Türk-Ýslam âlimleri serisi – 35

               EBU CAF’ER HAZÝN

             D. ? – Ö. (H. 360) M. 971

Hayatý hakkýnda fazla bilgi yok denir,

Horasan’ýn Sagan’dan olduðu söylenir,

Emir Birinci Mansur Bin Nuh zamanýnda,

Niþabur’da vezirlik yaptýðý bilinir.

Filozof Ebu Zeyd el-Belhi ona þerh yazmýþ,

Barýþ görüþmelerinde de görev almýþ,

Vezir Ebü’l – Fazl Ýbnü’l – Amid himayesinde,

Astronomi gözlemleri yapýp kitap yazmýþ.

O “Ýlmü’t – Teysir” dalýnda uzman sayýlýr,

Devrin âlimleri de ondan faydalanýr,

Matematikte otorite kabul edilmiþ,

Risaleleri günümüze ulaþmýþtýr.

Paraleller teorisini o hazýrlamýþ,

Ömer Hayyam’ýn övgüsüne mazharmýþ,

Onun eseri Arþimed’e ilham kaynaðýdýr,

Beþinci pusulayý teorik ele almýþ.

Fermant’ýn Son Teorimi için çalýþýr,

Bu denklem ki tarih ötesine gider,

Eski hali iki üzerine kalmýþ,

Hazin sayesinde de denklem tamamlanýr.

Kübik denklemlerini ilk kez o çözmüþtür,

Sonraki hendeseciler bunu görmüþtür,

Küresel dik açýlarda sinüs teoremi,

Hazin’in emeðiyle de sonuç bulmuþtur.

Rasat faaliyetlerinde baþarýlýdýr,

Güneþin irtifaýný hesaplamýþtýr,

Ekliptiðin eðimini de hesaplamýþ,

Âlimlere heyet baþkanlýðý yapmýþtýr.

Matematik ve astronomda eser vermiþ,

Nuh tufanýný detaylýca açýklamýþ,

Matematik altý, astronomda on üç,

Ýlme yön veren eserleri kaleme almýþ.

Ýslam, ilmin merkezine hâkim tek dindir,

Ýlimle iþtigal edeni desteklemiþtir,

Baðnazlýðý ve yobazlýðý kabul etmez,

Ýslam, ezel ve ebede hizmet içindir.

NOT: Hâzin, Öklid'i takip ederek hesabý "doðru parçalarý ile temsili mümkün olan tam sayýlar kümesi" þeklinde sýnýrlandýrdý.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

Ýlmü’t-Teysir: Aritmetik, geometri ve astronomiye dayanarak yapýlan hesaplamalar

Fermat'nýn Son Teoremi: Modern matematik tarihinde 3'ün imkânsýzlýðý" þeklinde ifade edilen denklemin adý.