KALÝTELÝ YAÞAMDA SORUN ANALÝZÝ

Sorun kavramý en geniþ þekliyle, çözülmesi gereken bir veya birden fazla problemler bütünüdür. Bazý sorunlar can sýkýcý, üzücü, endiþelendirici, korkutucu olurken, bazýlarý da baþarýya götüren, sevindiren, güçlendiren, heyecan ve coþku üreten özelliklere sahiptir.

Sorunlarýn kiþiler tarafýndan nasýl görüldükleri, ne anlam yüklendiði ve  nasýl deðerlendirildikleri çok büyük bir önem taþýr.

Üniversite sýnavýna hazýrlanan iki öðrenciden birisi, sýnava çalýþmanýn baþarmak ve baþarý sonrasý sevinmenin bir koþulu olduðunu bilerek etkin ve verimli bir þekilde çalýþýrsa, bu durum onun için bir sorun deðil, “baþarmak ve sevinmek için çalýþmak” ilkesinin bir gereðidir.

Diðer öðrenci tembel ve atalet sahibi ise, derse çalýþmak onun için katlanýlmaz ve çözülmez bir sorun yumaðý haline dönüþebilir.

Bir terzi için kendisine gelen sipariþleri nasýl yorumlayýp deðerlendirdiði, sorun analizi bakýmýndan önemlidir. Eðer, “biriken iþleri bir an önce tamamlayýp para kazanayým, benim iþimin gereði budur, esnaflýk bunu gerektirir, baþarýlý olmamýn yolu budur” diye deðerlendirirse, biriken sipariþler sorun deðil, berekettir. Ayný zamanda mesleðini yüksek kaliteli bir þekilde icra eden bir esnaf kapsamýna girer.

Fakat, zamaný mýydý þimdi? Bu kadar iþin içinden nasýl çýkacaðým? Ben bunlarý nasýl yetiþtireceðim? Nasýl olsa yetiþtiremeyeceðim, yattý balýk yan gider! Düþüncelerinde olursa, baþýna geleceklere bakalým:

Müþterilerine verdiði sözü tutamayacak, iþlerin yýðýlmasý daha da artacak, sipariþini almaya gelen müþterilere yüksek kaliteli! Bahaneler üretilecek, olumsuz yaklaþýmlar sonucu normal yetiþtirilebilecek iþler de yetiþtirilemeyecek. Sözün kýsasý, duruma olumsuz yaklaþan esnaf, kendi elleriyle sayýsýz sorunu üretmiþ ve onlarý besleyerek semizleþtirmiþ olacaktýr.

Bir iþadamý düþünelim: Çok sayýda çalýþaný var. Onlarla pozitif iletiþim kurarak, yüksek kaliteli yönetim stratejileri uygulayarak, gerginlik yaratmayarak, önyargýlý davranmayarak, þüphecilik yapmayarak, olaylara dikkatli ve olumlu yaklaþarak sýfýr soruna yakýn bir þekilde eylemlerini sürdürebilir. Bu durumda normal sorumluluklar sorun olmak yerine, baþarý merdivenlerinin basamlaklarý haline gelirler.

Fakat, çalýþanlarýna kaliteli yaþamýn kaliteli! Hýrsýzlarý ile yaklaþýrsa, yani despot bir yönetim tarzý sergilerse, hoþgörmezse, kin güderse, intikam hýrsýyla dolu olursa, çalýþanlarýn haklarýný yerse ve yasal sorumluluklarýný yerine getirmezse, çalýþanlarýn moral – motivasyonlarý periþan olacaktýr. Bu durum, iþyerinde sorunlarý amip gibi çoðaltacak ve içinden çýkýlmaz bir hal almasýna sebep olacaktýr.

Trafikteki bir þöförü düþünelim: Sorumluluk hissiyle, gerekli dikkat ve özeni göstererek, tüm kurallara uyarak aracýný sürdüðü takdirde; muhtemelen hiç sorunla karþýlaþmayacaktýr. Varsayalým bir sarhoþ sürücü arabasýna haksýz yere çarptý. “Mutlu olmayý deðil de, haklý olmayý tercih ederek”, sarhoþ sürücüye taarruzda bulunursa, sarhoþ sürücü mal bulmuþ maðribi gibi, kuralcý þöförümüzün üzerine hücum eder. Sonuçta da, sorunlar yumaðý hiç tahmin edileceyecek kadar katlanarak büyür. Eðer þöförümüz, durum analizi yaparak muhatabýnýn özel ve duygusal durumunu dikkate alarak, haklýlýðýný bir tarafa býrakýp, keyfini kaçýrmamayý öne alsaydý, sabrederek, durumu idare ederek, ustalýkla sorunu belirli bir noktada hapsedebilirdi.

Bir de kurallarý hiçe sayan, sarhoþ araba kullanan, kýrmýzýda geçen, aþýrý hýz yapan, diðer sürücülere saygýlý olmayan, aþýrý kendine güvenen, fizik kurallarýný hiçe sayan bir sürücü düþünelim. Bu kiþinin attýðý her adýmda nur topu gibi  çocuklarý (yani sorunlarý) dünyaya gelecektir.

