ANNE, “OCAK ÇOK ISINDI” / Röportaj

            Yüzlerin gülmediði, alýn terinin toprakla buluþtuðu,  kömür tozlarýnýn insanlarý savurduðu, yaþamýn karalara baðladýðý Soma’da þimdilerde ocaklarýnda yas var. Analarýn elleri ölen evlatlarý için havada... Ýsyan kimeydi? Tanrýya mý, yoksa maden ocaklarýnda önlem almayanlara mýydý? Eðer isyan Tanrý’ya olsaydý, Tanrý hiçbir zaman kullarýna “Birbirinizi öldürün, yaptýðýnýz iþlerde önlem almayýn, iþinizde hilekârlýk yapýn, doðayý kirletip, dere kenarlarýna ev yapýn veya eksik malzeme kullanarak evleriniz depremde yýkýlsýn” demezdi…

            O bir anne… Yaþamýnda hem de üç kuþak madenci görmüþ bir anne… Babasý,  kocasý ve oðlunun maden ocaklarýnýn tozlu tenlerini yýllarca temizlemiþ… “Hakkýný helal et” sözcükleriyle her sabah yerin metrelerce altýna uðurlayýp, akþam,  iþ dönüþüne kadar düþünceleri kömür karasýyla yoðrulan anne…     Kazanýn meydana geldiði þirketin baþka bir ocaðýnda çalýþan oðlunun,  iþinden kovulmamasý için isminin açýklanmasýný istemedi. Evet, adýnýn ne önemi var ki… O,  yalnýzca hepimiz gibi,  yüreði ölenlere yanan, kurtulanlara sevinen, geride kalan yetim ve dullarýn ise gelecekte neler yapacaklarýný düþünenlerden birisi… 

            Ölenlere Allah’tan rahmet, yaralýlara þifa ve tüm ülkemiz insanlarýna da sabýr dileyerek sorularýma baþlamak istiyorum.

E.E.  Soma’da olayý duyduðunuzda neler hissettiniz?  Ocaklarda sizin de çalýþan yakýnýnýz var mýydý?

S. E. B. Evet ben,  madenci kýzý,  eþi ve annesiyim. Oðlum ayný þirketin baþka bir ocaðýnda çalýþýyordu. Komþum o gün oðlumun servisini kaçýrdýðýný söylediðinde elinde oðlumun çantasý vardý. Hemen oðlumu sordum. Komþumuz, ‘madende kaza oldu’ deyince, ‘oðlum öldü’ diye içim yandý. Bayýlacak gibi oldum. Daha sonra oðlumun ocaðýnda olmadýðýný öðrenince dünyaya yeniden gelmiþ gibi oldum. Ya ölenlerin yakýnlarý kim bilir nasýl yanýyordur. Onlarý düþünmek bile insana ýstýrap veriyor.

E.E. Kazadan sonra oðlunuz ile görüþtünüz mü? Size neler dedi?

S.E.B.  Evet konuþtuk.  Bizler gerçekleri birinci dereceden gördük ve yaþadýk. Oðlum ölen ve yaralýlarýn yakýnlarýyla birlikte ocaktan ceset çýkaranlardandý. Hala þokta, sizinle konuþtururdum ama inanýn kendinde deðil. Oðlum, þirketin üç yýldýr yeni bir direk kasa bile almadýðýný ve bu kasalarýn ocaðýn bel kemiði olduðunu söyledi.

E.E.  Kazanýn ardýndan þirketin çalýþma koþullarý, teknik durumlarý, sendika vs konularýnda madenciler yakýnmalarýný kamuoyu ile paylaþtýlar. Bir tanesinde Erdoðan’ýn Mitingine iþçilerin yemek fiþlerini alarak topluca götürüldükleri söyleniyor,  bu doðru muymuþ?

S.E.B.  Oðlum bu kazanýn oluþundan bahsetti. Madenler devletin elindeyken ocaðýn kapatýlmýþ olan yerinde ‘ayak’ denilen bir yan bölümü varmýþ. Burada gaz yoðunluðu çok olduðu için iþleri riske atmamak için kapatmýþlar. Ancak açgözlü özel sektör,  o bölgenin altýnda kömür kalmasýn diye kömürü çýkarmaya baþlamýþlar. Uzun zamandýr da alýyorlarmýþ. Ýþte bu içten içe yanan gazlý kýsým üstlerine çökmüþ.

