M. NÝHAT MALKOÇ

            Tevhid kandilini yakan, ‘Lâ’ baltasýyla putlarý kýrandýr Ýbrahim…

            Gönülleri aydýnlatan tevhit kandilini yakandýr ‘Lâ’ baltasýyla putlarý kýran Ýbrahim…

O, tek baþýna bir ümmet olabilecek güçte, kabiliyette ve inançtaydý. Hz. Ýbrahim, tevhit bayraðýný gönül gönderine çeken bir sancaktardý.  O, ‘Allah’ýn evi’ olarak nitelenen Kâbe’nin inþacýsýdýr. Hakk’ýn adýnýn yüceltilmesi uðrunda ölümü göze alandýr O…Bu yolda ölümü bir þerbet bilerek içmek isteyendir. Allah’ý uzun ve çetin arayýþlar neticesinde bulandýr Ýbrahim…

Paylaþýlamayandýr Ýbrahim. Eski Ahit’ten yola çýkan Yahudiler onu Yahudilerin atasý, Hýristiyanlar ise Hýristiyan olarak bildiler. Oysa o ne Yahudi, ne de Hýristiyan’dý. Bu konuda Rabbimizin hükmü þudur: “Ey Kitap ehli, Ýbrahim konusunda ne diye çekiþip tartýþýyorsunuz? Tevrat da, Ýncil de ancak ondan sonra indirilmiþtir. Yine de akýl erdirmeyecek misiniz? Ýþte sizler böylesiniz; (diyelim ki) hakkýnda bilginiz olan þeyde tartýþtýnýz, ama hiç bilginiz olmayan bir konuda ne diye tartýþýp duruyorsunuz? Oysa Allah bilir, sizler bilmezsiniz. Ýbrahim, ne Yahudi idi, ne de Hýristiyan’dý: ancak, O hanif (muvahhid) bir Müslüman’dý, müþriklerden de deðildi. Doðrusu, insanlarýn Ýbrahim’e en yakýn olaný, ona uyanlar ve bu peygamber ile iman edenlerdir. Allah, müminlerin velisidir.”(Ali Ýmran Suresi, 65-68)

O, Allah’ýn hususi dostluðunu kazanmýþ “Halilullah” payesiyle onurlandýrýlmýþtýr

            Peygamberlerin babasý, putlarýn düþmaný Hz. Ýbrahim’ýn adý tevhit akidesiyle özdeþleþmiþtir. O, bu yolda en cebbar zalimlere bile boyun eðmemiþ, Hakk ve hakikat davasýný gür sesiyle haykýrmýþtýr. Ku’an’da adý zikredilen peygamberlerin babasý ve mürþidi sayýlýr O… O, Allah’ýn hususi dostluðunu kazanmýþ “Halilullah” payesiyle onurlandýrýlmýþtýr: “Kimin dini, iyilik yaparak kendini Allah’a teslim eden ve hakka yönelen Ýbrahim’in dinine tabi olan kimsenin dininden daha güzeldir? Allah, Ýbrahim’i dost edindi.”(Nisa Suresi 125)

            Hz. Ýbrahim, þirkin dik yokuþlarýnda bile Hakk ve hakikat davasýný sýrtlayan tek baþýna bir ümmetti. Hz. Ýbrahim’in inanç ve düþüncesine tabi olanlara “Hanif” deniyordu. Haniflikte, þirk alameti olan putlarý reddederek sadece Allah’a kulluk etmek esastý. Hz. Muhammed(sav) de, kendisine peygamberlik görevinin iletildiði kýrk yaþýna kadar “Hanif” dinine mensuptu. Zira “Hanif” demek “þirk kuþkusu taþýyan her türlü sapýk görüþten uzaklaþarak, Allah’ýn birliði inancýný benimseyen ve ihlâslý bir þekilde yalnýz O’na kulluk eden” demektir.

            Ýbrahim’in güzel adý yüce Kur’an’ýn pek çok satýrýný nakýþ nakýþ süsler

            Ýbrahim Aleyhisselam, Allah katýnda çok kýymetli bir inci tanesiydi. Fakat o, inciye dönüþene kadar istiridye misali çok çetin merhalelerden geçmiþtir. Ancak Hakk’ýn rahmet damlasýyla karþýlaþýnca ve onu hicap sedefiyle örtünce inciye dönüþebilmiþtir. Fakat onda inciye dönüþebilecek bir meziyet ve maya mevcut olduðu için neticesi de hayýr olmuþtur. O, Allah’ýn gözünde bir fert deðil, adeta tek baþýna bir ümmetti. Onun serencamýnda kir ve lekeye rastlamak mümkün deðildir: “Gerçekten Ýbrahim, hak dine yönelen, Allah’a itaat üzere bulunan, tek baþýna bir ümmet idi. O hiçbir zaman müþriklerden olmadý. Allah’ýn nimetlerine þükreden bir zat idi. Allah onu seçmiþ ve doðru yola iletmiþti.” (Nahl, 16/120 ve 121)

