Eklenme Tarihi : 29.10.2019
Okunma Say�s� : 1087
Yorum Say�s� : 0

Ahmet AYAZ

�mer As�m Aksoy

�MER ASIM AKSOY

1898-1993

Ahmet AYAZ

Gaziantep G�ne� Gazetesi 29 Ekim 2019

�mer As�m Aksoy uzun y�llar �mr�n� Ankara�da ge�iren bir Gazianteplidir. Ya�am�n�n son g�nlerinde beni Gaziantep�te defin edin demi�ti. Mehmet Sa�lam��n 1990-1992 tarihleri aras�nda tam 3 y�l ve 12 say� olarak yay�mlam�� oldu�u ku�e ka��da bas�lan �Y�RE� Dergisinde Cemil Cahit G�zelbey, �brahim Tevfik Kutlar, Vedat Kutlar, Adil Dai, Necmettin �ahiner, Hulusi Yetkin, Abdulkadir Tanr�verdi, Tamer Abu�o�lu, Ali Atalar, Fahri Anlaro�lu, Abdullah �zer gibi bir �ok de�erli isimler aras�nda �mer As�m Aksoy ile s�z� edilen dergide yaz� yaz�yorduk. Fakat �mer As�m Aksoy ile bir araya gelip g�r��mek nas�p olmad�. Y�re Dergisinin �nemli bir yaz� kadrosu vard�. Bunlar�n b�y�k �o�unlu�u d�nyalar�n� de�i�tiler. Ancak yaz�m d�nyas�nda izleri kald�. �imdi a�a��ya bu de�erli dil bilimcisi �mer As�m Aksoy�un ya�am �yk�s�n� al�yorum.

�mer As�m Aksoy, 5 Nisan 1898'de Gaziantep'te do�du. 1908'de ilkokulu, 1911'de "r��tiye"yi (ortaokulu), 1916'da "idadi"yi (liseyi) bu kentte bitirdi. 1917'de Halep "Posta ve Telgraf Ba�m�d�rl��"nde "k�tip" olarak �al��t�. 1919'da Gaziantep'e d�nd�, bir yandan posta telgraf memurlu�u, bir yandan da Ticaret �dadisinde T�rk�e dersi verdi. 1920'de T�p Fak�ltesine ba�lad�; ama Anteplilerin Frans�z i�galine kar�� ba�latt�klar� direni�e tepkisiz kalmad�, okulunu b�rak�p Antep savunmas�na kat�ld�. Hem �lkesi i�in sava�t�, hem de T�bbiyede k�sa s�rede ��rendikleriyle direni��i kahramanlara yard�m etti.

1921'de ailece Mara�'a g��t�ler, bu g��menlik �ok s�rmedi; 1922'de Antep'e d�nd�. 1922-25 aras�nda Gaziantep Lisesi�yle Amerikan Kolejinde T�rk�e, Dar�lhilafe Medresesinde de matematik ��retmenli�i yapt�. Bu s�rada Maarifi �slamiye Cemiyetinde y�netim kurulu �yeli�i, Halk Mektebinde y�neticilik, Muallimler Cemiyetinde ba�kanl�k, Gazisancak ve Halk Dili gazetelerinin ba�yazarl�k, T�rkoca��nda il genel yazmanl�� gibi g�revler �stlendi.

1925'te, kendisi gibi Gaziantepli olan Be�ire Han�mla evlendi. Ayn� y�l Hukuk Fak�ltesine kaydoldu. 1928-31 aras�nda Nizip Cumhuriyet Savc�s� olarak �al��t�, sonra 1931'de Gaziantep'e d�n�p avukatl�k yapmaya ba�lad�. 1935'e dek Antep Lisesinde T�rk dili ve edebiyat� ��retmenli�i, Halkevi ve Cumhuriyet Halk Partisi �l Ba�kanl�� gibi bir�ok g�revi ayn� anda s�rd�rd�. Bu g�revler onu, 1935'te Gaziantep Milletvekili olarak Ankara'ya, TBMM�ye ta��d�.

1941�de Atat�rk'�n kurdu�u T�rk Dil Kurumu�nun y�netim kurulu �yesi oldu. Dille, �zellikle halk a��zlar�ndaki s�zc�kler, deyimler ve atas�zleriyle ilgilenmesi, ortaokul ��rencisi oldu�u g�nlere dek uzan�yordu. 1941-1976 aras�nda T�rk Dil Kurumu Derleme ve Tarama Kolu Ba�kan� olarak neredeyse yirmi d�rt saat �al��t� ve onun �nc�l��nde ekin d�nyam�z�n temel ta�lar� olan T�rkiye'de Halk A�z�ndan S�z DerlemeS�zl�� (12 cilt) ile Tarama S�zl�� (8 cilt) ortaya ��kt�. Hem ��retmen kimli�iyle hem de T�rk Dil Kurumu'ndaki �al��malar�yla onlarca gencin, Dil Devrimcisinin ba��retmeni, ustas� oldu.

