M. NÝHAT MALKOÇ

            Bazý insanlar için bir yaþam tarzýdýr þiir, yaþama sebebidir. Belki de hayatýn ta kendisidir,    öznesidir. Þiir, yaþam sevgisinin berrak pýnarýdýr.  Hayatý idame ettirebilmek için nefes gibidir. Þair söyleyecek sözü olandýr. Þairlik en zor zamanlarda bile dik, diri ve iri durmaktýr.  Sözcüklerin gücünü güç edinmektir. Bir duygu iþçiliðidir þiir. Yusuf'un zindandaki duasý, Züleyha'nýn sýcak gözyaþý, Ýbrahim'in teslimiyetinin söze bürünmüþ hâlidir. Ham sözlerin iþlenmiþ, son safhasýdýr. Þair kelimelerin elinden tutandýr. Þair, þiirin coþkun ve derin sularýna kendini býrakandýr.

            Þiire dair bu kýsa mukaddimeden sonra, saf þiirin bu sýra dýþý özelliklerini ruhunun derinliklerinde saklayan bir ismi takdim edeceðim  sizlere. Trabzon'un yaðmurunda ýslanan güneþinde ýsýnan, bu þehrin helal ekmeðinden nasibine düþeni koparmak için gece gündüz çalýþan, kalan zamanýnda da þiir yazan bir duygu iþçisinden, deðerli þair Haydar Çoruhlu'dan bahsedeceðim. Onun renkli yaþam öyküsününe ve þairliðine dair kýsa analiz ve sentezlerde bulunacaðým.

            Þiirin çilesini çeken þair Haydar Çoruhlu uzun yýllardan beri kelimelerle dost; barýþ, sevgi ve hoþgörü hisleriyle kardeþ; düþlerden inþa ettiði gönül hanesinde, münzevi ve mütevazi  bir hayat yaþýyor. Hayata dair acý tatlý hislerini yürek teknesinde yoðurarak duygu süzgecinde(n) süzüyor. Hayata dair düþleri ve düþünceleri gönül imbiðinden geçiriyor. O bir söz ustasý.. Þiirle uzun senelere dayanan samimi bir dostluðu var. Þiir onun sadýk dostu. Þiirle yollarý daima  kesiþiyor.

            Hâlden ve kâlden anlayan bir gönül insaný olan Haydar Çoruhlu, 1955 senesinde Trabzon'da, Gülbahar Hatun Mahallesinde  hayata gözlerini açtý. Sýrasýyla Cumhuriyet Ýlkokulunu, Karma Ortaokulunu ve Trabzon Lisesini baþarýyla bitirdi. 1974 yýlýnda Trabzon'un gözbebeði olan KTÜ'de okumaya baþladý. Mühendislik Mimarlýk Fakültesi Makine Mühendisliði Bölümünden mezun olduðunda seneler 1977'yi gösteriyordu. Ýdealleri olan genç bir mühendis olarak ayný yýl bir kamu kurumunda çalýþmaya baþlayan Çoruhlu, 2003 senesinde emekli olmuþtur. Emekliye ayrýldýktan sonra da boþ durmamýþ, Çoruh Mühendislik firmasýný kurarak yoðun bir çalýþma temposuna girmiþtir. Çalýþmaktan keyif alan Çoruhlu, kendi iþinin baþýnda çalýþmaya devam etmektedir.

            Haydar Çoruhlu bir Trabzon sevdalýsýdýr. Bu þehrin topraðýna, suyuna,  havasýna aþk derecesinde tutkundur. Askerlik, yurtiçi ve yurt dýþý gezilerinin dýþýnda bu kentle uzun süreli bir ayrýlýðý hiç yaþamamýþtýr. Bu þehirde olmak, mutlu olmasý için yeterli bir sebep teþkil etmiþtir.

            Haydar Çoruhlu, on beþ yaþlarýnda baþladýðý þiir denemelerinin sonunda 1993 yýlýnda ilk þiir kitabý olan “ Gün Olur” u yayýnlandý. Ayný yýl Karadeniz Yazarlar Birliði Derneði’ne üye oldu. Dernek 2. Baþkanlýðý ve Meclis Baþkanlýðý görevlerinde bulundu. Duygusal aðýrlýklý ilk kitabýnýn konularý aþk ve toplumsal sorunlardý. Cemiyet içinde bulunmaktan zevk alan Çoruhlu, 1986-1990 yýllarý arasýnda dört yýl boyunca Trabzon Makine Mühendisleri Odasý Baþkanlýðýný yapmýþtýr.