Peygamberlerin babasý Ýbrahim’in güzel adý yüce Kur’an’ýn pek çok satýrýný nakýþ nakýþ süsler. Zira Hz. Ýbrahim, Kur’an’da adý en çok geçen bir peygamberdir. Çünkü o tevhid uðruna hayatýný hiçe sayarak müþriklerle baþa baþ, diþe diþ mücadele etmiþtir. Hem onun Nemrut gibi güçlü ordularý da yoktu. O tek baþýna bir orduydu. Yalnýz olmasý onu hiçbir zaman yýldýrmadý. Çünkü o her þeyin ve herkesin sahibi olan yüce Allah’ý yanýnda ve yakýnýnda hissediyordu. Ona güveniyor, gücünü ondan alýyordu. Babasý Azer bile ona muhalifti. Fakat babasýný bile bu konuda dinlememiþ, onu da þirk çamurundan kurtarmaya çalýþmýþtýr. Ýbrahim, Nemrut’un kýzgýn ateþinde yanmayý göze almýþtýr. O, Allah’ýn kendisini o ateþten kurtaracaðýna, o kýzgýn ateþin kendisine tesir etmeyeceðine yürekten inanmýþtý.

Ýbrahim'i “Halilullah” yapan kelimelerle ifade edilemeyen  teslimiyetiydi

Ýbrahim öyle durup dururken Hz. Ýbrahim olmadý. Onu “Halilullah(Allah’ýn dostu) mertebesine ulaþtýran sancýlý bir süreç vardýr. Zira Ýbrahim bir arayýþ içerisindeydi. Çünkü o putperest bir toplumun içinde doðmuþ, putlara inanmaya zorlanmýþtý. O, her gördüðü varlýðý zihin süzgecinden geçiriyor, mabut olup ol(a)mayacaðýný sorguluyordu. Gece göðü seyredip ay’ý, yýldýzlarý ilah olarak sanýyor, sabah olunca kaybolduklarýný görünce akþamki düþüncesinden vazgeçiyordu. Gündüz güneþi görüyor, onu ilah kabul ediyordu. Akþam olunca o da ortadan kayboluyor, bunun da ilah olamayacaðýna kanaat getiriyordu. Uzun, zahmetli ve sancýlý bir süreçten sonra aradýðý Allah’ýn bütün bu varlýklarý yaratan güç olduðu gerçeðinin farkýna varýyordu. Onun kutlu arayýþý Kur’an-ý Kerimde bütün tafsilatýyla anlatýlýr:

“Hani Ýbrahim, babasý Azer’e (þöyle) demiþti: ‘Sen putlarý ilahlar mý ediniyorsun? Doðrusu, ben seni ve kavmini apaçýk bir sapýklýk içinde görüyorum. Böylece Ýbrahim’e, -kesin bilgiyle inananlardan olmasý için- göklerin ve yerin melekûtunu gösteriyorduk. Gece, üstünü örtüp bürüyünce bir yýldýz görmüþ ve demiþti ki: ‘Bu benim rabbimdir.’ Fakat (yýldýz) kayboluverince: ‘Ben kaybolup-gidenleri sevmem’ demiþti. Ardýndan Ay’ý, (etrafa aydýnlýk saçarak) doðar görünce: ‘Bu benim rabbim’ demiþ, fakat o da kayboluverince: ‘Andolsun’ demiþti, ‘Eðer Rabbim beni doðru yola erdirmezse gerçekten sapmýþlar topluluðundan olurum.’ Sonra güneþi (etrafa ýþýklar saçarak) doðar görünce: ‘Ýþte bu benim rabbim, bu en büyük’ demiþti. Ama o da kayboluverince, kavmine demiþti ki: ‘Ey kavmim, doðrusu ben sizin þirk koþmakta olduklarýnýzdan uzaðým.’ Gerçek þu ki, ben bir muvahhid olarak yüzümü gökleri ve yeri yaratana çevirdim. Ve ben müþriklerden deðilim.” (Enam Suresi, 74-79)

