Kurtarýcýlardan Kurtulmak Üzerine

   Doðuþtan hür bir insanýn düþ, düþünce, umut, tercih, beklenti ve yönelim dünyasýný; iradesi dýþýnda sýnýrlamak ve kýsýtlamakla baþlýyor zulmün ilk adýmý. Baþkalarýnýn özgürlüðü ve temel haklarýyla çatýþmayan bir iradi hareket; onur, erdem, mutluluk, huzur, baþarý ve aidiyet arayýþýdýr.

   Toplumsal yaþamda yer almayý tercih eden bir birey; yol gösterici, öðretici, yönlendirici, yönetici, geliþtirici bilgelere ihtiyaç duyar. Toplum da zaten; bireyler arasý alýþ-veriþle, iletiþim, etkileþim ve dayanýþmayla ayakta kalýr, büyür ve geliþir.

   Geliþtirdiðimiz ve uyguladýðýmýz, yasalar ve kurallar, herkesi baðlar. Eþit þartlarda uygulanýyorsa adildir ve çatýþmalarý izole eder. Yasalarýn yaptýrým gücü, dayanaðý, gerekçesi ve güven verirliði; hazýrlayanlarýn da harfiyen uymasý, devletin ve milletin üzerinde konumlanmasýyla ölçülür.
Haklýyý haksýza karþý, azýnlýðý çoðunluða karþý koruyabiliyorsa; kanunlarýn adil ve asil ruhundan söz edilebilir.

   Kiþiye, inanca, menfaate, ideolojiye özgü çýkarýlan yasa ve uygulama yetkileri; kaygan bir zemin oluþturur ve huzurlu/güvenli bir gelecekten söz edilemez. Hem geçmiþten, hem günümüzden, yaþadýðýmýz toplum ve dünya coðrafyasýndan; anlattýklarýmýza olumlu ve olumsuz örnekler vermek mümkündür.

   Çok önceki dönemlere gidip de moralleri daha da bozmak istemem. Son on yýlda, toplum olarak yaþadýklarýmýz; savrulduðumuz yönü, olasý tehlikeleri, kýrýlma noktalarýný gözler önüne seriyor.

   Zaten yetersiz olan, buna raðmen hazýrlayan irade tarafýndan tam uygulanmayan bir anayasa; toplumun ihtiyaç ve beklentilerini nasýl karþýlayabilir ki?  Demokratik hak, ödev ve hürriyetler, yargý baðýmsýzlýðý, hukukun üstünlüðü ve baðlayýcýlýðý, güçler ayrýlýðý ilkesi, þeffaflýk ilkesiyle icraat yapan, hesap verebilirlik ilkesiyle yargýsal denetimden geçen bir yönetim anlayýþýnýn garantörü; anayasa metni ve anayasa mahkemesi deðilse baþka kim olacaktýr?

   Din, ýrk, mezhep, ideoloji, fraksiyon, tarikat, cemaat, aþiret, kulüp, lobi, misyon vb. çeþitlilik, birliktelik, yapýlanma ve farklýlýklar; mevcut yasa ve kurallar ihlal edilmediði sürece çoðulculuk ve renklilik olarak kabul edilebilir. Bu toplumsal yönelim, psikolojik ve sosyolojik gerçeði; yasa ve yaptýrým gücüyle ortadan kaldýramayýz. Gizlenir, yer altýna iner yine kendi bildiðini okur. Demokrasi, hukuk, bilim ve anayasal yurttaþlýk bilinç düzeyi yükseldikçe; ayrýþma ve çatýþmalar azalacaktýr.

   Vatanýn, milletin, devletin ve tüm sistemin birliði, uyumu, dengesi ve bölünmez bütünlüðü ancak bu yöntemle saðlanabilir. Çalýþan bir makinede, bir cývata bile noksan veya gevþek olsa, ses çýkaracaktýr.

Doðada biriken enerji nasýl yanardað olup lav fýþkýrtýyorsa, depremle yer küremiz nasýl sarsýlýyorsa, fazla yaðan yaðmur sel olup, önüne kattýðýný sürüklüyorsa, fýrtýnalar tüm emeklerimizi yýkýp geçiyorsa;

kural tanýmazlýktan kaynaklanan despotik yaklaþýmlar da yaþam kalitemizi olumsuz etkilemektedir.

Bilimsel, yöntemsel, teknolojik donaným olarak hazýrlýklýysanýz; hem doðal felaketleri hem de sosyal erozyonlarý daha az hasarla atlatabilirsiniz. Yoksunluk, yoksulluk, öngörüsüzlük, uzgörüsüzlük, beceriksizlik varsa; katlanmak zorunda olmamalýyýz.

   Gelelim son on yýlda, toplum olarak yaþadýklarýmýzý hatýrlamaya. Anayasa ve hukukun üstünlüðü, demokratik, lâik, hukuk devleti ilkelerinden uzaklaþma baþlayýnca; toplumdaki tedirginlik ve ayrýþmalarý; yaðmur öncesi esen fýrtýna, deprem öncesi oluþan artçý sarsýntýlar gibi hissetmeye baþlamýþtýk.

