ÖLÜMÜNÜN 62. YILINDA ÝMAM-HATÝP NESLÝNÝN ÖNCÜSÜ TRABZONLU CELÂL HOCA YAHUT MAHMUT CELÂLEDDÝN ÖKTEN

                                                                                              M. NÝHAT MALKOÇ

            "Bu okullarý(Ýmam-Hatipleri) doðmadan boðmak isteyenler var"dý.

                Türkiye'de dinî eðitim her dönemde öncelikli gündem olmuþ, mesele üzerinde deðiþik mahfiller tarafýndan müspet ve menfî kanaatlerde bulunulmuþtur. Nüfusunun kahýr ekseriyeti Müslüman olan bir memlekette dinî eðitimin inkiþaf ettirilmesi hâliyle elzemdi. Bunun birkaç dernek ve vakfa býrakýlmasý gelecekte ciddi sancýlara yol açabilirdi. Bu mühim iþ, milletin deðerleri de göz önünde bulundurularak devlet kontrolünde planlý ve programlý biçimde yapýlmalýydý. Zira gönüllü kuruluþlarýn vereceði dinî eðitim deðerler kargaþasýna yol açabilirdi. Bu iþ ilmî derinlikten mahrum kafalarla yürütülürse gelecekte sorunlar çýkabilirdi.

            Bilindiði gibi 1949'da dinî alandaki kalifiye insan açýðýný gidermek için, ölü yýkayacak, cenaze namazý kýldýracak insanlar yetiþtirmek için Ýstanbul'da Ýmam-Hatip Kurslarý açýlmýþtý. Demokrat Parti iktidara gelince bu kurslar 1951'de, bütün zorluklara raðmen Ýmam-Hatip okullarýna dönüþtürülmeye baþlanmýþtýr. Çünkü açýlan kurslar mevcut ihtiyacý giderememiþtir. Bunun farkýna varanlar köklü ve radikal arayýþlar içerisine girmiþlerdir.  Bu arayýþlar çerçevesindeki deðiþim ve dönüþümün mimarlarýndan biri de bilge insan Mahmut Celâleddin Ökten'dir. Ökten, uzun zaman kafa yorarak söz konusu okullarýn plan ve programlarýnýn düzenlenmesinde, müfredatlarýnýn oluþturulmasýnda öncülük etmiþtir. Mahmut Celâleddin Ökten, hazýrladýðý dosyalarý öðrencisi de olan zamanýn Milli Eðitim Bakaný Ahmet Tevfik Ýleri'ye götürerek bu hususta ilk önemli adýmlarý atmýþtýr.   

            Ýmam-Hatip Okullarýnýn açýlmasý diðer okullarýn açýlmasý kadar kolay olmamýþtýr. Zira bu okullarýn açýlmasýný isteyen müspet bir iradenin yanýnda, bu dinî okullarýn açýlmasýný istemeyen, bu gayrete ve gayeye daima takoz koyan güçlü bir menfi irade daha vardý. Milletin deðer(li)lerinin karþýsýna dikilen ve onlarý öcü gibi gö(ste)ren bu irade, gücünü din dýþý mihraklardan ve Batý'dan alýyordu. Mahmut Celâleddin Ökten, ilerlemiþ yaþýna raðmen(ki o yýllarda 69 yaþýndaydý) bu zorlu mücadeleyi kazanmýþ, önüne çýkan engelleri bertaraf etmiþtir.

            Ýmam-Hatip Okullarýnýn açýlmasý tek baþýna yetmiyordu, bir de bu okullarýn güçlü bir þekilde yaþatýlmasý ve bütün yurt sathýnda yaygýnlaþtýrýlmasý lâzýmdý. Onun için de söz konusu okullar güçlü temellere dayandýrýlmalýydý. Zamanýn Demokrat Partili Milli Eðitim Bakaný Tevfik Ýleri'nin dediði gibi "Bu okullarý doðmadan boðmak isteyenler var."dý. Bu mevzuya geçmeden evvel bu hususta öncülük yapan Mahmut Celâleddin Ökten'i tanýyalým.

            Mahmut  Celâleddin Ökten, bereketli ömrünü imanlý bir neslin ruh ve kimlik inþasý için harcamýþtýr.