            Erdoðan’ýn miting olayýna gelince, oðlum AKP’li olmamasýna raðmen zorla mitinge götürmüþler. Ellerinden yemek fiþlerini bile almýþlar…

E.E. Çevrenizde ölen madenci oldu mu?

S.E.B.   Olmaz mý? Karþý komþumuzun oðlu anacýðýna ne söylemiþ biliyor musunuz? Ýþte bu söz her þeyi açýkça ortaya seriyor.  “Anne ocak çok ýsýndý, birkaç gündür korkuyorum” demiþ. Komþumuzun oðlu 32 yaþýndaydý. Ýsmi de Ercan CEZELÝ. Gece saat birden sonra cesedi ilk çýkarýlanlar arasýndaymýþ. Nur içinde yatsýnlar!

E.E. Yörenizdeki maden ocaklarý devletin elindeyken böyle kazalar olmuþ muydu? Oðlunuz tekrar madene gidiyor mu? Duygularý nasýl?

S.E.B.  Ben üç kuþak madenciyim. Kesinlikle on madencinin bir arada öldüðünü görmedim.  Özel sektör maalesef çalýþanlarýn kanýný emdi!  Devletin elindeyken böyle büyük kazalarý pek görmüyorduk. Ufak tefek bireysel kazalar oluyordu. Bir keresinde eþimin çalýþtýðý dönemlerde iþçiler arasýndaki bir inatlaþmada iþçi þuurunu kaybetmiþ ve baskýya dayanamadýðý için þefinin kafasýna baltayý indirmiþ, adam kurtulamamýþ.

            Bu bölgede madenden baþka bir iþ yok ki… Oðlum kazanýn ertesi günü çalýþtýðý madene mecburen gitti, ama yetkililer, ‘Haziran’ýn birine kadar çalýþýlmayacaðýný’ söylemiþler, oda geri geldi.   Morali çok bozuktu… Umarým çýkartmazlar. Mesleði de yok ki baþka yerde çalýþsýn. Ayaklarý gitmez oldu.  Doðru düzgün yemek yemiyor. Þimdi de kuþ kadar bir þey yiyor.

E.E. Sendikalar konusunda oðlunuz neler diyor?

S.E.B.  Geçenlerde sendika seçimi olduðunu söylemiþti. Çocuklarýmýz helal lokma yesinler diye her eziyete kýzmýþ olsalar da,  sesleri çýkmazdý. Sendika seçimlerinde oðlumun eline üç isim vermiþler, ‘buna atacaksýnýz’  diye. Yani sendikada seçilecekler zaten önceden belliymiþ.

E.E. Baþka söylemek istediðiniz bir þey var mý?

S.E.B.  Ne söyleyim ki, içimiz yanýyor. Dilimiz tutuldu. Acýmýz çok büyük. Soma’nýn içinde cankurtaran ve feryat sesleri kulaklarýmýzý týrmalýyor. Herkesin morali çok bozuk… Bu acýdan biraz olsun uzaklaþmak için kýzýmýn yanýna gittim.  Ama yetkililere þunu sormak isterdim: “Soma Kömür Ýþletmeleri devletin elindeyken nasýldý? Özelleþince nasýl oldu? Bunu araþtýrsýnlar. Soma’da üç kuþak madenci var. Emekli olmalarýna raðmen hayat þartlarýndan dolayý halen çalýþanlar bile var, onlara sorsunlar.

E.E. Hepimizin baþý sað olsun… Geride kalanlara da sabýr diliyorum…

S.E.B.  Saðol…

            Yazýmý tamamlayýp üzgün adýmlarýmý þehrin içine yönlendiriyorum. Kulaklarýmda hala, sedyeyi kirletmemek için kömür tozuna bulaþmýþ çizmelerini çýkarmak isteyen yaralý madencinin sözlerinde… Genelde soluklandýðým ve sohbet ettiðim köþe baþýndaki “Bozacý” dükkânýna giriyorum. Havalarýn ýsýnmasýyla boza bardaklarý ortalýkta görünmüyordu… Kasada Milli Piyango makinesinin baþýnda Yüksel BAÞKIRAN aðabey duruyordu. Kendisi ile daha önce yaptýðým sohbetlerde kömür madenlerinden çok bahsetmiþti. Bir kýþ boyu yerin metrelerce altýndaki anýlarýný ilgi ile dinlemiþtim.