           Cemiyet adamlýðý ve teþkilatçýlýðý ön planda olan Çoruhlu, Trabzon Yazarlar Birliði, Karadeniz Yazarlar Birliði, Türkiye Yazarlar Birliði ve Trabzon Sanatevi Derneðinde aktif çalýþmalar yapmýþtýr. Trabzon için her türlü fedakârlýðý yapmaya hazýr olduðunu gösteren Çoruhlu, bu kültürel kurumlardan biri olan Türkiye Yazarlar Birliði Trabzon Þube Baþkanlýðý görevini sürdürmektedir. Bunlarla birlikte Ortahisar Kent Konseyi üyeliði görevine de devam etmektedir. Trabzon için düþünen ve Trabzon için üreten Çoruhlu, þiiri içselleþtirmiþtir. Þair evli olup, biri öðretmen, biri de kendisi gibi makine mühendisi olan bir kýz, bir erkek çocuk sahibidir.

             Sözlere rengârenk  imge gömlekleri giydiren Haydar Çoruhlu, iyi bir þair olduðu gibi, toplumun nabzýný tutan, engin birikime sahip düþünce ve gönül adamýdýr da... Hayata ve topluma dair duygu ve düþüncelerini 1994 yýlýndan beri Sahil, Trabzon ve Yeni Haber gazetelerinde kaleme aldýðý köþe yazýlarýnda okurlarýyla paylaþmaktadýr. Akçaabat Yeni Haber gazetesindeki “Sözün Özü” köþesinde aralýksýz 20 yýldýr yazýlarý yayýnlanmaktadýr. Þiirleri Birlik, Yunus ve Karayel dergilerinde yayýmlanan þair; 1995 yýlýnda Yunus Dergisi Þiir Hizmet Ödülüne layýk görülmüþtür.

            Þiiri bir yaþam biçimi olarak gören ve bu anlayýþla  yazan þair Haydar Çoruhlu'nun sýrasýyla Gün Olur(1993), Sevgiler Aðlamasýn(1998), Karartma Yalnýzlýðý(2009), Hüzzam Vakti(2014) adýyla yayýnlanmýþ dört þiir kitabý bulunmaktadýr. Bahsi geçen bu kitaplardan ilk üçü Yunus Dergisi Yayýnlarý arasýnda okurla buluþmuþtur. Þairin son þiir kitabý olan Hüzzam Vakti kendi yayýnýdýr.

            Bugüne kadar farklý konularda yüzlerce þiir kaleme alan Haydar Çoruhlu, þiirdeki tecrübesini her kitabýnda bir adým ileri götürmektedir. Onun önceki ve sonraki þiirlerini eleþtirel bir gözle inceleyenler, her þiir kitabýnda bir öncekine nazaran büyük mesafeler aldýðýný açýkça görecektir. Son þiir kitabý olan Hüzzam Vakti'nde bu ilerleme tüm çýplaklýðýyla kendini belli ediyor.

            Haydar Çoruhlu, þiirlerinde kendine özgü bir imge dünyasý oluþturmuþtur. Þair, þiirlerinde Türkçenin bütün imkânlarýndan yararlanýyor. Son kitabýna adýný veren “Hüzzam Vakti” þiiri, yüreðin teline dokunan þiirlerden sadece biri. Bu þiirdeki “asaleten atanmýþsýn gönlüðme” dizesi deðme þairlere taþ çýkartacak cinstendir. Benim favori þiirlerimden birisi de budur. Bu son kitapta imgeleriyle ve güçlü yapýsýyla dikkat çeken þiir sayýsý önceki kitaplarýna nazaran çoktur.

            Herkes þiir yazar; ama bu bazýlarý için bir hevesten öteye gidemez. Haydar Çoruhlu, þiiri çalakalem yazanlardan deðil. Az yazýyor, yazdýklarýný bekletiyor, bir çay misali demlemeye býrakýyor; demini alan þiirleri okurlarýn beðenisine sunuyor. Adeta iðneyle kuyu kazarcasýna  büyük bir sabýrla yazýlan bu þiirler, zamanýn hoyrat ellerinden geçerek yarýnlara kalabilecek cinstendir.