            Uzun ve bereketli ömrünü imanlý bir neslin ruh ve kimlik inþasý için harcayan, buna saðlam bir zemin oluþturmak gayesiyle Ýmam-Hatip Okullarýnýn açýlmasý ve yaygýnlaþmasý için canla baþla çalýþan Mahmut Celâleddin Ökten 1882 yýlýnda Trabzon'da, Saçlýhoca Mahallesi'nde dünyaya gelmiþtir. Soylu ve köklü bir aile olan, dinî ilimlerde inkiþaf eden þahsiyetleriyle tanýnan  Gürcüzâdeler sülâlesine mensuptur. Babasý Salih Zihni Efendi, annesi ise Güller Haným'dýr. Ökten'in Akçaabatlý bir aileye mensup olan annesi hafýzdýr. Kendisi de hafýzlýðý annesinin teþvikleriyle altý ay gibi kýsa bir sürede tamamlamýþtýr. Babasý, imamlýðýn yanýnda medrese hocalýðý da yapmýþtýr. Mahmut Celâleddin, kolu ve kanadý mesabesinde olan babasýný dört, annesini ise on yaþýnda iken kaybetmiþtir. Öksüz ve yetim kalýnca  babaannesi onu oðlunun bir emaneti olarak kabul etmiþ ve himayesi altýna almýþtýr.  Fakat küçük Celâleddin 15 yaþýna gelince bu kez de tek dayanaðý olan ninesini kaybetmiþtir. Kýz kardeþiyle ortalýkta bîkes kalmýþtýr. Fakat yetimlik ve öksüzlük  onun ilim öðrenmesine  engel olmamýþtýr. Zorluklar ve çaresizlikler onun ilim öðrenme sevdasýný daha da kamçýlamýþtýr.

            Mütedeyyin bir ailenin gayretli bir evlâdý olan Mahmut Celâleddin, çocukluðunun ilk yýllarýnda hafýz olduktan sonra; sýrasýyla evvelâ Rüþtiyeyi dereceyle bitirmiþ, ardýndan da Trabzon Ýdadisi'ne girmiþtir. Fakat medrese tahsilini de onlarla beraber hiç aksatmadan yürütmüþtür. Dedesi Ömer Fevzi Efendi, Trabzon'un en büyük ve kadim camilerinden biri olan Çarþý Camii'nde imam olarak görevliydi. Ýdadide okuyan Mahmut Celâleddin, bir yandan da dedesinin yerine Trabzon Çarþý Camii'nin Ýmam-Hatipliðini yapmýþtýr. O zamanýn Trabzon valilerinden olan Kadri Bey, cumalarý onun hutbelerini dinlemek için Çarþý Camii'ne gelir. Onun kabýna sýðmaz hâlini ve ilim öðrenme iþtiyakýný görür, burada harcanmamasýný söyler.

            Ýlim irfan öðrenmek uðruna katlanýlan çileler ve zorlu Ýstanbul yýllarý

            Celâleddin Ökten, ilim adamý olmayý aklýna koyduðu için Trabzon'daki geliþimi bitince zamanýn ilmin merkezi olan Ýstanbul'a gitmeye karar vermiþtir. Takvimler 1899'u göstermektedir. Yaþý henüz 17'dir. Ýlim öðrenmek ve kendisini geliþtirmek düþüncesiyle Trabzon'dan Ýstanbul'a giden bir gemiye binerek Ýstanbul'un yolunu tutmuþtur. Sekiz günlük meþakkatli deniz yolculuðundan sonra Ýstanbul'a varmýþtýr. Fakat yabancýsý olduðu bu devasa þehirde ne yazýk ki yolunu gözleyenler yoktur. Hayata sýfýrdan baþlamak mecburiyetindedir.       Ökten, ilk olarak Fatih'te Þekercihan'da bir oda kiralamýþtýr. Birçok zorlukla karþýlaþsa da Trabzon'a geri dönmeyi asla düþünmemiþtir. Ýlk iki yýlýnda Ýstanbul'u öðrenmeye çalýþmýþtýr. Bu süreçte çok düzenli bir eðitim hayatý olmamýþtýr. Bazý medreselerdeki derslere iþtirak etmiþtir. Önüne çýkan zorluklar onun ilim öðrenme isteðini köreltememiþtir. Soðuk kýþ gecelerinde Þekercihan'daki odasýný kömürcüden bir mendile sararak aldýðý bir parça kömürle ýsýtmaya çalýþmýþtýr. Takdir edersiniz ki elektrik yoktu o yýllarda. Mekânlarýn aydýnlatýlmasý gazyaðýyla saðlanýrdý. Hem de ekonomik olan ve çok az ýþýk veren idare lambasýyla...

