“Þimdi dünyada bir yerde biri aðlarsa

                                                                            dünyada nedensiz aðlarsa

                                                                            bana aðlar

                                                                            Þimdi geceleyin bir yerde biri gülerse

                                                                            geceleyin nedensiz gülerse

                                                                            bana güler

                                                                            Þimdi dünyada bir yerde biri giderse

                                                                            dünyada nedensiz giderse

                                                                            bana gelir

                                                                            Þimdi dünyada bir yerde biri ölürse

                                                                            dünyada nedensiz ölürse

                                                                            bana bakar”

                                                                    

                                                                            Rainer Maria Rilke  [CÝDDÝ SAAT]

                       ÞÝÝRLERDE YAÞAMAK

           Kendisini þair kabul eden  veya sanan  bir  kiþinin þiirlerinden birini alýp okuduðunuzda kendinizi test edin bakalým.Acaba zaman ve mekan  bakýmýndan ayni yerde ve zamanda mý yaþýyorsunuz hâlâ?  Yoksa okuduðunuz o þiir baþka diyarlara, baþka zaman dilimlerine  mi alýp götürüyor  sizi?  En sakin ânýnýzda  bir ürperme hissediyor musunuz?  Yaðmur altýnda kalmýþcasýna sýrýlsýklam mýsýnýz ?...

          Yahut uzun zamandýr çöllerde  dolaþtýnýz da dudaklarýnýz  çatlamaya yüz tutup  kavruldu mu ?.  Uzaklardan duyduðunuz iniltiler gerçekten sizde feryat izlenimi mi býrakýyor.?  Karanlýkta bile hiç umulmadýk  zamanda   manevi bir ýþýk  renkleri ve þekilleri  size  seyrettirebiliyor, öyle mi ?...

            

             Benzer durumlarla karþýlaþtýysanýz elinizdeki þiire iyi bakýn ve tekrar tekrar okuyun. Sedat Ümran'ýn çevirisi “Büyük Alman Þairleri” kitabýndan alýntýladýðým

 ünlü þair R.M.Rilke'ye ait yukarýdaki “CÝDDÝ SAAT” þiirini  tekrar tekrar okudum. Birileri sanki durgun suya bir taþ atmýþ. Art arda oluþan dalgalar, halkalar halinde birbirinden uzaklaþtýkça geniþleyip yayýlýyor. Karþý sahilde bu git gide irtifa kaybeden dalgalarý bekleyen  baþka bir  kiþiyi düþünelim. Alt tarafý , küçükten büyüðe birbirine eklenen,birbirinden uzaklaþan onlarca dalga demeyelim  de ; neden ve nasýl oluþabil diklerine iliþkin  fikirler yürütelim..

             Bu dalgalarý, az önce  tamahkâr  bir avcýnýn   vurduðu küçücük bir  arý  kuþunun suya düþmesi   oluþturabilir. 

             Bir daha içki içmeyeceði konusunda  ant içen  bir ayyaþýn   suya attýðý son içki þiþesi   bu dalgalarý oluþturabilir.

              Bu dalgalar yakýnda  gurbete çýkacak  bir delikanlýnýn   küçük su birikintisine  son defa   uðrayýp  “Ben buraya bir daha gelmem arkadaþ!” diyerek  hýnçla suya attýðý  bir çakýl taþýndan  kaynaklanabilir.

             En ilginci,  hayatýna kasdeden kanlýlarýndan  yýllarca kaçan yaþlý kimsesiz bir ihtiyarý  düþünelim bu kez.Ölmemek için öldürmek gayesiyle yýllarca yanýnda  taþýdýðý    silahýný þu ahir ömründe ,ölmeden önce öldürmemek için,öpüp kokladýktan sonra  suya atmasýyla bu dalgalar  oluþabilir...

            Bu þiir sizde bambaþka duygular uyandýrýp  bir baþka þiir yazmanýza  sebep    olabilir..

            Bir   þiir okuduðunuzda daha yarýya gelmeden göz pýnarlarýnýzda bir çavlan oluþuyor mu? Damlacýklar  tomur tomur inci taneleri gibi yanaklarýnýzdan boynu nuza,boynunuzdan da  kâlp hizanýza  geldiðinde  orada göllenip kalakalýyor mu ?. Gözyaþlarýnýz  birbirini itip kirpiklerinizi aþmak istedikçe irileþip her geçen gün   numarasý büyüyen gözlük camlarý gibi  okumanýzý  zorlaþtýrýyor mu..? Ýþte elinizdeki defter kitap ya da kaðýtta yazýlý olanlar mükemmel bir þiirin dizeleridir ve onlarý yazanlara da þair denir...

