BÝLGE DEMÝRCÝ KARACA YUSUF ÜNAL VE AFÞÝN  EFSUSTA DEMÝRCÝLÝK SANATI

Ýnsanlýk tarihinde de Türk tarihinde de demircilerin toplumdaki yeri özeldir. Demircilik Mesleðinin piri Davut peygamberdir. Demirci çoðu kez bilge ve yol gösterici olarak karþýmýza çýkar tarih sayfalarýnda. Ýlçemiz Afþin’de Demirci ustasý olan Karaca Yusuf ÜNAL mert ve yol gösterici bir insandý. Ýþi gereði Türkiye’de bulunan birçok Vilayetlerde çalýþarak ekmeðini taþtan çýkarmýþtýr. Kimi Ýnsan Fakir olur ama aklý zengin olur, kimi Ýnsanýn parasý olur ama aklý fakir olur. Efsuslu demirci ustasý Karaca Yusuf Ünal amca kendisi bilge bir demirci idi ayný zamanda aklý zengin bir insandý. Çoðu Ýnsanlara yol gösterirdi. Ýlçemiz Efsus-Afþin þehrinde Demirciliðin öyküsü medeniyetin öyküsüdür. Medeniyet bir demirci ustasýnýn elindeki çekiç darbeleriyle þekillendi. Çelik oldu adalet için, keskin kýlýç oldu, orak oldu bir çiftçinin elinde arpa oldu buðday oldu ve daðý eritti bir usta hürriyete destan oldu. Tarihin bildiði devirden beri Türklerin yaptýklarý büyük fütuhatta en mühim rol oynayan iki sanatlarý olmuþtur. At yetiþtirme ve madencilik, bilhassa demircilik. Türk, Çin ve Arap tarih ve coðrafya kaynaklarýnýn hepsinde Türklerin atalarýnýn demirci olduðundan bahsedilmektedir. Firdevs’inin ''seyahatnamesinde ' Türk ordularý demirden, çelikten kurulmuþ ordu olduðu anlatýlmaktadýr. Ateþ ocaklarýnda yumuþayýp þekil alan demir; örs, çekiç, balyoz ve maþa kullanýlarak çeþitli eþyalara, araçlara dönüþtürülüyor. Afþin’in tahta darabalý zanaatkâr dükkânlarý. O ritimli çekiç sesleriyle konserlerini dinlediðim rahmetli Karaca Yusuf ÜNAL, Hacelilerin Mahmut, Hacý Hasan GÖNEN, Hafýz Gönen, Hacý Osman GÖZÜKARA, Hafýz HAMÝÞ, Ahmet AKSOY, Hacý Mehmet DEMÝR, Mevlüt KURTDEMÝRCÝ, Veysel AKSOY,Kýzýlcýklý Mehmet DEMÝRCÝ, Cýro Muharrem'i TUYKUN amcalar Efsus-Afþin’de demircilik sanatýný icra ediyorlardý. Ýlçemiz Afþin’de bulunan kabilelerin çeþitli sanatlarý vardý. Efsus-Afþin ilçemizde Demircilik sanatýný Kavazlar, Koçcular, Haceliler adlý kabileler icra etmekteydi. Afþin’de geçmiþte Dedebaba türbesinin yanýnda demirci atölyeleri bulunmaktaydý. Efsus þehrimizde demircilik sanatýný icra eden ustalar teker teker hayatýný kaybettiler. Emeðe saygý duymak, ateþin büyüsüne kapýlmak, demire þekil veren elleri sessizce izlemek ve anlatýlmayacak heyecan ve þaþkýnlýklarý birlikte hissetmek iþte bütün bu duygularla çýkýlan bir yolculuk . Ateþ sessizliðini çekicin sesine býrakýyor ve ustanýn marifetini sabrýný ateþin yardýmýný izlemek düþüyor sadece ve yine ateþin karþýsýna geçme zamaný, sabýrla, sessizce ve ateþ sýcaklýðýyla usta ellerin marifetinin seyri âlemine dalýp giderken ya bir gün gerçekten bu sanatta biterse diye düþünmeye baþlýyorsunuz yoksa gerçekten bitti mi diye düþünürken çekiç seslerinin çýðlýklarýnýn arasýndan sessizce izlemeye devam ediyorsunuz iþte böyle baþladý Karaca Yusuf ÜNAL bir demirci ustasýnýn hikâyesi. Demirci; madenleri döverek biçimlendiren, küçük ve orta büyüklükteki parçalarý elde döverek iþleyen zanaatçýya demirci denir. Demirci ustalarý üç aþamada demire þekil verirler, Kýzdýrma, Ekleme, Biçimlendirme. Ateþi kýzdýran, deriden yapýlmýþ açýlýr, kapanýr körüðün demiri