Týrnak içindeki diyaloglarýn sonuna ünlem, soru ve virgül noktalama iþaretleri konur. Sadece atasözlerinde noktaya yer verilir. Cümlenin týrnak dýþýnda devam eden sözcüðünde büyük harf kullanýlmaz.  Týrnak içi ve dýþý tek cümledir.  Nokta, bir cümlenin sona erdiðini belirttiði için týrnak içindeki diyalog sonuna konmaz. Daha önceleri kullanýlan düz çizgi diyaloglarýnýn sonunda virgül olduðu gibi. Anlatý ve diyalog bir cümle olabilir.  Örnek:

           “Ýþ bulursan, sana tekrar kredi açarým,” dedi Martin’e. “Ýþ yok, yemek de yok. Bu iþler böyle iþte.”  Sonra bunun nasýl bir önyargý deðil de iþ hayatýndaki bir ileri görüþlülük olduðunu  anlatmak için, “Ýstersen eve içmeye gel,” dedi. “Yine de arkadaþýz.”  Jack London’un “Martin Eden” romanýndan.  

 “YAZIM, KÜLTÜR; YAZIN, SANATTIR” adýný verdiðim deðerli çalýþmamý yazýcýdan çýktý yaparak göz önü dosyasýna dönüþtürdüm.

Ýnternet ortamýnda, edebi bilgiler taramasý yaparken, “Kayýp Edebiyat,” adlý sanal bir edebiyat sitesiyle karþýlaþtým.  (Ne yazýk ki iyi bir edebiyat sitesi olan bu yayýn organý kapandý.) Yazdýðým öyküleri okuyucularla paylaþmak hem de eleþtiri alarak yeni bilgiler edinmek amacýyla siteye öykü göndermeye karar verdim.  Yýllar önce yazdýðým  “Mektep Çocuðu” adlý öykümü gözden geçirip siteye gönderdim.  Dolu dolu yirmi sayfalýk öyküm, ertesi günü siteye kondu. Bir gün sonra ilk yorum geldi. 

            “Uzun yazýlarý okumam. Ýlk defa bu uzunlukta bir öykü okudum.”

            Okunabilir bir metin yazmanýn huzurunu duydum. Öyküyle ilgili olarak yazým, anlatým  ve yazý planý konularýnda eleþtiri bekledim ama yapýlmadý.

            Baþka edebiyat siteleri de buldum. Onlara, direkt öykü asýlýyordu. Her hafta bir öykü yayýnlamaya baþladým. Hep beðeniye yönelik yorumlar yapýlýyordu. Aradýðým övgü deðil,  öðretici eleþtiriydi. Bunu þuna baðlýyordum. “Yazým kurallarý yönünden düzgün yazýyorum ki, dolaysýyla yazýlarýmda eleþtirecek bir husus bulamýyorlar.” Bu konudaki yanýlgýmý kýsa süre sonra anladým. Yazýlarýmý bir baþka siteye asarken gözden geçirdiðimde, gözümden kaçan hatalarýn olduðunu belirledim. Buradan þunu anladým. Kiþi,  yazdýklarýnda bakarkör oluyor.

            Bütün bu eksikliklerime raðmen, sitelerde yayýnlanan öykü ve denemelerdeki yazým hatalarýný gördükçe bu konuda epey aþama kaydettiðimi fark ettim. Belirli seviyede bazý kalemlerin geliþmesinde yararlý olacaðý inancýyla yazýlarýndaki hatalarý belirterek, öðretici yaklaþýmla doðrusunu göstermeye yöneldim. Yapýcý yorumlarýma olumlu yaklaþým gösterenler çoðunluktaydý. “Dikkat etmeye çalýþýrým,” gibisinden eleþtiriye sýcak bakmadýklarýný ima edenler de oluyordu. “Yazýlarýma yorum yapýn,” diyenlerin yaný sýra, “Bundan sonra yorum yapmanýzý istemiyorum,” diye mesaj atanlar da çýkýyordu.  Bir kadýn kalemin yazdýðý bir öyküdeki cümlede tam yetmiþ küsur sözcük vardý.  Yorumum þu oldu.