              Yirmi beþ yýl kadar önce bir kitapçýda rahmetli Rüþtü Þardað'ýn “Divan Þiiri” isimli bir antolojisini  görmüþtüm.Ayak üstü incelerken Kemalpaþazade' nin bir beyiti dikkatimi çekti...” Kýsmetin gezdirir yer yer seni /Göðe çýksan da âkibet yer, yer seni” ....Yanýnda o an fazla bir  paran varmýþ , yokmuþ önemli mi?  O kitap o gün o saat mutlaka alýnacak .!  Niçin?  Bir tek o beyit için....

               Þairler (saz çalan) ozanlar  hep üzüntülü konulardan bahsetmezler.Bir kýsmý Dalgacý Mahmut havalarýnda olup mümkün mertebe , haþlamalar ve taþlamalarla meþ gûl olurlar.Önce kendileri mutlu olur rahatlar, sonra da sizlerin gönüllerini fetheder ler. Öyle taþlamalar var ki, bir kahve köþesinde  tekbaþýna okuyamazsýnýz.Kendi ken- dinize gülüp kahkahayý bastýðýnýzda size takýlacak etiketi yýllarca üzerinizde taþýmak zorunda  kalýrsýnýz. Adama deli derler.Siz en iyisi mi kafa dengi arkadaþlarýnýzla   be- raber olduðunuz zamanlarda  ve ortamlarda okuyun mizahi þiirleri. Sabýrsýzlýkla ve merakla yanýnýzda sadece bir bardak çayla tek baþýna bu dizeleri okumaya kalktýðý- nýzda, iki elinizin týrnaklarýný iki avucunuza týrmýk gibi bastýrmak zorunda kalýrsýnýz.

                En önemlisi de þu: Güzel bir þiiri okuduðunuzda ”Keþke bu þiiri daha önce ben yazsaydým “ diye mýrýldandýðýnýzý duyar gibi oluyorum. Ýyi hoþ da siz  o  þairin çektiði sýkýntýlarý çektiniz mi? O cefalara ve eziyetlere katlanabilecek misiniz.?    Birebir meþhur bir þairin hayatýný ,hayat þartlarýný yaþasanýz bile sizde o yetenek var mý ?.. Üstad Yahya Kemal Paris'te sekiz sene kalýyor. Oradaki þairlerin bohem haya týný aynen yaþýyor üstelik.Bir Fransýz þairin divan tarzýndaki kitabýný adeta okuyup yutuyor.Ýstanbul'a mektuplar yolluyor.Þiirlerinden önce  bu mektuplarda geçen þiir hakkýndaki yorumlarýyla tanýnýyor .Gel zaman-git zaman, beyitler dörtlükler bir iki þiir derken Ýstanbul'a geliyor ve edebiyat çevrelerinde kendine önemli bir yer edi- niyor, izzet ikram görüyor. Süleymaniye Camii'nin yedi yýlda yapýlmasýna karþýlýk üstad  “Süleymaniye'de Bayram Sabahý” þiirini (rakamla)otuz yýlda tamamlýyor. “Rindlerin Ölümü” þiirinde geçen [..kara selviler] i  aradan kaç yýl geçtikten sonra, evinin üst katýna çýkarken duyduðu serinlik üzerine  [..serin selviler] olarak deðiþtiri yor. Þiirde söz konusu olan Ýran'ýn ünlü þairlerinden Hâfýz'ýn kabridir ki:.”Gece bülbül aðaran vakte kadar aðlar/Kanayan rengiyle bir gül,yeniden her gün açar” .Selvi hepimizin bildiði  gibi karadýr amma ,ayni zamanda serindir .Böyle bir kabre karanlýk deðil serinlik yakýþýr elbette.Yahya Kemal  öyle anlaþýlýyor ki bir çok þiirini demlenmeye terk etmiþ durumdadýr.Bu yüzden þiirlerinde Sinan camilerindeki, köp rülerindeki saðlamlýk vardýr.Ve “Akýncý “þiirindeki “Bin atlý akýnlarda çocuklar gibi þendik “dizesinde olduðu gibi,savaþçýlarý  bile birer destan kahramaný gibi ruh taþý- maktadýrlar. Þu mükemmeliyete bakýnýz..Ve de saðlýðýnda þiirleri kitap olarak yayým- lanmamýþtýr üstelik. Yazmanýn yanýnda yazdýðý þiirleri kolay yayýnlatacak bir makamý ve mevkii bulunduðu halde. Bir zamanlar bazý kiþiler Neyzen Tevfik gibi dolu dolu içince onun gibi þiirler yazabileceklerini zannetmiþler.Üstad da böylelerini uyarmýþtýr .”Benim gibi çok Ýçmekle þair olunmaz”meâlinde mesaj vermiþtir gençlere.Önemli olan yetenek ve dünyaya bakýþ açýsýdýr.Ona göre çok okumaktýr, belli bir birikim ve perspektif sahibi olmaktýr...  Bir de ; hangi pencereden bakarsak bakalým manzaranýn tümünü görmemiz önemlidir.Yerli -yabancý deðiþik mizaçtaki þairlerin þiirlerini okudukça yaþantýlarýmýzýn hangi kulvarlarda yol aldýðýný hep birlikte görürüz.Daha önceleri baþkalarý  tarafýndan  yazýlmýþ güzel bir þiirin hiç olmazsa birkaç mýsraýnda rol alýrýz, konu mankeni oluruz ister istemez.

