Ýlk insandan beri yönetim sorunu olsa da homo sapiens tipli avcý modeller,"bulunca yer" geçer.. Horoz Misali bulduðunda cinselliðini yaþardý..

Son 10 bin yýla geldiðimizde,buðday la yerleþik hayatýn kolaycýlýðýný keþfedince, üretirken yönetime ortak olmanýn, üretimde zaafiyet yaratacaðýný gördü  ve kendisi için lüks olduðunu düþündüðünden bunu savaþan askerler ve bürokratýk elitlere býraktý.. ...

Sosyalizmin  ve paylaþýmýn ilk örneðini oluþturan Sümerler, Dicle kýyýlarýnda bataklýk kuruturkan, ziraat yapýp ürünleri, ziggurat dedikleri tanrýnýn evindeki bir katta paylaþmak üzere stoklarken, kültürlerinde savaþmak pek yoktu

 Her Sümer þehrinin, tanrýsý vardý ve savaþ bilmez uygarlardý.. Belki de ufak þehirler arasý çatýþmalar olmuþtur..

 Ne zamana kadar? Sargon diye nehirden sepet içi gelen Bebek, saray da önemli noktaya kadar çýkýp, bütün þehir devletlerini birleþtirip, Akad lar denilen merkezi bir devlet yapýncaya kadar..

Savaþlar, barýþlar  derken, köklü iklim deðiþiklikleri, inanç deðiþimleri, iktidar mücadelelerini, doðrudan halk meclislerinde dönüþümünü, Finikililer onun Garnizon þehir devletleri Kartacalý lar ýn en büyük düþmaný Roma lýlar ve Yunan þehir devlet döneminde görüyoruz..

Entrikalarý, kim doðru yönetiyorsa cinsiyet farketmeksizin senota da dönemsel baskanlýðý yada krallýksa egemenliði ele geçiriyor..

 Bazen de Sezar gibi Hukuk okumuþ ve askerliði sonradan öðrenmiþler, öyle sistematik davranýyor ki ölene kadar iktidar sahibi olarak kalýyor..

Roma Ýmparatorluðu, 390 lý yýllarda imparatorca  Hristiyan olduktan 10 yýl sonra  yýkýlýp 19.yüzyýla kadar birleþemeyen  þehir devletleri olarak Ýtalyan yarým adasýna sýkýþýyor.. Ýmparatorluk kalýntýsý topraklarda bugün Avrupa kuzey Afrika ortadoðu ve Asya ülkelerinin tamamýna yakýný var...

Roma bugünKü yönetimlere de ýþýk tutan deneyimlenmiþ devlet mekanizmasý, geçici oluþturulan yetki ve kurullarla faþizm dahil doðrudan demokrasi örneklerini de içinde barýndýran "var ol da nasýl olursan ol" anlayýþýnda ki bir sistematik bütünlüðü dür..

Hrýstýyanlýðý kabul eden e kadar dinsel ve cinsel serbestlik Roma nýn savaþmak dýþýnda yaptýklarý en iyi þeyin seviþmek olduðunu da söyleyebiliriz..Þarap ve seks dinsel taasupa engel olduðu için basta  din adamý olan  Sezar ýn  bile Mýsýr da sevgilisi  olmasýna halk ses çýkarmýyor.. Çünkü Roma da eþi ölmüþ birisinin baþka bir kadýnla yaþamasýný anormal karþýlamýyor...

Ruhbanlýk secere olarak geliyor..Toplumu oluþturan ve Senato da güç gösterisine kaynaklýk etmeye yarayan zenginlik sebebidir.. Çünkü zengin deðilsen geliri olmayan  Senato üyeliði sana sadece batkýnlýk getiriyor.. Kendine ortak kabul etmeyen Roma, hrýstýyanlýðý nerede görmüþse baþýný ezmiþ karþý koyan krallarý öldürmüþ, biat edenleriyse varlýklarý ve vergileri ile korumaya almýþ, uygarlýk göstergesi eserleri ile o coðrafya da var olmuþtur... Ayrým gözetmeden hizmet götürmesi son Bergama kralý vefat etmeden çocuklarý olmasýna ragmen krallýðýný Roma ya bagýþlamýþtýr..

5.Yü z yýlda yer altý Hristiyanlýk faaliyetleri, merkezi otoriteye dönüþünce tanrý nýn yeryüzündeki gölgesi din adamlarý, krallarý krallar aracýlýðý ile de egemenliði ele geçirmiþ oldular.. 

Din adamlarý yönetimin ta kendi bazen de ortaðý olmuþtur.. Ortaðý olduðunda kral sadece maþadýr..Böylece insanlýk, mallaþýrken tanrý yolunda engizisyon mahkemeleri bilimin önüne ketler vurmuþ, aydýnlýðý vaad edenleri giyotin gönderirken, dünyanýn en büyük kütüphanesini iskenderiye yi sadece paganist bir bilim kadýný yüzünden,  bir rahip yakarak bilimler kentini önemini yitirerek, yok olmanýn yolunu açmýþ bir çok antik kitabýn ve verinin de ortadan kalkmasýna yol açmýþtýr..

Toplumlarýn hayatý da bu gel git deneyimleri ile Cumhuriyet dediðimiz yönetim biçimini 19 yüzyýla geldiðimizde þekillendirmeye baslamýþ týr..

Yönetimin bir kiþiye ait olöasý nýn riskleri, bir topluluða aÝt olmasýnýn riskleri yada genel adýna kullanýlmasý riskleri karþýlaþtýrmalý olarak kurallarý ortaya cýkarmýþ ve bu kurallara göre yönetime. Gelenler i n yöneticiliði önceden belirlenen süreye göre þekil almýþtýr.. Týpký Roma da diktatör de olsan önemli süreçde 6 Aylýpýna diktatör olabilirsin.. Bu kuralý Sezar kendi lehine deðiþtir miþama o da kendi sonunu bir hançer býrakmýþ ve sevgilisinin oðlu tarafýndan öldürülmüþtür.

Yönetim böyle bir þey kötüye kullanýrsan sonun da kötü oluyor.. 

Belirlenen sürede belirlenen yetkileri kullanan ve insan olarak, yönetilene bakan bir yönetim anlayýþý getirdiði için cumhuriyet deðerlidir.. Ýnsan iradesinin eseri olan ve deðiþebilir kurallarýn, deðiþmez  evrensel ilkelere baglý olduðu bu yönetim biçimi dinamik yapýsý ve geliþtirilebilir þekilselliði ile insanoðlu nun tarih boyunca ailesi dýþýnda bulduðu en iyi yönetim biçimidir.. Ortak deðer yek diðerinin yönetme ve yönetilme hakkýna saygý duymasýdýr.. Aksi halde huzur bozan sistematiðin içinde kalamaz..

Bu deðiþtirilmez döngüyü, bize teslim eden Atatürk ve tüm silah arkadaþlarýna ne kadar teþekkür etsek azdýr.. 97.Yýlýmýz kutlu olsun..

Sandýklar insanla gömülürse tabut olur.. oy pusulasý ile dolan sandýklara gömdüðünüz sadece geçmiþ hükümet olur ama o sandýklar Topluma nefes olur..

TORUN HALÝLÝ