            “Bu cümleden en az altý- yedi cümle çýkar.”

            Karþý yanýt:

            “Yazarý taciz etmeye hakkýnýz yok.”

            Tacizci(!) damgasý yediðim için bir daha o kadýn yazarýn(!) yazýlarýna yorum yapmadým.  Yazýlarýnda,  uzun cümleye yer vermiyordu. Tacizim(!) iþe yaramýþ...

            “Hatalarýmý düzelteceðim,” deyip yine ayný hatalarý yapanlara yorum yapmaktan vazgeçiyordum.

            Zamanla anladým ki, edebiyat sitelerinde özde deðil de sözde yararlanma var.  Ayrýca, aþýrý derecede  edebi yozlaþma hüküm sürüyordu. Sanki marifet iþliyorlarmýþçasýna yazým kurallarýna uymadan yazmalar… Kafalara göre noktalama iþaretleri… Tþk gibi sözcük yontmalar, gülen, üzülen çizgi ve renkli suratlar… Ve yerine (&) gibi yabancý iþaret ve özentiler.…Daha neler neler…

            Bir baþka garabet de, kimi kiþilerin, sözde edebiyat adý altýnda siteleri siyasi, etnik, dini ve kiþisel çýkarlarýna alet etmeleri idi…

            Tüm bu olumsuzlara raðmen bu tür edebiyat siteleri yayýnlarýný sürdürmeli. Yazdýklarýný baþka yerlerde gün yüzüne çýkaramayanlar için bulunmaz bir nimet bu siteler. Eleþtirim, edebi kaliteye önem vermemeleri.  Sitenin, amaç dýþý kullanýl-mamasý. “Üye olsun ve yazsýn, gerisi önemli deðil” mantýðýyla olsa gerek, siteler arasý rekabet, edebi kaliteyi düþürüyor…Bazý çatýþmalara sahne oluyor…

            “Güzellikler paylaþýldýkça deðerlenir. Kötü olaylar arttýkça kanýksanýr.”

            Bu özlü söz, edebiyat açýsýndan da geçerli olmasý gerekirken ne yazýk ki, güzel edebi yazýlarýn paylaþýmdan daha çok, kötü yazýlar giderek kanýksanýyor… 

       Yorumlarým sýrasýnda bir de þunu tespit ettim.

       Yorumlarýma selam vererek baþladým hep. Merhaba, Ýyi Günler, Ýyi Akþamlar Ali Bey, Ayþe Haným gibi.  Yorum sonunda da, baþarý dileklerimle saygý ifadesi belirtirdim. Acý bir gerçek de þu. Ýyi kötü bir þekilde edebiyatla uðraþanlar da selamlaþma ve saygýda duyarsýzlar. Din, kardeþlik, dayanýþma gibi konularda, mangalda kül býrakmayacak þekilde yazý yazanlar bile, “Allah kelamý” selamdan yana nasipsizler.  Yazý yazdýðým edebiyat sitelerinde, yazý yazanlar arasýnda selam ve saygý ifadelerinin yaygýnlaþmasý için yorumlarda deðiþik ifadeler kullandým. Çok kere, Kuran’ý Kerim’in Nisa suresindeki 86. Ayetiyle bir hadisi belirttim. Yüce Allah; “Size selam verildiði zaman, ondan daha iyi bir sözle selam verin veya aynýsýyla karþýlýk verin.”  buyurmuþ. Ayrýca; kutlu peygamberimiz de, “Birbirinizi sevmedikçe iman etmiþ olamazsýnýz. Sevmenin amentüsü de selamdýr.” demiþ.  Ayet ve hadisi sýkça belirtmeme raðmen çok az “selam karþýlýðý” buldum-buluyorum.

 “YAZIM, KÜLTÜR; YAZIN, SANATTIR adlý dosyayý, dört bölüm halinde yazý yazdýðým edebiyat sitelerine yolladým-astým.

            Dosya baþlangýcýna aþaðýdaki açýklamalarý yazdým.

