Ýnsanlarýn hayatlarýný devam ettirebilmek ve yaþamlarýný sürdürebilmek için yerine getirmeleri gereken bazý ihtiyaçlarý vardýr.

Bu ihtiyaçlar hakkýnda geçmiþten beri birçok yazar ve düþünür tarafýndan deðiþik kuram ve teori üretilmiþtir.

Bunlardan en önemli gördüklerimden bir tanesi Amerikalý ünlü psikolog Abraham Maslow’un oluþturduðu “Ýhtiyaçlar Hiyerarþisi”dir.

Amerikalý psikolog Abraham Maslow"un “Ýhtiyaçlar Hiyerarþisi” kuramýna göre insanlarýn ihtiyaçlarý sýnýrsýzdýr ve insan bir ihtiyacýný giderdikten sonra baþka bir ihtiyaç ortaya çýkar. Bir ihtiyacý giderme süreci içinde ise tamamýyla memnun olma/hoþnut olma durumu olasý deðildir. Bu esnada, giderilmemiþ ihtiyaç kiþi için büyük bir motivasyon kaynaðýdýr, bireyi güdüler ve birey neyi henüz elde etmemiþse ona büyük bir ilgi gösterir. Fakat, ihtiyaç giderildikten sonra bu ihtiyaca yönelik motivasyon davranýþlar üzerindeki belirleyici etkisini kaybeder. Maslow’a ait ihtiyaçlar hiyerarþisi de, alt düzeydeki ihtiyacýn karþýlanmadan üst düzeydeki ihtiyacýn karþýlanmasýnýn anlamsýz olmasý ilkesi üzerinde kurulmuþtur. Ýhtiyaçlara ait hiyerarþi basamaklarla/düzeylerle ifade edilmektedir.

Abraham Maslow, insan ihtiyaçlarýný bir piramit gibi birbiri üstüne merdiven basamaðý þeklinde çýkan bir þekilde düþünmüþtür. Bu yaklaþým iki temel varsayýma dayanmaktadýr. Bunlardan birincisine göre ihtiyaçlar davranýþa yön vermede önemli etkendir. Ýkincisi ise ihtiyaçlar belirli bir sýraya sahiptir. Alt kademedeki ihtiyaç giderilmeden, üst kademedeki ihtiyaçlar kiþiyi herhangi bir davranýþta bulunmaya sevk etmez.

Abraham Maslow’a göre “Ýhtiyaçlar Hiyerarþisi” beþ basamaktan oluþmaktadýr.

1.Fizyolojik ihtiyaçlar

2.Güvenlik ihtiyacý

3.Sevgi ve ait olma ihtiyaçlar

4.Saygýnlýk ihtiyacý

5.Kendini gerçekleþtirme

Fizyolojik Ýhtiyaçlar: Yemek yeme, su içme, boþaltým, uyku, üreme, barýnma ve temiz hava alma ihtiyaçlarý bu gruba girmektedir.

Güvenlik Ýhtiyaçlarý: Doða olaylarý gibi tehlikelerden korunma, iþ ve can güvenliði, emniyet, düzen, vb gibi ihtiyaçlarý bu gruba girmektedir.

Sevgi ve Ait Olma Ýhtiyaçlarý: Ýnsanlarýn çevresindeki kiþilerle iyi iliþkiler kurmasý, arkadaþlar edinmesi, dostlar kazanmasý, bir gruba ait olma (aile, iþ, arkadaþ vb), insanlarýn sevme ve sevilme, baðlanma, güven ve kabul ihtiyaçlarý da bu gruba girmektedir.

Saygý Ýhtiyacý: Bu ihtiyaç toplumda kiþinin saygýnlýk kazanmasýný ifade eder. Prestij, sosyal statü sahibi olma, baþarý elde etme ve baþkalarýnca benimsenip takdir edilme gibi ihtiyaçlar bu gruba girer.

Kendini Gerçekleþtirme Ýhtiyacý: Kiþinin baþarma gücü ve yeteneklerini ortaya koymasýdýr. Büyük ressamlar, sanatkârlar, yazarlar, þairler ve filozoflar bu aþamaya gelerek, hayatlarýnýn en önemli doruk noktasýna ulaþmýþlardýr.

Bu konuyu okumakta olduðum Eskiþehir Anadolu Üniversitesi Açýk Öðretim Fakültesi Medya ve Ýletiþim bölümündeki Birey ve Davranýþ dersinde okumuþtum. Okur okumaz gözlerimin önünde yýllar öncesindeki kendi sorunlarýmýzla ilgili çözüm önerilerimiz ile taleplerimiz canlandý.

1994 yýlýnda Türkiye Sakatlar Derneði Malatya Þubesi olarak faaliyete baþladýðýmýz günlerde dile getirdiðimiz sorunlar ile taleplerimizi günümüzde dile getirdiklerimizle kýyaslamaya kalksak arada daðlar gibi fark olduðu görülecektir.

Psikolog Abraham Maslow"un “Ýhtiyaçlar Hiyerarþisi” kuramýnda belirtildiði gibi bizlerinde ilk ihtiyacý olanýn büyük kýsmýný elde edince bir sonraki basamakta olan ihtiyacýmýza geçiyoruz. Öncelikli ve hayati ihtiyaçlarýmýz arasýnda toplum içine çýkmak, görünür olmak, var olduðumuzu gösterebilmek geliyordu. Bunun büyük bir kýsmýný verilen mücadeleler sonucunda elde edince taleplerimizde doðal olarak “Ýhtiyaçlar Hiyerarþisi” kuramýndaki gibi bir basamak atlayarak üst sýraya geçiyordu.    

Küçük bir örnek vermek gerekirse geçmiþte kaldýrýmlarda rampalar neredeyse hiç yok gibiydi. Ýlk dile getirdiðimiz günlerde ise kýsaca kaldýrýmlarda rampa yok derdik. Yapýldýðýnda ise standart ölçülerine ise pek dikkat etmezdik, önemli olan rampa var mý vardý… Günümüzde ise kaldýrýmlarýn zemin taþlarýnýn kaygan olup olmadýðý, geniþlikleri, eðimleri, yanlarýnda bulunmasý gereken koruma bordürleri, görme engelliler için hissedilebilir kýlavuz yolu, kaldýrým üzerine yerleþtirilen aðaç, aydýnlatma, reklam panolarý, telefon kulübeleri, otobüs duraklarý ile kent mobilyalarýnýn yerleþim þekillerinden tutunda birçok konuya dikkat ediyoruz.

Sözün özü olarak, “Engellilerin talepleri istekleri gün geçtikçe artýyor, daha önceleri bunlarý talep etmezlerdi” gibi sözleri dile getirenler ne demek istediðimizi ve insan ihtiyaçlarýnýn sýnýrsýz olduðunu daha iyi anlar umarým…