            Ýlimde derinleþmek için her türlü zorluðun üstesinden gelen M. Celâleddin Ökten, Fatih dersiâmlarýndan Mustafa Âsým ve Muðlalý Ali Rýza Efendilerden kelâm ve usûl-i fýkýh dersleri almýþtýr. Ali Fehmi (Câbiç) ve Þevket Efendilerden de Arap edebiyatý okumuþtur.

            Okuma aþkýyla, her þeyi göze alarak memleketinden göç eden Mahmut Celâleddin Ökten, 1905'te öðretmen yetiþtiren bir kurum olan Dârülmuallimîn-i Âliye’ye girmiþtir. Bu okulu bitirdikten sonra da Darülfünun Edebiyat Þubesi’ne kaydolmuþtur.  Darülfünun’da Mehmet Akif, Babanzâde Ahmed Naim ve Ýzmirli Ýsmail Hakký Bey gibi önemli þahsiyetlerin derslerine iþtirak etmiþtir.  Onlarýn âli fikirlerinden nasiplenmiþtir. 1911'de hem Edebiyat hem de Felsefe bölümünden mezun olmuþtur. 1912'de Maarif Vekâleti'nin açtýðý Arapça Muallimliði imtihanýna girmiþtir. Kazanan üç kiþinin arasýnda o da vardýr. Ýmtihaný ikincilikle kazanmýþtýr.(1. Þerafeddin Yaltkaya'dýr.) Bunun ardýndan Osmanlý'nýn Batý tarzý liselerinden biri olan Ýstanbul Sultanîsi (bugünkü adýyla Ýstanbul Erkek Lisesi) Arapça Muallimliðine tayin edilmiþtir. 1925'te Ýstanbul Ýmam-Hatip Mektebi'nde Arapça öðretmenliði yapmýþtýr. Ýstanbul Yüksek Ýslâm Enstitüsü'nde iki yýl boyunca ilm-i tevhid ve kelâm dersleri vermiþtir.

            M. Celâleddin Ökten, Ýstanbul Erkek Lisesi(Ýstanbul Sultanîsi) dýþýnda Kabataþ Lisesi ve Vefa Lisesi gibi deðiþik okullarda da görev yapmýþtýr. Donanýmlý bir insan olan Ökten, söz konusu liselerde Arapça, edebiyat, felsefe, mantýk, ilm-i kelâm ve psikoloji gibi farklý dersler vermiþtir. Örnek kiþiliði ve ilmi derinliðiyle "Celal Hoca" namýyla þöhret kazanmýþtýr.

            "Ben derse gelmediðim gün anlayýn ki ölmüþümdür."

            Merhum Celâleddin Ökten, okumaya ve öðrenmeye adeta âþýktý. O, okuyarak ruhunu beslemiþtir. O, bir ömür boyunca kitaplarýn izinden yürümüþtür.  Okuduklarýyla hem Doðu hem de Batý kültürünü kaynaðýndan  öðrenmiþtir. Bu iki dünyanýn sentezini baþarýyla yapmýþtýr. 29 Ocak 1912 tarihinde Ýstanbul Sultanisi'nde muallimliðe baþlayan Ökten, zaman içerisinde payitahtýn parmakla gösterilen Arapça hocalarýndan biri olmuþtur. Arapça öðretimindeki ünü yayýlan Ökten, Darüþþafaka'da da Arapça dersleri vermeye baþlamýþtýr.

             Ökten, Balkan Savaþlarý yüzünden senede üç ay maaþ alsa da bunu dert etmemiþ, ayný aþkla ve þevkle hocalýða devam etmiþtir. "Ben derse gelmediðim gün anlayýn ki ölmüþümdür." diyecek kadar okuluna ve öðrencilerine baðlýydý. Mütareke yýllarýnda kayýnpederinin yerine Vasat Atik Ali Paþa Camii'nde on yýl kadar imamlýk görevinde bulunmuþtur.

