GÜZEL KONUŞMA VE İLKELERİ
Konuşma uzmanları güzel ve etkili konuşmanın on temel ilkesini belirli başlıklar halinde toplamışlardır.
Kuşkusuz bunlar donmuş,değişmez ilkeler değildir.Ancak bu ilkeleri yapacağımız bir konuşmayı kendi kendimize değerlendirme ,dinlediğimiz bir konuşmayı eliştirebilme açısından birer ölçüt olarak kullanabiliriz
Güzel ve etkili konuşmayı konuşabiliyor muyuz?...
Konuşma karşılıklı olarak gerçekleştirilen etkileşimsel bir süreç olduğuna göre güzel ve etkili bir konuşmanın nitelikleri üzerinde duran konuşma uzmanları da sürecin eksiksiz gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine bakarlar.
Şöyle ki konuşma karşımızdakine yada karşımızdakilere bir yankı uyandırma ,onları etkileme işi olduğuna göre onlar üzerinde bunu yapabiliyor muyuz?Konuşmacı olarak beklentimiz gerçekleşmiş oluyor mu?
Bu ve bunlara benzer sorularla konuşmamızı değerlendirmek için öncelikle güzel ve etkili bir konuşmada bulunması gerekli nitelikleri ve olmazsa olmazları, bu tür konuşmaların dayandığı ilkeleri tanımamız gerekir.
Konuşma uzmanları, güzel ve etkili konuşmanın on temel ilkesini belirli başlıklar adı altında toplamışladır.kuşkusuz bunlar donmuş değişmez ilkeler değildir.Ancak bu ilkeleri yapacağımız bir konuşmayı kendi kendimize değerlendirme yaparsak bu şekilde açıklayabiliriz.
1):İyi bir konuşma yıkıcı değil, yapıcıdır.
İnsanları etkilemede önemli araçlardan biridir konuşma. Bu etkileme onların duygularını kamçılama ,yanlış yönlere yöneltme biçiminde olmamalıdır.İster halk yada bir topluluk önünde konuşalım ister arkadaş ,eş dost çevrelerinde konuşalım.
Onların (bizi dinleyenlerin ) inançlarını, değer yargılarını düşünmeliyiz,göz önünde bulundurmalıyız.
Bunları hiçe sayan veya yadırgayan (yadsıyan ) bir konuşma olumsuz tepkilere yol açar.Elbette ki her yapılan konuşmanın bir iletisi,verdiği mesajı vardır.Dinleyicilerimizi belli bir görüşe ,belli bir davranışa ulaştırmak (eriştirmek) isteriz.
2):İyi bir konuşma,ilginç ve değerli konuları kapsar. (içine alır)
Seçeceğimiz konu hem kendimiz için hem de dinleyicilerimiz için önemli ve ilginç olmalıdır.Açık bir gerçektir ki ilgi duymadığımız ve önemsemediğimiz konularda hakkında rahatça konuşamayız.Çünkü o konuları bilmemiz gerekir .Araştırmadan bilgi sahibi olamadan konuşulan her konu konuşmacının değerini düşürür.Aynı zamanda dinleyiciler konuşmacıyı dikkatle dinlemezler.Ama bunun tersini düşünürsek,konuşmacı konuşacağı konuya iyi bir şekilde hazırlanmış ve kendini kanıtlama da sıkıntı çekmiyorsa işte o zaman dinleyicilerine en güzel şekilde ustaca kanıtlamış ve konuşmasını ustaca sunum gerçekleştireceği bilinmelidir.Can kulağı ile dinlendiğini konuşmacıda dinleyicilerinin hal ve hareketlerinden hissededecektir.
Bilinmelidir ki üzerinde konuşabilececeğimiz konular sayısızdır.
Söz gelimi,günlük olaylar,yurt ve dünya olayları .iç ve dış sorunlar,hayaller umutlar,düşler ,korkular şüpheler gibi.Herkesin ilgisini üzerine çekebilecek konulardır.