            Haydar Bey, þiirlerinde farklý kelimeler kullanarak zengin bir söz daðarcýðý olduðunu gösteriyor. O, þiirlerinde kelimeleri alabildiðine özgür býrakýyor. Sýrf bu yüzden, þiiri zorlayan ve sýnýrlayan heceye raðbet etmiyor. Fakat onun þiirlerindeki serbestlik size baþýboþluðu çaðrýþtýrmasýn. Onda dikkat çekici bir mýsra ve sözdizimi disiplini var. Kelimelerin yerli yerine oturmasý için dizelerini büyük bir sabýrla iþliyor. “Ne bir eksik, ne bir fazla”  ölçüsünü kendine þiar ediniyor.   Trabzon þiirinde kendine has bir yer edinen Haydar Çoruhlu, þiire yeni imgeler ve açýlýmlar getirerek özgün bir yol tuttuðunu ispatlýyor. Klasik benzetmelere raðbet etmiyor. Daha yeni ve özgün ifadeler peþinde koþuyor. “yalnýzlýða silah sýkmak, vahþi kýsraklar gibi gözlerinden geçmek, bütün ezberlerden dört nala geçmek, hüzünlerin hasadýný toplamak, geçmiþi kadehine doldurmak, alýnyazýsýna veda etmek, ýslak gözlerindeki limana sýðýnmak, sýlada sürgün düþmek, acýyý gözlerinden içmek, yaðý tükenmiþ kandillere dönmek, býçak sýrtýnda yürümek, uykularýna uçurumla düþmek, damarlarýndan sefalet akmak, kelimelerin þiir ýrmaðýndan akmasý, figüran gölgelerle yürümek, uzak bir þehrin kaldýrýmlarýnda son nefesini vermek, ömür bahçelerinden cam kýrýklarý toplamak” bunlardan sadece  birkaçý... Bu ifadeler onun þiirini zenginleþtirerek biricik kýlýyor.

            Þair Haydar Çoruhlu'nun þiirinde ilk bakýþta konu zenginliði dikkat çekiyor. Onun þiirlerinde” aþk, ayrýlýk, çocuk, þehir, uzaklar, gece, sevgi, keder, hüzün, Ýstanbul, Trabzon, memleket, sonbahar, sitem, çaresizlik, gençlik, öðretmen, yolculuk,gönül, kadýn, ölüm, yalnýzlýk, akþam, anne, bayrak, yaðmur, zaman, gurbet” gibi temalar aðýrlýklý olarak yer alýr.

            Þair Haydar Çoruhlu þiirde daima yeniliðe açýktýr. Çoruhlu son þiir kitabý olan Hüzzam Vakti'nde son zamanlardaki modaya uyup dizelerin baþýnda küçük harf kullanýyor. Her þair gibi o da az sözle çok þey anlatmayý seviyor. “Bu akþam sýyýrýp bütün gölgeleri üzerinden/Vahþi kýsraklar gibi dörtnala geçtin gözlerimden” dizeleri þairin þiirdeki söyleyiþ gücünü açýkça gösteriyor.

            Her þair memleketini de anlatýr þiirlerinde; hatta en güzel þiirini memleketine yazar. Doðduðu ve doyduðu þehir olan Trabzon'a duyduðu sevgi ve muhabbetini her fýrsatta dile getiren Çoruhlu “Bir Baþkadýr Trabzon” adlý þiirinde þöyle diyor: Bir baþkadýr seyri Trabzon’un/Akþam sularýnda Boztepe’den bakýnca/Hele yaz akþamlarýnda güneþ batarken/Ganita’dan yakamozlar çýkýnca//Denizin maviliði gecenin koynunda uyurken/Güneþin kýzýllýðýný,Yoroz’da  deniz yutunca/Serinlenir sularýnda çocuklar kýzlý, erkekli/Faroz’da, Kavaklýk’ta sahil boyunca”

            Çoruhlu þiirlerinde kadýnlarý da unutmaz. Bir þiirinde “Cumbalý ahþap evlerin arasýnda/Ruhlarý sýkýþýp kalan/Ömrümün þahikasý kadýnlar/Biri anamdý, biçare sessiz/Diðeri de sensin yâr”  der.  Ablasýný anlattýðý kadýn temalý bir baþka þiirinde þu dizelere yer verir: “Biz dört kardeþtik aslýnda/Kaderin elinde oyuncak/Dört küçük beden/Biri kýz, üçü erkek/Baþlangýçta, dört yetimdik//Önce ikiye/Sonra dörde böldüler, yaban eller/Bir daha hiç birleþemedik//Ne sýrat’lardan geçtik/Ne sýnavlardan/Hiç yenilmedik/Baþardýk sonunda, adam olmayý/Yaþama kýyýsýndan tutunmayý becerdik//Lakin/Kardeþ olmayý, beceremedik/Eksik olan bir þey vardý aramýzda hep/Annesizlik günlerimizden kalma/Bir köprü yýkýlmýþtý içimizden sanki/Adý, sevgisizlik...”

            Þiir vefalý insanlarý sever. Þiirde ýsrar edenler, günün birinde güçlü mýsralara imza atarlar. Çoruhlu, bunun en somut örneðidir. Kendisine bundan sonraki hayatýnda þiirli günler diliyoruz.