            Merhum Celâleddin Ökten, harf inkýlabýndan sonra Arapça dersleri kaldýrýldýðý için bir süre iþsiz kalmýþtýr. 1 Eylül 1930‟da Üsküdar Orta Mektebi'nde Türkçe muallimliðine tayin edilse de o, Ýstanbul'da bulunduðu yakada kalmayý tercih etmiþtir. Dört yýl ortaokullarda Türkçe öðretmenliði yapmýþtýr. 1934'ten sonra  beþ yýl Kabataþ Lisesi'nde Yurt Bilgisi dersleri vermiþtir. Gelenbevî Ortaokulu'nda üç yýl çalýþmýþtýr. 1942'de baþlayan Vefa Lisesi'ndeki Edebiyat ve Felsefe öðretmenliði görevi, emekli olduðu yýl olan 1947'ye kadar sürmüþtür.

            Aile kurumuna çok önem veren Mahmut Celâleddin Ökten, 1923 yýlýnda Emine Mahmude Haným'la evlenmiþtir. Bu evlilikten Ayþe Hümeyra, Fatma Züheyra adlarýný verdiði iki kýzý, Saadettin adýný verdiði bir de oðlu dünyaya gelmiþtir.  Kýzlarýnýn biri doktor, biri kimyager olurken oðullarý da ÝTÜ Ýnþaat Fakültesi'ni okuduktan sonra akademik hayata atýlarak profesör olmuþtur. Enteresandýr ki oðlunu Ýmam-Hatip lisesinde deðil, Vefa Lisesi'nde okutmuþtur. Kim bilir belki de oðlunu bir Ýmam-Hatipli gibi evinde yetiþtirmiþtir.

            Merhum Celâleddin Ökten'in çok geniþ bir dost halkasý vardý. Babanzade Ahmet Naim Efendi, Mehmet Akif, Abdulhakim Arvasi Hazretleri, Ali Ulvi Kurucu,  Kenan Rýfai, Fahredddin Efendi ile Mehmed Zahid Kotku Hazretleri onun dostlarýndan sadece birkaçýdýr.

            Mahmut Celâleddin Ökten, Ýmam-Hatip Liselerinin ilk kurucu müdürüdür

            Dinî eðitimin örgün eðitim kurumlarýnda planlý ve programlý olarak verilmesi için mücadele eden Mahmut Celâleddin Ökten, önce Ýstanbul'da açýlan Ýmam-Hatip kursunda müdür ve öðretmen olarak görevlendirilmiþtir.  Fakat bu iþin kurslarla olmayacaðýný anlamýþ, Ýmam-Hatip okullarýnýn teþekkülü için yoðun giriþimlerde bulunmuþtur. Bu iþ, sanýldýðý kadar kolay olmamýþtýr. Zira aðýrlýklý olarak dinî öðretim verecek olan bu okullarýn aleyhinde olan kesimler de söz konusu eðitim kurumlarýnýn açýlmamasý için güçlerini ortaya koymuþlardýr.

            Daha sonra büyük bir mücadele neticesinde söz konusu kurslar okula dönüþünce Mahmut Celâleddin Ökten, Türkiye'de ilk Ýmam-Hatip Lisesi olan Ýstanbul Ýmam-Hatip Lisesi'nin kurucu müdürlüðünü yapmýþtýr. Bu vazifesi yedi yýl boyunca sürmüþtür. Bu süre içerisinde okulun her þeyiyle ilgilenmiþ, nerede bir eksiklik varsa tamamlamaya çalýþmýþtýr.  Öyle ki müstahdem olmadýðý için, zaman gelmiþ okulun tuvaletlerini bile temizlemiþtir.

            Merhum Mahmut Celâleddin Ökten, Ýmam-Hatip Okullarýnýn açýlýþýnda, okulun ve talebelerin ihtiyaçlarýnýn giderilmesinde, bir sivil toplum teþkilâtý olan Ýlim Yayma Cemiyeti'nden fazlasýyla istifade etmiþtir. Zira bu okullar açýldýðýnda eðitim verecekleri bir binalarý bile yoktu. Devlet bu konuda Ökten'e gerekli ve yeterli desteði vermemiþtir.

