AÇILIM -6



Misaki Milli sýnýrlarý dahilinde,yani Anadolu’da,Türkiye Cumhuriyeti Devleti ilan edilince,devletleþme sürecin de,öncelikli olarak üç þey öne çýktý;devletin varlýðýný ve devamýný saðlayacak kurumlarýn tezelden oluþturulmasý,tüm yurtta asayiþin temini ve farklý bir toplumsal yapýyý oluþturmak. Model,modern ve geliþmiþ kabul edilen batý ülkeleri,bu durum zaten Osmanlý’nýn da son ikiyüz yýlýný etkileyerek gelen bir durumdu...

Cumhuriyetin ilk onbeþ yýylýna baktýðýmýzda;bu üç sürecinde biribirine paralel olarak yürütüldüðünü görürüz. Biryandan devlet organlarý ya dönüþtürülüyor,yahut ihtiyaca göre yenileri oluþturuluyor,birtakým ayaklanma ve direnmeler olmasý nedeniyle asayiþte zaman zaman zorlu günler yaþanýyor,toplumsal süreç ise,inkýlaplarla hýzla deðiþtiriliyordu...

Ancak Anadolu,baþtan sona,gerek kültürel olarak,gerek üretim tarzý ve araçlarý itibariyle köylülük vasfýný iyicene koruyordu. Halk inadýna yoksuldu ve olup biteni de çokta anlamýyordu. Sadece,büyük ve orta ölçekli þehirlerde kümelenmiþ,okur-yazar,yarý aydýn insanlar deðiþimi takip etmeye çalýþýyordu...

Bu aþamada en önemli tezat þuydu;halk uzun savaþ yýllarýnýn yorgunluðunu yaþýyordu. Pekçoðu imparatorluðun diðer kaybedilen topraklarýndan geliyor;hem yoksul,hem muhacirdi. Anadolu’nun yerleþik halký ise,imparatorluðun gerçekten en yoksul,topraðýný ve halkýný oluþturuyordu. Sizce,bu insanlar öncelikle neyi bekler? Açlýk ve çýplaklýklarýnýn giderilmesi,bir de iskan edilmeleri,yani baþlarýný sokabilecek bir evlerinin bulunmasý. Devletinse bu aþamada,her iki durumu da göðüsleyebilecek ne gücü,ne de bunu halkýna anlatabilecek vasýtalarý vardý. Merkezden çevreye doðru inkýlaplar yayýlýrken,açbi ilaç insanlar,elbette bunu anlayamazdý. Menfi propagandalarýn etkisiyle de yer yer bilinen direnmeler olmuþtur. Öncelikleri karþýlanmayan insanlarý,bilemedikleri,kestiremedikleri,bir anlamda deðiþtirmek ve dönüþtürmek zordur. Ki bunlarýn içinde üçbin yýllýk alýþkanlýklar bile vardýr. Büyük toplum kesimleri,oluþturulan ve sürdürülen bu deðiþimi,benim çocukluk yýllarýma kadar anlayamamýþtýr,ben bunun bizzat þahidiyim. Ýnsanlar devletin okullarýnda çocuklarýný okutmaktan haklý veya haksýz kaçýnmýþtýr. Bir güven problemi de uzun yýllar devam edegelmiþtir. Halktaki bu ihtiyatýn,olumsuz sonucu þu olmuþtur;devlet çok ihtiyaç duyduðu anlarda,halktan yeterli desteði görememiþtir. Bu durum gerçekten toplumun eðitimini geciktirmiþtir. Ülkeninse okumuþ aydýn insanlara su gibi ihtiyacý vardýr. Kýz liseleri,II.Abdulhamit döneminde birçok kurum gibi açýlmýþtýr ama,seksen yýlýný çoktan aþan cumhuriyet döneminde bile,kýz çocuklarýnýn okutulmasý halen problem olmaya devam ediyor. Bu nazik durum, gün gelmiþ,devlete vergisini dürüstçe vermeyi bile zýmnen engellemiþtir. Devletin halihazýr gücü sorgulandýðýnda bu gerçekleri de görmeliðiz.

Yine ilginçtir;ayný toplum,kurtuluþ günlerine ve törenlerine karlarý yararak heyecanla koþmuþ,kutlamalara katýlmýþ,’Askerlerin geçiþ töreninde ki alkýþlar halen kulaðýmdadýr.’ Ciddi bir milli mesele olduðunda,askerlik þubelerinin önünde,kendiliðinden,uzun kuyruklar oluþturabilmiþtir.

Belli ki,halkta zaman içinde,devletin uygulamalarýný bir seleksiyorna tabi tutmuþtur. Bazý uygulamalara heyecanla katýlýrken,bazý uygulamalardan geri durmuþtur.

Burada belki de uygulayýcýlarýn gözden kaçýrdýðý önemli sosyolojik hatalar da yapýlmýþ olabilir. Özellikle maddi refahýn gecikmiþ olmasý,II.Dünya savaþý yýllarýnýn da talihsizliðinin de katkýsýyla,deðiþimlerin kabullenilmesini,geciktirmiþ,yer yer engellemiþtir.


Devam edecek..