            “Bir metni okunabilir kýlan, sözcüklerin doðru olarak kullanýlmasý ve dil bilgisi kurallarýna uyulmuþ olmasý; yani edebiyat yapýlmasýdýr.

            Edebiyat, duygu ve düþünceleri söz ya da yazýyla etkili bir þekilde anlatma sanatýdýr. Her þeyden önce yazým ve noktalama kurallarýna uygun yazmak, Türkçeye saygý duymak demektir. Dil bilgisi kaynaklý bu yazýyý kendim için hazýrlamýþtým.  Küçük bir kitapçýk halinde hep masamda durur. Bir noktalama iþareti ya da baðlaçta öyle mi deðil mi diye kararsýzlýk çektiðimde açýp bakarým. Ara sýra baþtan sona okurum. Yararýný öyle bir gördüm ki…En baþta, kendime özgüven geldi.  Benim gibi sizleri de edebi bir aydýnlýða kavuþturacaðýna inandýðým için bu bilgileri sizlerle paylaþmak istedim. Lütfen, siz de çevrenize duyurun ki, yazým kültürü yozlaþmasýn. Hatta, eðitim-öðretim çaðýndaki evlatlarýnýza, temel ders olarak aþýlayýn ki konuþma ve yazma yetenekleri geliþsin. Bu bilgi kaynaðýný yazýcýnýzdan çýkararak devamlý gözünüzün önünde bulundurun. Çünkü, insanoðlu unutkandýr. Ayrýca, eksik ve yanlýþ bulduðunuz ne varsa  bildirin ki araþtýrayým ve doðrusunu öðrenmiþ olayým.     Yazým, sözcüklerin nasýl yazýlacaðýný belirleyen kurallar ve kullanýmlar bütünüdür. Ve bir kültürdür. Çünkü; duygu, düþünce, düþsellik ve olaylarý bünyesinde toplayan yazýn, ancak doðru bir yazýmla toplumun anlayabileceði þekle girer.     

            Yazýn, bir sanattýr. Duygu, düþünce, düþsellik ve olaylarý, yazýmla bütünleþtirilen edebi deðerdir. Kurgu, olaylarýn örgüsü, düþünce deryasý ve duygular olaðanüstü güzel olsa bile, yazým aksaksa o eserin sanatsal bir deðeri yoktur. Yazým çok nefis; yazýn kurgusu kötü, olaylarýn örgüsü berbat ise o eserin de sanatsal bir deðeri olamaz. O nedenle, yazým ve yazýn bir bütün olarak ele alýnmalýdýr.”

            Sitelere astýðým ve yazar adaylarýnýn alfabesi sayýlacak bu çalýþmama epey övgü almama raðmen bir ilave gönderen ya da þurasý yanlýþ diyen olmadý. Yararlanacaðýný yazan bazýlarýnýn “eski hamam eski tas”  uygulamalarýný görünce toplumun; edebi aydýnlanmada da vurdumduymaz olduðunu anladým… 

            Edebiyat sitelerindeki öðretici ve yönlendirici yorumlarým zamanla azaldý.  Yazdýklarýnda bir edebi ýþýk gördüðüm kalemlere yorum yapar oldum.

            Gerek düzyazý ve gerekse þiir yazanlarýn ezici çoðunluðu, yazdýðýnýn okunmasýný istiyor.  Kendileri okumuyor. Okumadýklarýný, yaptýklarý yazým ve anlatým hatalarýndan belli ediyorlar. Edebiyat sitelerinde asýlan gayet düzgün yazýlardan yararlanmadýklarýndan belli oluyor. Ýnternet ortamýndaki edebiyatla ilgili eðitici yayýn yapan sitelere hiç uðramadýklarýndan anlaþýlýyor.  

            Buradan þuraya gelmek istiyorum.  Belki aðýr bir ifade olacak ama, toplum olarak öðrenme özürlüyüz. Bunu biraz yumuþatýrsak, öðrenme açlýðý çekmeyen bir toplumuz. Bu kanýyý, edebiyat sitelerinden ve geniþ sayýlacak eðitimli çevremden edindim. Kiþi baþý okunan kitap sayýsý ve gazetelerin tirajlarý, açýklamalarýmýn bir baþka kanýtý.