Milletvekilli�i, 1950'de Demokrat Partinin se�imi kazanmas�yla bitti, bundan sonra t�m zaman�n� TDK'ye, Dil Devrimi yolundaki sava��ma ve yazmaya ay�rd�. Bir kez yurtd��na ��kt�, T�rk Dil Devrimini ve bu yolda kazan�lan ba�ar�lar� anlatmak i�in 1971'de Macaristan'a gitti. 1963-76 aras�nda, kol ba�kanl��n�n yan� s�ra, T�rk Dil Kurumu'nun Genel Yazman� idi. TDK�den ayr�l�nca evinde �al��maya ba�lad�. 1983'ten sonra olu�turulan resmi TDK'nin yay�mlad�� "�mla K�lavuzu" ile T�rk�e S�zl�k'�n t�m yanl��lar�n� birer birer ortaya ��kard� ve yay�mlad�. Toplumu, e�itimcileri uyard�. Hem resmi TDK'den, hem de bu yap�tlar� e�itim kurumlar�na sokan yetkililerden yan�t bekledi. Bunun �zerine b�t�n bas�n yay�n organlar�na T�rk�e S�zl�k'teki yanl��lar�n sergilendi�i yaz�s�yla birlikte �u mektubu g�nderdi:

"Resmi niteli�i bulunan yeni bask� T�rk�e S�zl�k'teki y�zlerce yanl��n d�zeltilmesi i�in d�rt y�ldan beri ilgililerin dikkatini �ekmeye �al��yorum. Benim yan�ld��m san�l�yorsa bunun bildirilmesini de diliyorum. Ne yanl��l�klar savunuluyor, ne de bir d�zeltme giri�imi g�r�l�yor.

Son �areyi, bas�n�m�z�n ve de�erli yazarlar�m�z�n ilgilenmesinde g�rerek size, bu �ok �nemli konuyu �zetleyen bir yaz� sunuyorum. ��ten sayg�lar�mla. 15. 3. 1993"

�mer As�m Aksoy'un belgeledi�i yanl��lar, aradan ge�en bunca zamanda t�m�yle d�zeltilmi� de�ildir. Ancak o, �l�m�ne dek kalemi elinden b�rakmam��, Atat�rk'�n kurumuna ve kal�t�na yap�lan haks�zl��n bir g�n d�zeltilece�ine ili�kin umudunu da hi� yitirmemi�tir.

�lerlemi� ya��na kar��n Dil Derne�i'nin, Atat�rk�� D��nce Derne�i'nin �yesi oldu; 1988�de Dil Derne�i�nin 1992'de de Edebiyat��lar Derne�i�nin onur �yesi olarak �d�llendirildi.

Biri k�z, �� erkek d�rt �ocuk babas� olan �mer As�m Aksoy, 30 Ekim 1993'te, 95 ya��nda ya�am�n� yitirdi. Kimisi pek �ok kez bas�lan 60'a yak�n kitap, onlarca makale yazd�. Arkas�nda neredeyse her a�amas� sava��mla ge�en onurlu, �d�ns�z bir ya�am, koskoca bir kitapl�k ve t�m Atat�rk��leri g�nendirecek an�lar b�rakt�. (�a�da� T�rk Dili dergisinin, Ocak 1994 say�s� �mer As�m Aksoy'a ayr�lm��, ustan�n kendisini ve yap�tlar�n� tan�tan el yaz�s� bu say�ya konmu�tur.)

�mer As�m Aksoy�un, Derleme ve Tarama S�zl�kleri gibi dev yap�tlar�n d��nda, Atas�zleri ve Deyimler S�zl�� (TDK bask�s� �� cilttir), �zle�tirme Durdurulamaz, Dil Yanl��lar�, Dil Yaz�lar�, Dil Ger�e�i gibi Dil Devrimini anlatan yap�tlar�, sonsuza dek ba�ucu kayna�� olmay� s�rd�recektir.

�mer As�m Aksoy'un �ocuklar�, ustan�n d��ncesini, yap�tlar�n� gelece�e aktarmak i�in Dil Derne�i ile birlikte 1994'te bir �d�l olu�turdular, �d�l 1995'ten sonra sahiplerini buldu. Kendisini rahmet ile an�yoruz.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( �mer As�m Aksoy ba�l�kl� yaz� Ahmet AYAZ taraf�ndan 29.10.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

�mer As�m Aksoy

�MER ASIM AKSOY

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu