Petrol ürünleri çeþit çeþit oluyor gördüðü iþlem ve içeriðine göre. Petrol ürünlerinin geri kazanýmý yapýlýyor. Bildiðiniz gibi plastik eþyalarýn ve malzemelerin 5000 yýla kadar yok olduðu söyleniyor. Þampuan þiþeleri 500 yýl civarý, su borularý ve pvc'ler 1000 yýl, teneke meþrubat kutularý 100 yýl sürede doðada dönüþtüðü söyleniyor. Cam þiþeler ise tam bilinmese de 400 yýl gibi çok uzun sürede toprakda yok oluyor. Kaðýt ise aðaçtan yapýldýðý için çok daha kýsa olan 5-6 aylýk bir sürede, yine pamuklu kumaþlar 5 aylýk ve yün çoraplar da iki yýl gibi bir sürede yok oluyorlar. Cam ve plastik maddeler doða için en kirletici maddeler.

Geri dönüþümlü maddelerde mesela bazý kaðýt ürünlerde, pet þiþelerde ya da cam maddelerde geri dönüþüm iþareti bulunabiliyor. Ama bu iþaretle iþ bitmiyor. Bunlarýn toplandýðý yerlere de ihtiyaç var. Þehrimizde böyle geri dönüþümlü maddelerin toplandýðý büyük bidonlar bulunurdu. Artýk yoklar. Olsa da iþ bitmiyor. Halkýmýza bunlarý kullanmak hatta doðru kullanmak görevi düþüyor. Buralara baþka çöpler atýlmamalý. Çevrecilik bilinci diyebiliriz. Benim bu çevrecilik bilincim biraz oturmuþ durumda. Yani çöpleri sokaða ya da doðaya mümkün olduðunca az atmaya çalýþýrým. Maalesef Türkiye'de böyle ince iþlerde bir kültür, moda yaratmak zor oluyor. Belki de bir vurdumduymazlýk var. Biz mesela evde eski poþetleri toplar, biriktiririz ve bunlarý en azýndan pazar alýþveriþlerinde falan tekrar kullanmaya çalýþýrýz. Zor bir þey deðil. Aðacý, doðayý sevmekle iþ bitmiyor. Gelecek kuþaklara da yaþanabilir bir Dünya býrakmaya çalýþmalýyýz. Zaten onlar bizim gibi vurdumduymaz olmayacaklardýr. Bu bilinç biraz oluþturulsa çöp daðlarý küçülecektir. Zor davranýþ kalýplarý deðil. Plastik ve camdan vazgeçemeyeceðimize göre Dünya'yý çöplük olmaktan korumanýn yollarýný bulmalýyýz. Sanayi atýklarýna girmiyorum.

Geçenlerde iki yunus karada ölü olarak bulundu deniz kýyýsýnda. Bir ihtimal intihar etmiþ olmalýlar. Eskiden balinalar denizin pisliðinden ötürü karaya kumsala topluca vurarak intihar eylemleri yaparlardý. Þimdi acaba yunuslar mý bunu yapýyor diye merak ettim, üzüldüm. Yunuslar çok sevimli yaratýklardýr. Gülümseyen aðýz þekilleri onlarýn karakterine de atýfta bulunur. Çýkardýðý sesler bilgisayarda incelenmiþ ve çok çeþitli iletiþim biçimleri olduðu ve oldukça sosyal hayvanlar hatta en zeki hayvanlar olduðu tespit edilmiþ. Yunuslar da karaya vurmaya baþladýysa deniz sos vermeye baþlamýþ demektir. Zaten denizlere son yýllarda gönül rahatlýðýyla giremiyorum. Bir kere bir haftalýk bir Balýkesir, Akçay tatilinde denizin pis oluþu nedeniyle bacaðýmýn dizden aþaðý kesiminde sivilce benzeri þeyler çýkmýþtý. Akçay gibi turistik bir yer bile pis olabiliyor. Ne yazýk. Ýnsanlarýn deniz keyfi de yavaþ yavaþ yok olacak anlaþýlan. Ýçimi acýtabilen bir olay da deniz tankerlerinin kaza ile yarattýðý çevresel facialar. Binlerce galon petrol denize sýzýyor ve oradaki yaþamý felç ediyor.

Gazeteler çöpe gideceðine kaðýt toplama ünitelerine atýlamaz mý? Bir ton kullanýlmýþ gazete geri kazanýldýðýnda 8 adet çam, yine bir ton kullanýlmýþ beyaz kaðýt kazanýlýnca 16 adet çam aðacý kurtulmuþ oluyor. Bir ara kaðýtlar da toplanýyordu evlerden. Ama raðbet görmediðinden olsa gerek bu güzel uygulama son buldu. Yani en azýndan bizim burada böyle. Bu konuda teþvik edici reklamlar da çok az. Uluslar arasý örgütlerden fon saðlamak bu reklam iþine yardýmý olabilir.

Naylon çok tüketiliyor, perakende sektöründe ve geridönüþüm sanayide çalýþanlar onun hacim ve gramaj olarak ayrýlmasý en zor madde olduðunu söylüyorlar. Ama son yýllarda bilinçli müesseseler sayesinde bu konuda atak yapýlmýþ. Naylon malzemelerden geri dönüþümle naylon poþetler elde ediliyor.

Artýk Dünya ana yoruldu. Alnýndan ter akýyor. Elinden tutup refaha götürmeli. O da bir ana deðil mi?