Ateþle sýnanmayan, gülistanlarda yaþamaya lâyýk deðildir

Ýbrahim’in Nemrut’un dünya ateþinde deðil de Hakk’ýn aþk ateþinde yanýþýnýn hikâyesi meþhurdur… Babillilerin bayramýnda herkes bayram yerine gittiði halde Ýbrahim gitmemiþti. Niyeti herkes bayrama gittikten sonra puthanedeki putlarý elindeki ‘Lâ’ baltasýyla kýrmaktý. Nitekim planý iþledi ve puthaneye girerek putlarý paramparça etti. Fakat altýn bir tahtýn üzerine oturtulan büyük puta iliþmedi. Diðer putlarý kýrdýðý baltayý büyük putun boynuna astý. Puthane hizmetçileri gelip de bu manzarayý görünce feryad-ý figaný bastýlar. Nemrut’a hemen haber verdiler. Ýbrahim þüpheli kiþilerdendi. Ona, bu iþi kendisinin yapýp yapmadýðýný sordular. O da baltayý boynuna astýðý büyük putu kastederek “Bilakis, onlarýn büyüðü bunu yaptý. Þayet konuþabilirlerse, onlara sorun.” Bu sözde aslýnda büyük ve gizli mesajlar vardý. “Sonra baþlarýný çevirdiler. ‘Sen gerçekten bilirsin ki bunlar konuþamazlar!’”(Enbiya 65) dediler. Bu söze karþýlýk Hz. Ýbrahim onlara “Bu putlar, mademki konuþamaz bunu biliyorsunuz, o halde kimseye fayda ve zarar veremeyecek þeyleri niçin ilah ediniyorsunuz?” diye çýkýþtý.

Bundan sonra Ýbrahim’i zor ve çileli bir süreç bekliyordu. Nitekim Ýbrahim’i zindana attýlar, daha sonra da ateþe atýp yakmaya karar verdiler. Bir yýl boyunca o ateþe odun taþýndý. Sonunda Ýbrahim göklere yükselen kýzgýn ateþe atýldý. Fakat o ateþ Allah’ýn emriyle pýnara ve gülistana dönüþtü. Bu sefer de Nemrut, Allah’la savaþmaya karar verdi. Ordular hazýrlattý; fakat ordularý Allah’ýn gönderdiði sivrisinek sürüleri karþýsýnda yenildi. Bu sineklerin en acizlerinden biri de Nemrut’un burnundan girerek beynini kemirdi. Bir zamanlarýn altýn tahtlarýný ve taçlarýný elinde tutan Nemrut, Allah’ýn izniyle periþan bir þekilde ölüp gitti.

Ýbrahim, puthanedeki putlarý kýrmadan önce içindeki putlarý kýrmýþtý

Bizi en küçük bir kývýlcýmý bile yakýp büyük acýlara gark eden ateþ, Ýbrahim’i niçin yakmadý? Çünkü onun Allah’a duyduðu aþk ateþi, Nemrut’un ateþinden daha þiddetliydi de ondan... Ýbrahim’in yüreði Allah aþkýyla, Nemrut’un ateþinden þiddetli yanýyordu. Zira Hz. Ýbrahim içindeki bütün þüpheleri tevhit deðirmeninde öðütmüþ, un ufak etmiþ, sonra da süpürüp atmýþtý kalbinden. Ateþin Rabbinin aþkýyla yanýp tutuþan böyle temiz bir kalbi dünya ateþi hiç yakar mý? Biz de Ýbrahimce bir duruþ sergileyebilsek o ateþ belki bizi de yakmaz.

Ýbrahim, puthanedeki putlarý kýrmadan önce içindeki putlarý kýrmýþtý. Zira içindeki putlarý kýr(a)mayanýn dýþ âlemdeki putlarý kýrmaya cesareti olmaz. O, Rabbine duyduðu derin aþkla baðrý yanýp tutuþan bir aþk ehliydi. Bu aþk ateþinin þiddeti yanýnda Nemrut’un dünya ateþi pek hafif kalmýþtý. O, kurtuluþu ateþin sönmesinde deðil, aksine ateþin yanmasýnda bulmuþtu. Zira o ateþ ancak teni yakardý, ruha sirayet edemezdi. Zaten ten ruha giydirilmiþ elbise deðil miydi? Bedeninin yanýnda elbisenin bir hükmü var mýdýr? Elbise giyilir, sonra da çýkarýlýp atýlýr, ten atýlýr mý? Ateþin Rabbine aþkla baðlý olan ateþten hiç korkar mý? Korkmaz elbette; o da korkmamýþtý. Ýbrahim’in gönlünde rahmet bahçeleri yeþermiþti. Unutmamak gerekir ki yanmayý göze al(a)mayan Ýbrahim olamaz. Var mýsýnýz Ýbrahim olmaya?...