            Mahmut Celâleddin Ökten, Ýstanbul-Ýmam Hatip Lisesi'nin kurucu müdürü olunca o zamanýn en iyi hocalarýný bulup okulda ders vermelerini saðlamýþtýr. Bu hocalar arasýnda Ömer Nasuhi Bilmen'i, Yaman Dede'yi, Zekâi Konrapa'yý ve Ali Rýza Saðman'ý sayabiliriz.

            Milletlerin inançlarýyla ayakta kalabileceklerine inanan Mahmut Celâleddin Ökten'in imanlý bir nesil yetiþmesi için gösterdiði çabalarý bugünkü neslin anlamasý pek mümkün deðildir. O olmasaydý belki de Ýmam-Hatipler de olmazdý; olsa bile bu derece geliþemezdi.

            Mahmut Celâleddin Ökten'in kendine ait Arapça öðretme metodu vardý.

            Arapçaya özel bir önem veren ve bu dile büyük bir aþkla baðlý olan Mahmut Celâleddin Ökten, çok sevdiði ve bir ilim deryasý olarak gördüðü Hoca Þevket Bey’den yýllarca Arapça özel dersleri almýþtýr. Onun izinden gitmiþtir. Arapçaya vukufiyeti ve bu sahadaki  derinliði bu derslere dayanýr. Bu alanda hocasýný kendisine model seçmiþtir. Fakat büyük bir tevazuyla hocasýnýn derin ilminin ancak yüzde 10'unu öðrendiðini belirtmiþtir.

             Arapça konusunda yeni þeyler öðrenmek ve öðrendiklerini talebelerine öðretmek Celâl  Hoca için keyiflerin en büyüðüydü.  Bu dile karþý özel bir kabiliyeti de vardý. O, Allah'a “Yâ Rab! Bu kitabýnýn mânâsýný anlamayý bana ihsan eylersen ben de bunun ölünceye kadar dellâlý olayým...” diye dua etmiþtir. Arapçayý ileri seviyede öðrenen Ökten, duasýnda verdiði sözü tutmuþtur. Nefes aldýðý sürece Kur'an'ýn doðru anlaþýlmasý ve yaþanmasý için çalýþmýþtýr.

            Osmanlý'da ve sonrasýnda Arapça öðretiminde ne yazýk ki belli bir baþarý ve istikrar saðlanamamýþtýr. Bunu ciddi bir mesele olarak gören Ökten, bu  konuda da kafa yormuþtur. Medreselerde okuyanlarýn Arapçayý hakkýyla ve layýkýyla öðrenememesini bu geleneksel eðitim kurumlarýnda belli bir öðretme metodunun olmayýþýna baðlamýþtýr.  Bu eksikliði dert etmiþ olacak ki Arapça öðretimi konusunda kendi metodunu oluþturmuþtur.  Bu metotla binlerce öðrenci yetiþtirmiþ, onlara Arapçayý kýsa yoldan ve büyük bir ustalýkla öðretmiþtir. Celâl Hoca, Arapçanýn sevilmesi ve daha geniþ kitleler tarafýndan öðrenilmesi için bir kolej kurulmasý teþebbüsünde bulunsa da bunu Maarif Vekâletine kabul ettirememiþtir.

                        O, "Batý'ya gitmeden Batý'yý çok iyi anlayan adam"dý.

            Merhum Mahmut Celâleddin Ökten hem Osmanlý hem de Cumhuriyet döneminde yaþayan ender þahsiyetlerden biridir. Onun ömrünün 41 senesi Osmanlý döneminde, 38 senesi de Cumhuriyet Türkiye'si döneminde geçmiþtir. Fakat ne Osmanlý'yla ne de Cumhuriyetle bir sorunu olmuþtur. O, hangi dönemde olursa olsun vazifesini bihakkýn yerine getirmiþtir. Hiçbir zaman mevcut þartlardan þekva etmemiþ, þekvalarýn izalesi için elinden gelenin fazlasýný yapmýþtýr. Kendisiyle uðraþanlara hoþgörüyle mukabele etmiþ, ara yýkýcý deðil ara bulucu olmuþtur. Çünkü onun derdi þahýslar deðildi. Davasýný yüceltme gayreti içerisindeydi.