            Bir ara gelen müþterilerden fýrsatýný bulup, yanýma oturduðunda konumuz Soma’daki maden ölümleriydi…

            Konuþmamýzda acý vardý,

            Hüzün vardý,

            Ýhmaller ve bir daha bu tür ölümlerin yaþanmamasý için ‘neler yapýlabilir’ konularý vardý…

            Ýlk sorumu yönelttim:

E.E.  Zonguldak madenlerinde çalýþtýðýnýz dönemlerde þartlar nasýldý?

Y.B.  Koca yirmi altý yýl çalýþtým ama çalýþtýðým dönemlerde böylesi toplu ölümleri yaþamadýk.  Madenler devletin elindeydi. Güvenlik en ince noktasýna kadar o günün teknolojisine göre kontrol edilirdi.  Mühendisler sürekli madende gaz olup olmadýðýný rapor ederlerdi.

E.E. Çalýþmaya baþladýðýnýz ilk gün ocaða inerken korkmadýnýz mý?

Y.B.  Hiç korkmadým. O zamanlar týð gibi delikanlýydýk. Maden yöresinin insanlarý ölümden korkmazlar. Ölümü kabullenmiþlerdir yaþarken.

E.E. Soma’da meydana gelen maden kazasý için neler söylemek istersin?

Y.B.  Önce ölenlere rahmet, yaralýlara þifa, yakýnlarýna da Allah’tan sabýr diliyorum. Çalýþan meslektaþlarým orada pisipisine öldüler. Eðer o madenler devletin elinde olsa veya devletçe gerçekten iyi denetlenip, takip edilseydi,  bunlar yaþanmazdý. Basýndan izlediðim kadarýyla madende yaralý olarak kurtulanlar,  kömürün ocaðýn bir bölümünde içten içe yandýðýný, söylediler. Yahu o firmada hiç mi mühendis yoktu? Olup biteni hiç mi kontrol etmediler? Ýþçiler sendika yetkililerine söylemediler mi, yazmadýlar mý? Mühendislerin kontrol ettiði gaz oranlarý,  raporlarýna yalan - yanlýþ mý yazýldý? Bunlarý da inceleyecek tabi ki savcýlardýr. Sensörler yanma iþaretini verdiðinde yanan bölgede hemen önlem alýnýp, betonla kapatýlsaydý, bugün ölen olmayacaktý.  Yazýk oldu yazýk!

E.E. Biraz da ocaklardaki yaþamýndan bahseder misin?

Y.B.  Madenlerde çalýþmaya indiðimde her þeyi unutur, iþimize odaklanýrdýk. Burada küçük bir hata bile hayatýmýza mal olurdu. Ter içinde kalýrdýk. Öyle yerler vardý ki, bazen katýrlarý kullanýrdýk. (Güldü) O yýllarda kadrolu katýrlarýmýz bile vardý. Onlar genelde hep yerin altýnda kalýrlardý.

E.E. Katýrlarýn yer altýnda kalmalarý Hayvan Haklarýna aykýrý deðil mi?

Y.B.   Anlattýðým dönem eski yýllardaydý. O zamanlar hayvan haklarý diye bir þeyi ne devlet ne de toplum bilirdi. Yer altýnda aðýrlar vardý. Katýrlar burada kalýrdý.  Onlar yalnýzca bayram günleri dýþarý çýkarýlýrdý.

            Solgun benizli, zayýf bir adam oynadýðý ‘þans topu’ kuponunu uzatýp sonucu öðrenmek istediðinde,  madenlerin duayeni Yüksel BAÞKIRAN kuponu makineye tuttuðunda, öten sesle birlikte, “Üzgünüz” yazýsý hepimizin duygularýný yansýtýyordu…

            Üzgünüz ölümlere,

            Kýzgýnýz ihmallere,

            Umutluyuz geleceðe…

Ertuðrul Erdoðan

25 Mayýs 2014/ Bursa

www.erdoganlaedebiyat.com