kýzdýrmasý ile ustanýn çekici ile örs arasýnda demir þekil almaya baþlamaktadýr. Demircinin çekici örs üzerinde bir ahenk içinde demiri raks ettirmektedir. Demirci Ustalarýnýn fiziki yapýlarý da bu meslekte çok önemlidir. Bedence güçlü, dayanýklý, ayaklarý ve kollarý saðlam, ellerinde becerikli olmasý gerekmektedir. Karaca Yusuf ÜNAL amca bu þartlarý taþýyan uzun boylu güçlü bir insandý. Demirciler, eski çaðlardan bu yana toplum içinde saygýn bir yeri olan zanaatçýlardandýr. Orta Asya'da yaþayan Türkler arasýnda, demir ve ona biçim veren demircinin toplum içinde ayrý bir yeri vardý. Demirciler iþbilir, güvenilir, güçlü ve bilgi bir kiþiliðin simgesi sayýlýrlardý. Ýnsanlarýn daha güvenli bir ortamda yaþamlarýný sürdürmeleri için demiri adeta nakýþ gibi iþleyen Karaca Yusuf ÜNAL Afþin’imizin yetiþtirdiði demirci ustalarýndan birisidir. Demirci ustasý Yusuf ÜNAL’da yýllarca demiri terbiye etmiþti. Demir’in Ýyiliði için onu ateþe atýyordu, acý çektiriyordu, sonra hýzla indirdiði çekiçle dövüyor, dövüyordu... Demiri dövdükçe, demir 'tav'a geliyordu.' Dövüle dövüle adam oluyordu. Dövmenin adam etmeye yaradýðý tek yer burasýydý besbelli. Belki de dövüle dövüle yalnýzca demir adam edilebiliyordu. Sonra, kimliðine kavuþan demiri soðuk suya atýyordu usta. Demirin yanan yüzeyi suya kavuþunca soðumaya baþlýyordu. Soðudukça yeniden katýlaþýyor, sertleþiyor, yeni þekliyle önündeki uzun yýllara hazýr hale geliyordu. Demiri terbiye etmek bu kadar kolay mýydý? Kaskatý demiri adam etmek sabýrla mümkündü. Söz yerindeyse Hz. Eyyüb'ün sabrý... Peygamberlerin inatçýlara gösterdiði sabrý, demircinin de demire göstermesi þarttý. Terbiye etmek zaman alýrdý. Uðraþ isterdi, güç isterdi 'direnmeye karþý direnmek' için. Her þeyin bir zamaný vardý. Gündüz geceyi beklemek zorundaydý aðarmak için, aðaç baharýn gelmesiyle yeþerirdi ancak... Yakýcý korda kýzarmasýný beklemek lazýmdý demirin... Kýzarýp yumuþamasýný... Ardýndan dövülmesi gerekiyordu tavýnda dakikalarca... Var gücüyle dövülmesi... Ter döküyordu demirci. Teri demire damlýyordu. Demiri yumuþatan da aslýnda bu alýn teriydi... Karaca Yusuf ÜNAL Amca Yýllarca demire þekil verdi Efsus’un tüm köyleri de olmak üzere Vatandaþlarýn kullanmýþ olduklarý en küçük demir aletten tutun en büyük demir aletine kadar hepsini yaparak Afþin’e çok büyük hizmetleri olmuþtur. Efsus-Afþin’de Medeniyet bir demirci ustasýnýn elindeki çekiç darbeleriyle þekillendi. Çelik oldu adalet için, keskin kýlýç oldu, orak oldu bir çiftçinin elinde arpa oldu buðday oldu ve daðý eritti bir usta hürriyete destan oldu. Karaca Yusuf ÜNAL amcayý ve Afþin’in sanatkârlarýný rahmet ve minnetle anýyoruz. Afþin’de Demiri terbiye edip, demire þekil veren Karaca Yusuf ÜNAL, Hacelilerin Mahmut, Hacý Hasan GÖNEN, Hafýz Gönen, Hacý Osman GÖZÜKARA, Hafýz HAMÝÞ, Ahmet AKSOY, Hacý Mehmet DEMÝR, Mevlüt KURTDEMÝRCÝ, , Cýro Muharrem'i TUYKUN ,Veysel AKSOY, Kýzýlcýklý Mehmet DEMÝRCÝ amcalar Efsus-Afþin’de demircilik sanatýný icra ediyorlardý. Ayrýca Kavazlar, Koçcular, Haceliler olmak üzere Demirci ustasý Sanatkârlarýmýzý sevgi minnet ve Rahmetle saygýyla anýyoruz.
DERLEYEN
ARAÞTIRMACI YAZAR
MUSTAFA KÖÞ
Afþin Kent Konseyi Tarihi Araþtýrmalar Bölüm Baþkaný