            Okumanýn yararýný okuyan insan daha iyi anlýyor ve bunun sonucu daha fazla okumaya yöneliyor.  Bu farklýlýðý kendimde görebiliyorum. Kitap okumak, beynin geliþtirmesine katký saðladýðý için hafýza kaybýný engelliyor. Bilgi daðarcýðýný ve sözcük hazinesini zenginleþtirdiði için genel kültürünü artýrarak insaný “bir bilen” yapýyor. Hayal gücünü geliþtiriyor. Hayata daha olumlu bakmayý saðlýyor.  Duygu ve düþünceyi besleyip geliþtirdiði için her bir þeyi sorgulayarak öðretiyor insana. Ýçe dönük sýkýntýlarýndan uzaklaþtýrýyor insaný. Sorunlarý bir süreliðine soðuttuðu için, daha doðru karar verme yetisi saðlýyor.

            Kitap okumak bir aydýnlýk…

            Okumanýn deðeri, Sümerlerin kil tabletlerinde bile belirtilmiþ. Iþýk hýzlý teknolojik geliþmenin yaþandýðý bu yüzyýlda, kitap okuyan uluslar bu geliþmelerde en öndeymiþ…

            Suçlamak deðil de, Müslüman dünyasýnda genelleme yapmaksýzýn ülkemizle ilgili bir  gerçeði ortaya dökmekte yarar var.

            %98.6’sý Müslüman olan topluluðumuzda okumak, en önde gelen bir ibadet olmalý. Kuran’ý Kerim’in ilk ayeti  “Oku” olduðu için…

 Ýki bin on altý yýlýnda, yetmiþ yaþýna ayak salladým. Okumayý ve araþtýrmayý seven birisi olarak, edebiyatla ilgili konularda mutlaka yeni bir þeyler öðrenmeye çalýþýrým. Düzgün yazýlan ve sorgulayarak öðretici bulduðum yazýlarý çok fazla önemserim. Bu yaþlardaki bir insan, geç öðrenip çabuk unutuyor. Bu nedenle, çok önemli bulduðum bilgileri bilgisayarda ya da eski sistem dosyalarda toplarým. Ýki-üç ayda bir dosyalara mutlaka göz atar, o gün için önemli gördüklerimi okurum. Tazelenen bilgilerle yazma ve okuma ufkumu geniþletirim.  Dolaysýyla, sorgulayýcý öðrenme yoluyla belleðime canlýlýk katarým.   

            “Yazmayý öðrenme” uðraþým devam ediyor.  Ömür biterken, bu konuda gözlerim açýk gidecek gibi…Ben deðil, en yakýnlarým söylüyor bunu…

Bu kadar edebi bilgilerle aydýnlandýktan sonra romana ne mi oldu? “Yazmadan önce yazmayý iyi öðrenmeniz gerekir,” diyen ajans edebi direktörünün eleþtirisinden sonra üç kere daha gözden geçirdim romaný. Neredeyse kitaplarýnýn tümünü beðenerek okuduðum dünyaca ünlü yazar Ernest Hemingway’e özendim.  Üstat, her eserini dokuz kez kontrol eder, on sene beklettikten sonra son kez gözden geçirip öyle yayýnlatýrmýþ. Yaþým nedeniyle bu süreyi beþ seneye indirip, romaný da sekizinci kez gözden geçirmekle yetineceðim.  

 Edebiyatçý bir kimliðim olmasa da edebi bir aydýnlýk içinde görüyorum kendimi. Geçmiþimle ilgili olarak “keþke” dediðim pek olmamýþtýr. “O zamanýn þartlarý öyle gerektirmiþtir,” diye fikir yürütürüm hep. Þimdilerde bir konuda diyorum bunu.

                 “Þu edebi aydýnlýða keþke otuz-kýrk sene önce eriþebilseydim…” 

    Veysel Baþer