                Þiiri okumak dýþýnda yazmayý da deniyorsanýz o yazýlanlarýn þiir olduðu   konusunda kesin bir kanýya  varmayýn sakýn.Baþkalarý size þair demeden siz kendinize bu sýfatý   hemen yakýþtýrmayýn.Ünlü düþünür Eflatun (Platon) insan davra- nýþlarýnýn konu edildiði bir sohbet sýrasýnda  þöyle der: ”Kimseye kendinizi [sevdir- meye]  kalkmayýn! Yapýlmasý gereken tek þey sadece kendinizi [sevilmeye] býrak- maktýr.

                 Haddini  bilen þairlerin de  yaptýðý budur. Þair þiirini duyarak hissederek yazar.Þiirlerini sanat camiasý ya da dostlarý beðensin diye yazmaz. Beyninin yüreði nin ürünü olan mýsralarýný, [Yele de býrakýr sele de/Ele de býrakýr güne de.] O mýsra- lar rüzgarlarda uçuþur sularda yüzer...Yunus Emre'nin þiirlerini bir köprüde oturup birkaç dize okuduktan sonra burun kývýrýp ýrmaða savuran  Molla Kasým'ýn gözleri  bir ara fal taþý gibi açýlýr, bir mýsraya takýlýp  kalmýþtýr.Yunus þöyle demektedir.”Seni sýgaya çeken bir Molla Kâsým gelir”.Menkýbe  bu ya  elimize ulaþan Yunus þiirleri suya gömülüp gitmekten son anda kurtulan  bu  þiirlerdir..  Mevlânalar,Fuzûliler ,Nedimler,Nef'iler,Karacaoðlanlar..Ve de yakýn tarihimizde, hepimizin tanýdýðý günü- müz þairleri. Þair mi doðmuþlar,sonradan mý þair olmuþlar bir bilebilsek?..

                 Siz bu saate kadar þiir yazdýysanýz bundan sonra da yazýn.Eþinizle dostu nuzla, gönül dostlarýnýzla paylaþýn.Yazdýðýnýz þiirlerde  teknik,ûslup olmayabilir yazdýklarýnýzý sevmeyebilir, basit görmüþ olabilirsiniz de.. Ancak ne var ki “Bir nehrin ayni sularýnda ikinci defa yýkanýlmaz” özdeyiþi gereðince   bir baþka zaman  o güzelim duygu  yoðunluðunu asla yaþayamayabilirsiniz.Býrakýnýz bir süre daðýnýk kalsýn. Yazdýðýnýz dizeleri bir kenarda bekletin.Onlarý yýrtýp yakýp yok etmeyin, gü- nün birinde ilham periniz “Bir gece ansýzýn gelebilirim” þarkýsýný sýkca dinlediðiniz günlerden bir gün, gece  ya da  gündüz farketmez, gelebilir.Ve elinize kaðýt kalemi alýp; ”Þimdi dünyada bir yerde biri aðlarsa/dünyada nedensiz aðlarsa/bana aðlar”la baþlayan; (......)  ”Þimdi dünyada bir yerde biri ölürse/dünyada nedensiz ölürse/bana bakar”la biten þiir gibi þiirler yazabilirsiniz belki...

              Þiir gibi yaþayýn,þiirlerle yaþayýn,þiirlerde yaþayýn...!

 

                Mehmet Sadýk MEDÝN  24 KASIM 2006  FATÝH/ÝSTANBUL