            Merhum Nurettin Topçu'nun deyimiyle Mahmut  Celâleddin Ökten , "Batý'ya gitmeden Batý'yý çok iyi anlayan adam"dý. Topçu'nun, hocasý ve arkadaþý olan Ökten'le ilgili þu deðerlendirmesi dikkate deðerdir: “Eðer bütün maddî imkân ve þartlarý, destekleyici hüsn ü niyetlerle birlikte kendisine verilmiþ olsaydý, Celâl Hoca hayatýnýn son yýllarýnda dahî Ýslâm dinini medeniyet âleminde 20. asýr cemiyetini yaþatabilecek bir seviyeye yükseltici inkýlâbý yapmaya muktedir bir mütefekkirdi. Vesikalarýn sýhhatini yoklamaya muktedir ihâta ile sahip olduðu yüksek terkip kabiliyetini kendinde birleþtiren onun gibi ilim ve din adamýný, deðil memleketimizde, hattâ Ýslâm dünyasýnýn ufuklarý arasýnda tasavvur edemiyorum.”

            Uzun sayýlabilecek ömrü ilim öðrenme ve öðretmeyle geçen Mahmut Celâleddin Ökten, titiz ve mükemmeliyetçi bir insan olduðu için  basýlý eser býrakmamýþtýr. Onun en büyük eseri ardýnda býraktýðý birbirinden kýymetli talebeleriydi. Bunlar arasýnda Orhan Okay, Selahattin Kaya, Emin Iþýk, Bekir Topaloðlu, Ýsmail Karaçam, Tayyar Altýkulaç, M. Saim Yeprem, Mehmet Ali Sarý, Kadir Mýsýroðlu, Hayreddin Karaman, M. Yahya Kutluoðlu, eski Milli Eðitim Bakanlarýndan Hasan Ali Yücel ve Tevfik Ýleri gibi isimleri sayabiliriz.

            Mahmut Celâleddin Ökten öðretmekten keyif alan bir muallimdi.

            Celâleddin Ökten, istenildiðinde her þartta baþarýlý olunabileceðine, meselelerin çözülebileceðine inanan ümitvar bir insandý. Bunu bizzat hayatýyla ve uygulamalarýyla göstermiþtir. Kapanan her kapýnýn yeni kapýlarýn açýlmasýnýn milâdý olduðu düþüncesindeydi. Cumhuriyetin ilk yýllarýnda bile dinî tedrisata dair umudunu kaybetmemiþ, elinden geldiðince bu konuda yol almýþtýr. Ona göre Müslüman'ýn gelecekten ümitsiz olma hakký yoktur.

            Celâl Hoca olmak kolay deðildi. Celâl Hoca olmak için sabýrlý ve kanaatkâr olmak gerekirdi. O benlikten arýnmýþ, daima meþru sýnýrlar içerisinde sade bir hayat yaþamayý yeðlemiþ, milletin ve ümmetin iyiliði için seferber olmuþtu. Saygýda kusur etmemiþti. Sevgi ve muhabbet konusunda cimri olmamýþtý. Yaþlýlýðýnda bile ümmetin ve milletin selâmeti için durmadan çalýþmýþtýr. Kendiyle ilgili hiçbir olumsuzluðu asla mesele hâline getirmemiþtir.

            Merhum Mahmut Celâleddin Ökten birçok ilmî sahaya büyük bir açlýkla ilgi duyan donanýmlý bir eðitimciydi. O, çok iyi bir hoca olduðu halde ömrü boyunca gönüllü talebeliði de býrakmamýþtýr.  Daima bir arayýþ içerisinde olmuþtur. Peygamberimizin "Beþikten mezara kadar ilim öðreniniz" hadisini kendine þiar edinmiþtir. Öðrenme eyleminden hiçbir zaman vazgeçmemiþtir. Zira o bilgide sýnýr tanýmazdý. Çok geniþ bir bilgi daðarcýðý vardý.     

            Ýlim camiasýndaki bilinen adýyla Celâl Hoca, bildiklerini öðretmekten büyük bir keyif alýrdý. Ýlim adýna bildiði ne varsa öðrencileriyle paylaþýrdý. Çünkü bilgi paylaþýldýkça çoðalýr ve bereketlenirdi. Kendisi ne biliyorsa öðrencilerinin de onlarý bilmesini isterdi.

            Hem Osmanlý hem de Cumhuriyet aydýný olan Ökten, bir þahsiyet abidesiydi.

