun aktýðý musluklarý, suyun kaynaðýndan baðlantýsýz parçalarmýþ gibi düþünmeye benzer. Bu yüzden elektron, ilk temel madde deðil; holohareketin bir görünüþüdür. Evrendeki her þey, bir halýnýn motifleri gibi tüme baðlýdýr. Einstein, uzay ve mekânýn, birbirine baðlý olduðunu söylediði zaman, dünya hayret etmiþti. Bohm bu görüþü bir basamak daha ilerletti ve “evrende her þey, birbirinin devamý olarak süreklilik arz etmektedir” dedi. Bunu göz önüne alýnca, her þey, ayný þeydir; “Som, Bölünmez, Tek”

·         Beden saati, zamaný otomatik olarak saptar. Uyandýktan 16 saat sonra, iþimize gelsin ya da gelmesin, yoruluruz. Bedenin ölçütü sabittir. Bize doðuþtan verilmiþtir.

·         Bizim kültürümüzde zaman, yüzyýllardýr sadece mekanik bir aletin kadranýnýn gösterdiði þeyle eþ tutulmuþtur ve belki de içimizdeki zamaný unutmamýza bunun da bir katkýsý olmuþtur.

·         Biyolojik saat “öglena” gibi tek hücreli basit bir hayvancýkta bile bulunur. Bu küçük yaratýk dünyada bir milyar yýlý aþkýn bir süredir yaþýyor – çiçekli bitkilerin ortaya çýkmasýndan çok önce. Herhangi bir küçük su birikintisinde yeþil renkli kalýn bir tabakanýn yüzdüðünü görürseniz, bu tek hücreli oraya kitleler halinde yerleþmiþ demektir. Öglena basit yaþamýnýn ritmini kendisi üretmektedir. Gerçekten de bu minik organizmanýn içinde biyolojik bir saat vardýr. Ýnsan vücudunda, her bir yaklaþýk bir öglena kadar olan 100 milyar hücre bulunuyor. Kulaða ne kadar inanýlmaz gelse de, her bir hücrenin kendi iç saati vardýr. Her hücrede, bir zaman ölçme mekanizmasý gizlidir.

·         -Kiþisel günlük ritmimizi dikkatle incelediðimizde, iç zamanla dýþ zaman arasýndaki farklar özellikle göze çarpar. Organizmanýn kendini gün boyunca nasýl yönettiði yalnýzca kol saatinin ölçüsüyle açýklanamaz. Her sabah yataktan çýkýp güne baþlamak kimileri için bir eziyettir, bazýlarýysa ayný saatte kendilerini enerji dolu hissederler. Saatin gösterdiði zaman, güneþ ýþýðý ya da kahve ölçeði herkes için aynýdýr. Demek ki bu zýtlýk bizim içimizde yer alýyor olmalý.