Kaliteli yaþamda her kiþinin vazgeçemeyeceði, yerinde ve zamanýnda uygulamasý gereken kaliteli görev ve sorumluluklarý vardýr. Bunlar genellikle önemli iþlerdir. (Aðýz bakýmý, çalýþmak, sevgi üretmek, saygýlý olmak, pozitif iletiþim, kariyet planlamasý, kendine önem vermek, saðlýk ve kaliteye özen göstermek, her konuda dikkatli ve özenli olmak... etc.)

Söz konusu görev ve sorumluluklarýn yerinde ve zamanýnda ihmal edilmeden, biriktirilmeden, üþenilmeden, geri çekilmeden yerine getirilmesi gerekir. Bunlar yüksek kaliteli insan olma iddiasýnda olan bir kiþinin olmazsa olmazlarýdýr.

Belirtilen önemli iþler, önemli olmayan angarya ve acil kamuflesine bürünmüþ iþlere feda edilirse veya onlarýn insaf ve insiyatifine terk edilirse, kendi ellerimizle çýð gibi büyüttüðümüz sorunlarýmýzýn hayatýmýzý zehir etmesi kaçýnýlmazdýr.

Düzenli ve bilinçli spor ve egzersiz yapmak, yüksek kaliteli bir insanýn olmazsa olmazlarýndandýr. Spor yapmaya üþenen, her gün bir bahane ile sporu erteleyen, bir yerlerim kýrýlýr veya incinir safsatasýný öne çýkaran, zamaným yok, alet – edevatým yok gibi temelsiz bahanelere sýðýnan bir kiþi, çift taraflý sorunlar yumaðý ile karþý karþýya kalacaktýr. Saðlýðýný kaybederken, saðlýklý ve kaliteli olmanýn zevkinden ve mutluluðundan da kaçýnmýþ olacaktýr.

Hangi yaþta olursa olsun, okumayan, öðrenmeyen, vücuduyla birlikte zihnini çalýþtýrmayan, akýl ve yetenek paraþütünü açacak yaksek kaliteli eylemlerde bulunmayan insanlarýn karþýlaþacaðý sorunlar saymakla bitmez. (Cahillik, alzehimer hastalýðý, kibir, atalet, gerileme, gündemden düþme, tozu dumana katanlarýn tozlarýný yutma...)  Bunlarýn hepsi ve buraya alamadýðým benzerleri, nur topu gibi sorunlarý kucaðýmýza koyacaktýr.

Yaratýcýmýzýn bizlere ihsan ettiði güç ve yeteneklerimizin açýlmasý, kullanýlmasý, deðerlendirilmesi, anlamlý hale getirilmesi bizlerin sorumluluðu altýndadýr. (Yaratýcý her kuþun rýzkýný verir, ama getirip yuvasýna koymaz). Gücümüzün ve yeteneklerimizin tam kapasite ile çalýþtýrýlmamasý, zamanýnda ve yerinde kullanýlmamasý, kelimenin tam anlamýyla “israf”týr.

Günün birinde onlarý veren tarafýndan mutlaka hesabý sorulacaktýr. Öðrenme kapasitemiz varken öðrenmeden cahil kalarak, sorun çözme yeteneðimizi geliþtirmek, hatta krizleri fýrsata çevirebilme imkanýmýz varken deðerlendirmemek; býrakalým sorun çözmeyi, yeni yeni gün yüzü görmemiþ sorunlarý çoðaltma sonucunu doðurur.

Aile ortamýnda, ailenin her bir ferdinin birbirlerine sevgi ve saygýlý olmalarý, yardýmlaþmalarý, dayanýþmalarý, görev ve sorumluluklarýný hakkýyla yerine getirmeleri, hoþgörülü olmalarý, affedici, naif ve nezaketli olmalarý, sorun üretmek yerine sorun çözücü olmalarý; mutlu ve yüksek kaliteli bir ailenin en kýymetli eylemleri ve deðerleridir.

Söz konusu kaliteli davranýþlarýn yerine, tembellik, kapris, kaytarma, sertlik, kin ve nefret duyma, þüphecilik, evham, dominantlýk, asýk surat, önyargý, kibir, egoistlik, aþaðýlama, iftira, küçük düþürme, yetersiz bilgi ile acele karar verme gibi, kaliteli yaþamýn hýrsýzlarý ile kucak kucaða yaþamak, yeni yeni sorunlarýn üretim merkezidir.

Kendi elleriyle, hýrsýzlara teslimiyet yüzünden amip gibi çoðaltýlan yeni sorunlar, asýl görev ve sorumluluðumuz olan eylemlere asla fýrsat vermeyecektir. Bu durumun düzeltilmeyerek sürdürülmesi halinde, insanlarýn her yönüyle kýsýr döngüye, girdapa, depresyona ve tükenmeye doðru yol alacaklarý garantidir.

Unutmayalým, “bizleri öldürmeyen her türlü zorluklar bizleri daha güçlü kýlacaktýr”. Önemli olan,  zorluklarýn doðal haliyle mi, yoksa kendi ellerimizle mi üretildiðidir. Kontrol edilemeyen dýç çevreden gelmesi, bilgelik yolunda merdiven basamaklarýný çýkmayý amaçlayanlar için en iyi fýrsat iken; ahmaklýk yüzünden nur topu gibi sorunlar üretenlerin vay haline ki, vay vay...

Selam, sevgi ve dualarýmla...  Allah (cc)a emanet olunuz.

9 Nisan 2015. Perþembe. Saat: 17.00. Antalya

Yrd.Doç.Dr. Süleyman COÞKUNER

Kaliteli yaþam uzmaný