            Mahmut Celâleddin Ökten, milletinin ve memleketinin kýymet hükümlerini önceleyen, yaþayan ve yaþatan idealist bir insandý. O, her þeyiyle yerli ve milliydi. Arapça, Farsça ve Fransýzca dillerini iyi derecede biliyordu. Arap, Fars ve Türk edebiyatlarýna fevkalâde vakýf bir aydýndý. Güçlü bir hafýzaya sahip olduðu için bu edebiyatlardaki birçok þiir ezberindeydi. Batý felsefesini ve medeniyetini kaynaðýndan okuyup anlayacak kadar Fransýzcaya hakimdi.             Ufku geniþ bir insan olan Ökten, güçlü bir aidiyet ve tarih þuuruna sahipti. Milletinin þanlý geçmiþiyle daima iftihar ederdi. Dört baþý mamur bir eðitimle her þeyin deðiþebileceðine ve aksaklýklarýn düzelebileceðine inanýrdý. Nefes aldýkça yeni þeyler öðrenen Ökten, ilmî ve ahlâkî bir disiplin sahibiydi. Bu disiplin onun hadiselere çok yönlü bakmasýný saðlamýþtýr. Büyük bir azim ve güçlü bir irade sahibiydi o. Baþladýðý her iþi baþa vurmadan býrakmazdý.  Bu süreçte karþýlaþtýðý güçlükler onu yolundan alýkoymaz, aksine bu yola daha da baðlardý.  

            Merhum Celâleddin Ökten, ilmiyle, irfanýyla ve davranýþlarýyla tam bir Osmanlý aydýnýydý. Eðitim öðretimde kuru sözlerden ziyade davranýþlarýn daha etkili olduðuna inandýðý için daima bir model olmaya gayret gösterirdi. Bu yüzden de öðretimde hayli etkili olmuþtu.

            Ýmanlý bir neslin inþasý için harcanan hayýrlý ve bereketli bir ömrün nihayeti

            Ýmanlý ve ihlaslý bir insan olan Mahmut Celâleddin Ökten 79 yýl yaþadýktan sonra 21 Kasým 1961’de Ýstanbul’da rahmet-i Rahman'a kavuþmuþtur. Edirnekapý (Sakýzaðacý) Þehitliði’ndeki aile kabristanýna defnedilmiþtir. Celal Hoca’nýn talebelerinden olan Nurettin Topçu, hocasýnýn vefatý üzerine þunlarý söylemiþtir: “Vefakârlýk ve dostluk duygularýnýn serab olduðu anda bütün bir ömür beklerken, tek vefakâr dost; ölüm gelip yetiþiyor. O öldü. Biz onun dünyamýzda býraktýðý iþlerden fazlasýný tanýmayýz. Onun bize býraktýðý, gözleri kamaþtýran ve âleme ebede kadar ýþýk daðýtacak bir ilim ve fazilet güneþidir. Onun bu muhteþem mirasý paylaþmakla bitmez. Lâkin üstadýn yazýlý eseri bulunmadýðý için, kendisinin kýskanç manevî mirasçýlarý, dostlarý ve bahusus talebeleri olacaktýr. Ne mutlu onlara!”

                 Oðlu Prof. Dr. Sadettin Ökten'in deyimiyle Celâleddin Ökten herkesi ciddiye alan ve herkesçe ciddiye alýnan bir insandý. Doðu'yu hakkýyla bilmek ve anlamak için Arapçanýn, Batý'yý bilmek ve kaynaðýndan okumak için de Ýngilizcenin bilinmesi gerektiðine inanýrdý. Hoþgörülü olsa da inançlarýnda tavizsizdi. Kendisi için söylenen aðýr sözleri duymazlýktan gelse de Ýslâm'a karþý söz söyleyenlere cevabýný vermekte gecikmezdi. Ýslâm onun yegâne kimliðiydi. Türkiye'de Ýmam-Hatiplerin kuruluþunda ve imanlý nesillerin yetiþmesinde çok büyük emekleri olan merhum M. Celâleddin Ökten  aramýzdan ayrýlalý 62 yýl oldu. Ölümünün 62. yýlýnda kendisini rahmetle ve minnetle anýyoruz. Ruhu þâd, mekâný cennet olsun.