Elazýð’ýn Sivrice ilçesinde 24 Ocak günü akþam saatlerinde yaþanan ve Malatya’yý da etkileyen depremde her zaman ve her konuda olduðu gibi yine engelliler en çok maðdur olmuþ ve psikolojik sorun yaþamýþtýr.

Yaþadýklarý maddi, manevi maðduriyet konusunda herhangi bir kamu kurum ve kuruluþundan kimsenin aramadýðýný kendimden ve yakýn arkadaþlarýmdan biliyorum.

Daha depremin yarattýðý þoku atlatamadan Suriye’den askerlerimizin þehit olduklarýyla ilgili haberlerle sarsýldýk.

Acý üstüne acý yaþadýðýmýz yetmezmiþ gibi bir de Çin’in Wuhan þehrinde Aralýk 2019’da ortaya çýkan Korona Virüsü (Kovid-19) ile karþýlaþtýk.

Daha önce deprem konusunda olduðu gibi Korona Virüsü salgýnýnda da yine en çok engellilerin etkileneceðini bilmek için kâhin olmamýza gerek yoktur.

Yetkililerin salgýnýn önlenmesi ve yayýlmamasý amacýyla insanlarýn evde kalýnmasýyla ilgili yaptýklarý çaðrýya birçok insan gibi engellilerde uymuþ ve evde kalmýþtýr.

Engellilerin birçoðu engelliliklerinden dolayý evde kalmaya alýþkýn olduklarýndan onlar için bunu yapmak sorun yaratmamýþtýr.

Özellikle benim gibi aðýr konumda olan ve hastalýðý nedeniyle uzun süre yataða baðlý olarak yaþamak sorunda kalan ve halende yaþayan birçok engelli insan zaten evin içerisinde bir odada kalarak yaþamaya alýþkýnýz.

Ben de salgýnýn ülkemizde ortaya çýktýðý ilk günlerden itibaren açýklamalardaki kurallara uyarak evimde oturdum ve bir an dahi kapý dýþýna çýkmadým. Dýþarýdan alýnacak ihtiyaçlarýmýzý da ailem karþýlýyordu.

Korona Virüs salgýný nedeniyle evde kalýn, dýþarýya çýkmayýn diye açýklama yapan yetkileri dinleyen engelli insanlar ne yaptý, gýda, temizlik vb gibi herhangi bir þeylere ihtiyaç duyunca nasýl karþýlýyorlar diye düþünmeden edemedim.

Bu engelli insanlar arasýnda ailesiyle yaþayanlar olduðu gibi yalnýz yaþayan ya da karý koca engelli olarak yaþayan kiþilerde bulunuyordu. Bunlarýn birçoðu temel ihtiyaçlarýný bir þekilde karþýlamýþ olsa da sonuçta her insan gibi yaþanan bu olaðanüstü olaylar karþýsýnda psikolojik olarak etkilenmekte ve sorun yaþamaktaydý.

Deprem zamaný arayan soran olmadý. Belki bu salgýn döneminde arayan soran olur diye düþünmüþtüm, ancak kýsa bir araþtýrma sonucunda yanýldýðýmý anladým.

Sosyal medyada yaptýðým kýsa bir araþtýrma sonucunda Malatya, Kýrþehir, Çanakkale, Muðla, Bursa, Hatay, Ýstanbul, Ýzmir baþta olmak üzere birçok þehirdeki engelli insanlar, “Beni kimse aramadý. Ýnsan bir arar. Belki hastayým, belki ilaç alacak param yok. Kimse arayan soran yok.”, “Ablam engelli, ne arayan ne soran var. Aile fertleri de dâhil.”, “Yok, kim arayacak en yakýn kan baðýn bile hal hatýr sormadý devlet napsýn.” gibi sözler sarf ederek ne Aile Çalýþma ve Sosyal Hizmetler Bakanlýðý ne de baþka bir kamu kurumundan arayan ve soranýn olmadýðýný belirtiyorlardý.

Oysa devlet yetkilileri özellikle de Saðlýk Bakanlýðý ile Aile, Çalýþma ve Sosyal Hizmetler Bakanlýðý yetkilileri istedikleri an hangi þehirde, ilçede, mahallede, sokakta ve adreste hangi engel grubunda engellinin olduðunu, ailesiyle mi yoksa yalnýz mý yaþadýðýný, hangi medikal cihazý kullandýðýný, hangi eðitimi aldýðýný, yaþý, cinsiyeti vb gibi bilgilere rahatlýkla ulaþabilirlerdi.

Ulaþabilirler diyorum çünkü bu insanlar eðitim için okula ve rehabilitasyona gidebilmek, 2022 engelli yardýmý ile evde bakým ücretinden faydalanabilmek, askerlikten muaf olabilmek, ehliyet alarak araç sürebilmek, bir iþe girerek çalýþabilmek, ÖTV ile MTV, toplu ulaþým araçlarý, su, haberleþme gibi haklardan ücretsiz ya da indirimli faydalanabilmek vb gibi birçok sosyal ve kültürel haklardan faydalanabilmek amacýyla saðlýk kurulu raporu almak zorundadýr.

Engelli olduðunu belgelemek ve kanuni haklardan faydalanabilmek amacýyla hastanelerden saðlýk kurulu raporu alan her insanýn bilgileri Saðlýk Bakanlýðý ile Aile, Çalýþma ve Sosyal Hizmetler Bakanlýðý’nýn veri tabanýnda bulunmaktadýr.

Bu nedenle istedikleri an engellilere rahatlýkla ulaþabilir ve gerek deprem gibi doðal afet anlarýnda gerekse de salgýn hastalýklarý gibi olaðanüstü durumlarda sosyal, ekonomik ve psikolojik destekler verebilirler diyorum.

Ancak üzülerek belirteyim ki bir engelli bir vatandaþ olarak sosyal devlet olmanýn gerektirdiði yaklaþýmý ve davranýþý bu defada göremedik. Deprem gibi doðal afet ile dünya genelini etkisi altýna alan Korona Virüs salgýný gibi olaðanüstü durumlarda engelli insanlarý aramayacaklar da ne zaman arayacaklar merak ediyorum?

Sözün özü olarak, BM Engelli Haklarý Özel Raportörü Catalina Devandas Aguilar, 17 Mart 2020 tarihinde Cenevre’de “COVID-19: Engelli insanlarý kim koruyacak?” baþlýðýyla bir açýklama yaptý. Açýklamasýnýn devamýnda ise “COVÝD-19 pandemisi sýrasýnda, engelliler yüksek risk grubunda olmalarýna raðmen, onlarý korumak için gerekli rehberlik ve desteði saðlamak adýna çok az þey yapýlmýþ durumdadýr. Engelli kiþiler, kendilerini terk edilmiþ hissediyor.” dedi. Benim anlatmak istediðimde tam olarak iþte buydu…