İki kişi bile bir sohbet etse söz dünüp dolaşıp yukarıdaki saydığımız konulardan birine gelir.
3)İyi bir konuşma, Konuşmacının Kişiliği ile Bütünleşir:
Konuşmacının kişisel nitelikleri ile konuşma arasında sıkı bir etkileşim vardır.
Sözgelimi ,yalançılığı,ikiyüzlülüğü herkesçe bilinen birinin yalnçılığın kötülükleri üzerine ile ilgili bir yapacağı konuşma ,kimseyi inandırmaz.Mesala sigaranın zarlarını anlatıryorsa, ama anlatan konuşmacıda sigara içiyorsa ne kadar etkili olur bilinmelidir.
İşte bunun gibi bazı konular konuşmacı ile kişisel nitelikleri ile etkileştiği olur.
Burada böylesi olumsuz konumlara düşmemek için konuşmacı konusunu iyi seçmelidir.
Bunun gibi ,konuşmacı kişisel görüşü ile sözleri arasında da bir bağlantı kurmak ister dinleyici.Bu yönden ,konuşmacının inandırıcılığı bu yönden önemli etkenlerden biridir.
4)İyi bir konuşma, Belli Bir Amaca Yönelir.
Yalın olarak tanımlarsak amaç,dinleyiciler üzerinde konuşmacının bırakmak istediği etkidir.
Dinleyicilerimize neyi vermek istiyoruz? Onları neye ,hangi gerçeğe yönelteceğiz?
Konuşmamız süresinde bu soruları göz önünde tutmak zorundayız.Bir amaca yönelmeden yapacağımız bir konuşma,dağınık ,etkisiz kalacak ,dinleyicilerimizde
bir karşılık uyandırmayacaktır.
5)İyi bir konuşma ,Konuşmayı Etkileyen Etkenleri Çözümlereyerek oluşur.
Konuşmayı etkileyen etkenler şunlardır:Konu,dinleyici,ortamve konuşmacı.İyi bir konuşma yapabilmek için bu öğeleri ayrı ayrı bir bütün halinde değerlendirmeli,çözümlemeliyiz.
Üzerinde konuşacağımız konunun boyutları nelerdir? Dinleyicilerimiz yönünden önemi nedir? Kimler için konuşacağız? Konuşacağımız kişilerin toplumsal ,kültürel ,ekonomik durumları,yaş,cinsiyet özellikleri nelerdir? Nerede ne kadar süre ile konuşacağız.
6)İyi bir Konuşma,Sağlam Bir Konuşma Yöntemi Üzerine Kurulur.
Yöntemimizi ,amacımıza ve konuşma ögelerini değerlendirmemize göre seçeriz.
Genellikle konuşmalarda dört ana amaç ve bu amaçlara yönelik dört ana yöntem vardır. Tartışma ,savunma,öğretme ve duygulandırma.Amaçla yöntem arasındaki bağlantıyı kurmak Başarılı bir konuşmanın ön koşullarından biridir.
7)İyi bir konuşma, Dinleyicilerin ilgi ve dikkatini toplar:
Hani konuda olursa olsun ilgi ve dikkat dağıldığı zaman konuşmacı ve dinleyiciler arasındaki iletişimde durur..İlgi ve dikkatin diri,canlı kalması da dinleyicilerimizi bilinçlendirmeye, meraklarını ayakta tutmamıza bağlıdır
Başka bir deyişle,onları bizi dinlemeğe ,söylediklerimıizi bizimle paylaşmalarını
sağlamaya bağlıdır. Buda öncelikle dinleyicilerimizi iyi tanımakla ,söylediklerimizle
Onların ilgileri arasındaki bağlantıyı kurmakla sağlanır.
