Altý harften oluþan ne kadar da yalýn bir kelime gibi durmakta, verdiði ilk intiba itibariyle…

Kullanýmý oldukça revaçta ve anlamý çoðunluk tarafýndan bilinen, çok sýk telaffuz ettiðimiz, içine dünyalarý sýðdýran bir sözcük kýsaca. Öyle ki; bazen þakasý bile yapýlýr, sempati kelimesini çaðrýþtýrmasýndan dolayý. Lakin içeriði kullanýmýna nazaran çok daha kapsamlý ve oldukça da yoðun duygular içermekte.

Hayatta öyle durumlara maruz kalabilmekteyiz ki, ‘’empati’’ sözcüðü bile yetersiz kalabilmekte, hissedilen duygulara tercüman olma açýsýndan… Evlat sevgisi gibi ya da verdiðimiz kayýplarýn bizde yarattýðý olumsuz ruh haline iliþkin olarak. Öyle ki; acýsý kor gibi yakar sevdiklerimizin kaybý ya da bir annenin evlat acýsý.  Belki de geçirilmekte olan zorlu bir hastalýk süreci… Diðer taraftan, maddi açýdan diþimizi týrnaðýmýza takýp edindiðimiz mallarýmýzýn, gerek menkul gerekse gayrimenkul anlamda, bir anda elimizden kayýp gitmesi gibi: Belki bir borçlanma ya da ipotek neticesinde, hatta daha da kötüsü doðal afet sonucu kaybetmemizle doðru orantýlý olarak vuku bulabilmekte.

Doðum esnasýnda bebeði uðruna canýndan olan bir annenin yarattýðý yýkýma ne demeli… Bunu yaþamadan nasýl bilebiliriz ki. Hele ki, dünyaya gözlerini açtýðý an itibariyle annesini yitiren o çocuðun ilerleyen yaþlarýnda ruhunda meydana gelen tahribata ne demeli. Kim bilir nasýl bir acý hissediyordur her yaþ gününde yaþamýþ olduðu o kayýp neticesinde.

Aðýr depresyon geçirmekte olan problem sahibi bir hastaya öðüt vermek ne de kolay gelir bizlere:’’Ben yerinde olsam günümü gün eder, dýþarý çýkýp hayatýmý yaþarým. Düþünme bunlarý. Geçmiþine bir sünger çek.’’

Daha nice psikolojik travma buna örnek teþkil eder. Dýþarýdan çok farklý bir görünüm sergileyen uç vakalarda durum ise çok daha vahim: Þizofren gibi, paranoya gibi. Ayrýca sayýsýz psikosomatik rahatsýzlýk da oldukça sýkýntý yaratabilmekte.

Böylesi tablolarda empati dediðimiz duygu yoðunluðu oldukça pasif bir etkileþim arz etmektedir. Problem sahibine istediðiniz kadar ýlýmlý yaklaþýn ya da istediðiniz kadar dil dökün, bir noktadan sonra yaklaþýmlarýnýzýn iþe yaramadýðýný görmek oldukça olasý. Kýsaca empati her zaman için mümkün olmamakta.

Yoðun ve aðýr tempodan muzdarip akademisyenler ya da sýnav yükünün altýnda ezilen öðrenciler hatta iþ hacminin yoðunluðundan dolayý zorlanan meslek sahipleri rahatlýkla sürmenaj yaþayabilmekteyken bunun rahatlýkla giderilebilecek bir rahatsýzlýk olduðunu savunmak o kadar da kolay olmasa gerek.

Etkin bir örnek daha vermek gerekirse; panik atak hastalarýnýn durumu da aðýr bir tablo sergileyebilmekte. Sorunu yaþayan kiþinin duygu devinim rahatsýzlýðý oldukça tepki görebilmekte ve ne yazýk ki bu sorunun varlýðýndan bihaber kiþiler tarafýndan hem de. Yaþanan atak ölüm korkusuyla öylesine paralel bir seyir izlemekte ki; panik atak geçiren kiþi ölümü, ölüm korkusunu sayýsýz kere yaþayabilir ve bunu izahatý da ne yazýk ki yok týbbi yaklaþýmlar haricinde. Psikoterapi ya da ilaç kullanýmý sayesinde ataklarda gerileme kaydetmek çok olasý ama daha önce de belirttiðimiz gibi bu tip durumlarda empati kurmak neredeyse imkansýz ya da bir yere kadar. En azýndan konunun uzmaný bu duruma vakýf olabilir.

Örnekleri çoðaltmak elimizde. Hani çok kullandýðýmýz bir atasözünü de anmadan geçemeyeceðim, gerçi çok basit bir örnek ama oldukça yalýn ve anlaþýlabilir düzeyde izah ediyor durumu: ‘’Açýn halinden tok anlamaz.’’

Karþýmýzda kim olursa olsun empati kurmak bir baþlangýç noktasý ama geliþtirilmesi gereken ve zorlayýcý bir durum hele ki duruma tam anlamýyla vakýf deðilseniz. Zihnimizi, duygularýmýzý mümkün mertebe devreye sokup, elimizden geldiði kadar karþýmýzdakine nasýl davranmamýz gerektiðini duyumsamalýyýz. Belki gündelik hayatta yaþanan sýradan olaylar ya da kiþisel tutumlar için empati olgusunu rahatlýkla devreye sokabiliriz. Ama ne yazýk ki; uç vakalarda olaya ve duruma yüzde yüz vakýf olmak imkânsýz olmasa bile oldukça zor.

Bu açýdan da gerekli durumlarda problem sahibi bireyin yapmasý gereken temel davranýþ deðiþiklikleri var: Kiþisel geliþim, zihinsel ve fiziksel aktivitelerin arttýrýlmasý, verimli ve olumlu, nitelikli vakit geçirebileceði ortamlar gibi. Ve tabii ki de gerekli olduðu takdirde alýnmasý gereken profesyonel yardým gibi.

Evet, dilimize pelesenk olmuþ bir kelime, yazýnýn baþýndan beri anlatmaya çalýþtýðým ama içeriði o denli dolu ve kapsamlý ki…

Ýnsan yaþadýðýný bilir ve bazen anlaþýlmak o kadar da kolay olamamakta. Hatta bir noktadan sonra pek mümkün de deðil üstelik. Bu açýdan da problemi doðru ve net bir þekilde anlayýp, ona göre planlý ve programlý bir yaklaþým sergilenmeli. Ayrýca konu ile ilgili geniþ kapsamlý bir araþtýrma yapýp, hem kendimizi hem de karþýmýzdakini yeteri kadar bilgilendirip, aydýnlatabiliriz de.

Ýlk etapta durum ana hatlarýyla ele alýnýp, irdelenmeli, bilinçlenmeli ve bilinçlendirmeliyiz.

Günümüz toplumlarýnda ve milenyum çaðý diye adlandýrdýðýmýz günümüzde artýk problemler de çaða ayak uydururcasýna oldukça komplike bir hal aldý. Unutulmamasý gereken bir diðer önemli nokta ise; detaylarýn ayrýntýlarda gizli olmasý. Bu yüzden de gözden kaçan en ufak bir detay bile çözümleyici olabilmekte.