   Çoðulculuk ilkesine göre þekillenmiþ bir toplumda; istisnasýz her yurttaþýn, “iþte benim güven duyduðum devletim” diyebilmesi gereken yönetim anlayýþýnda; bir dini, mezhebi, tarikatý, cemaati, ideolojiyi, partiyi, misyonu; devleti þekillendiren, yöneten, yönlendiren, deðiþtiren, kural koyan bir konuma getiremezsiniz. O zaman çoðulculuk, farklýlýk, inanç ve düþünce özgürlüðü ipotek altýna alýnmýþ olur. Siyasal iktidar; yasama organýnýn, anayasaya uygun olarak hazýrladýðý yasalarla ve yargý denetiminde icraat yapar. Yürütme organýnýn çalýþma þekli, anayasaya ve erkler ayrýlýðýna göre böyledir. Ve hükümet, devletin direksiyonunda, seçildiði sýnýrlý dönemde görev yapar.
   Siz tüm çeþitlilik,, renklilik ve tercihleri; bir inanç ve ideolojinin rengiyle boyamaya kalkarsanýz, tüm sosyal dengeler alt-üst olur.

   Yargýda, eðitimde, güvenlik birimlerinde, bürokraside; siyasal iktidarýn ve/ya diðer muktedir güçlerin

rengine ve beklentisine göre  “tek tip adam yaratma” çabasýna girerseniz, çürüme, kokuþma, çatýþma ve ayrýþma baþlar. Ve sosyal felaketler zinciri; tüm kazanýmlarýmýzý esir alýr.

   Bu on yýllýk süreçte ilk sosyal felaketimiz; militarist bir kalkýþma giriþimiyle, kirli yüzünü gösterdi.
Toplumsal bir refleksle geri tepmesi ise umut vericiydi. Fakat daha adil ve demokratik, laik bir düzen kurma fýrsatý varken; bu durumu bir þans, “Allah’ýn lütfu” olarak görme niyetleri, ayný zihniyetin baþka bir versiyonu olarak, kendilerine rol biçenler, krizi fýrsata çevirmeye yöneldiler. Evrensel hukukun tüm temel ilkeleri zedelendi. Suç ve cezada kanunilik, hukuk güvenliði, suçlarýn þahsiliði ilkeleri askýya alýndý. Yani despotizm karanlýðýndan, aydýnlýða yeni bir yol açabilen bir Almanya, Ýtalya, Romanya, Fransa gibi olma þansýný kaçýrdýk þimdilik. Yol ve yöntem ayný kaldý; yalnýzca özne deðiþti. Topyekûn sistem, algý ve bilinç devrimine ihtiyacýmýz var.

   Koronavirüs salgýný, zaten ayakta zor duran, toplumsal dengeleri olumsuz etkiledi. Zorunlu ev hapsi ile tanýþtýk, çok canlar verdik. Bu küresel bela; bazý þeyleri bize yaþatarak zorla öðretti. Temizlik, güvenlik, afet ve acil durum kültürü, gýda ve ilaç stoðu, hastane kapasitesi, saðlýk personeli ve teknik donanýmlarýn nasýl olmasý gerektiðini öðrendik ve gündeme aldýk.

   23 yýl sonra kendini bize tekrar hatýrlatan Düzce deprem felaketi; yeterince ders çýkarmadýðýmýzýn, önlem almadýðýmýzýn belirleyicisi, test edicisi oldu. Belki de 6 Þubat 2023’de 11 ilimizi yýkan depremin ön ikazýydý bu. Olaðanüstü can/mal kaybý ve yaralýlarýn olduðu bu felaket; “asrýn felaketi” olmakla birlikte ayný zamanda “asrýn ihmali” nin bir sonucu olamaz mý? Yorum ve kanaatleri; akýl ve vicdan sahibi bilge iradelere býrakýyorum.

   Tüm bu felaketlerin gölgesinde; cumhuriyetimizin ikinci yüzyýlýný þekillendirecek bir siyasi kadronun/iradenin belirlenmesi için; 14 mayýsta sandýk baþýnda olacaðýz.
“Tamam mý, devam mý” diyeceðiz.

“Ayný tas, ayný hamam mý” diyeceðiz.

“Sistemi yenilemek, tadilat için deðiþim” mi diyeceðiz.

Veya israf, iflas, hak ihlali, anayasa ihlali, hak ve özgürlüklerin istismarý gibi konularda, yeni bir arayýþý mý tercih edeceðiz?

   Yargýda; etik deðerleri uygulayan ve önceleyen, felsefi bir derinliðe ulaþmadan; adil bir vicdani kanaat oluþmasý mümkün deðildir. Ýddia, mütalaa, savunma ve hüküm açýklayanlar;
hukuka uygun ve yeterli somut delil, tipiklik, hukuki belirlilik, suç ve cezada kanunilik, suçun maddi ve manevi unsurlarý, geriye iþlemezlik,  delil ve isnat arasýnda nedensellik baðý, suç teorisi, þart teorisi, objektif isnadiyet teorisi, objektif cezalandýrabilme þartý, matufiyet þartý, uygun sebep teorisi vb. hukuki ilke/teori ve kurallarýn süzgecinden geçirilerek denetlenmeyen hiçbir iddia/itham/isnat/ sav/savunma/hüküm kurulamaz. Bu anlayýþ anayasamýzýn yargý bölümüne detaylý þekilde yazýlmalýdýr.

   Yanýltýcý kurtarýcýlardan kurtulmak; ancak örgütlü cehaletle mücadeleyle mümkündür. Bunun yolu da aþk, heyecan, kararlýlýk ve cesaretle zihinsel/bilimsel devrim ve deðiþimden geçer. Hak ettiðimiz aydýnlýk, mutlu ve umutlu yarýnlarý inþa etmek bizim elimizde, bizim irademizde.

Samsun, 26.03.2023

Ali Rýza MALKOÇ

arm.web.tr