8)İyi bir konuşma,Sağlam Bilgilere Dayanır:
Hangi konuyu seçersek seçelim,o konu üzerinde rahatça ,doğal bir biçimde konuşabilmemiz,konunun gerektirdiği bilgileri,araç ve gereçleri edinmemize bağlıdır.
Düşüncelerin dinleyicilere etkili ve eksiksiz biçimde aktarılması salt sözcüklerle,sözel simgelerle olmaz.Bunları konunun ve durumların gerektiği gereçlerlede somutlaştırmak gerekir.
Varsayalım ki köylerden kentlere göç olayı üzerine konuşuyoruz.
Kullanacağımız sayılar,resimler,daha çarpıcı daha etkili kılar konuşmamızı.l
9)İyi bir konuşma,Etkili bir ses Tonu,El Yüz Hareketleri Gerektirir.
Etkili ses tonuna dayanmayan ,el ve yüz hareketleri ile beslenip renklenmeyen bir konuşma ölü bir konuşmadır.
Sözcüklerin anlam ve duygu yüklü ,ses tonumuz ,el ve yüz hareketlerimizle zenginleşir.İnsan sesinin değişik biçimler ,boyutlar kazanması yönünden oldukça geniş olanakları vardır.
Bu olanaklardan yararlanarak iletmek istediğimiz düşünce ve duyguları canlı kılabiliriz.
Başka bir deyişle sözü,göze ve kulağa daha iyi iletebiliriz.Bu konuşmamızın değerini ve başarısını artırır.
10)İyi bir konuşma,Canlı Bir Dil ,Hareketli Bir Üslup gerektirir:
Konuşma geniş anlamda sözlü bir iletişim biçimidir.Böyle olunca temel aracı sözcüklerdir.Canlı,diri ve amacımıza uygun sözcükleri seçme,bunları cümle içinde yerli yerine yerleştirme ,her birinin ses ve anlam hakkını vererek doğru söyleme konuşmamızın etkisini ve güzelliğini artırır.Kuracağımız cümlelerimiz içinde bu böyledir.Kısa ,yoğun hareketli cümleler kurma,bunlar arasındaki geçişleri doğal bir biçimde sağlama,anlatışımızı canlılaştırır.
Şöyle ki:Bu temel on ilke,güzel ve etkili konuşmanın belirleyici özellikleridir.Bu konuşmayı bu ilkelerin doğrultusunda değerlendirirsek onun başarısı üzerindeki bir sonuca ulaşabiliriz.Öyleyse bu ilkeleri kendi konuşmalarımızda uygulamak gerekir.
Uygulamaya çalışırken ,bunlara ne ölçüde uyup uymadığımızı araştırmak ,konuşmamızı geliştirmenin ilk adımlarındandır.Ne var ki saptanan bu on temel ilke,güzel ve etkili konuşmanın önemli temel noktalarıdır.Bunlar kendi içlerinde de bir takım temel noktaları içermektedir.Amacımızı saptama ,amacımıza göre konuşma türleri ve yöntemleri ,konuşmanın gerektirdiği bilgi ve verilerin toplanması,konuşmanın düzenlenmesi (planlanması;konuşmanın sunuluşunu kapsayan ) sunma bedensel davranışlar ,sesin idaresi,konuşmada seçilecek dil ve anlatım özellikleri….gibi.Görülüyor ki konuşmada bir sanattır.Bu sanatın uzun deneyimler sonucu elde edilen ilkelerini kurallarını tanır,bunları bilinçle uygularsak konuşmamızı geliştiririz.
Hazırlayan :Mehmet Ali Ünsal
Kaynak :diksiyon org ,play store ve bazı internet siteleri.
Resim:Mehmet Ali ünsal ve pozantı Bld Bşk Mustafa Çay Beye Edebiyat evinin antdrolojisi şiir kitabını hediye ederken görülüyor.
Ve aynı zamanda Bld başkanından M.Ali Ünsal'ın Bilgisayar sertifikasını alırken görülüyor.
