Kâinattaki canlý ya da cansýz, gördüðümüz her þey ya da görmediðimiz halde varlýðýndan haberdar olduðumuz varlýklar ve sistemler; güneþ, dünyamýz, ay, galaksiler, yýldýzlar, gezegenler, daðlar, denizler, bulutlar, nehirler, insanlar, hayvanlar, bitkiler, mikrodünya… Tümü Allah’ýn eþsiz sanatýný ve gücünün sýnýrsýzlýðýný bizlere tanýtan delillerdir. Ve etrafýmýzda gördüðümüz her þey ,” Þüphesiz, müminler için göklerde ve yerde ayetler vardýr. Sizin yaratýlýþýnýzda ve türetip-yaydýðý canlýlarda kesin bilgiyle inanan bir kavim için ayetler vardýr.” (Casiye Suresi, 3-4) ifadesiyle de bildirildiði üzere Allah’ýn varlýðýnýn kesin birer delilidir.

Allah’ýn akýllarý hayrete düþüren, hayranlýk uyandýran varlýk delillerini baktýðýmýz her yerde görebiliriz. Mucizevî hassas ýsý algýlayýcýlarýna sahip bir sivrisinek dahi, Rabbimizin büyüklüðünü, yüceliðini, gücünü ve kudretini kavramaya ve imana vesile olabilir. Tüm varlýklarý yaratan ve her an denetiminde tutan Allah’ýn, eþsiz ve benzersiz sanatýyla yarattýðý mucizevî tasarýmlarýný sergilemediði tek bir santimetrekare yoktur. Rabbimiz bir Kur’an ayetinde, “Taneyi ve çekirdeði yaran þüphesiz Allah’týr. O, diriyi ölüden çýkarýr, ölüyü de diriden çýkarýr. Ýþte Allah budur. Öyleyse nasýl oluyor da çevriliyorsunuz? “ (Enam Suresi, 95) þeklinde buyurur.

Allah’ýn varlýðýnýn delili olan her þey Kur’an’da “ayet” olarak tanýmlanýr. Allah’ýn ayetleri/mucizeleri/delilleri, “Yeryüzünde kesin bir bilgiyle inanacak olanlar için ayetler (deliller) vardýr. Ve kendi nefislerinizde de. Yine de görmüyor musunuz?” (Zariyat Suresi, 20-21) ayetiyle ifade edildiði üzere tüm kâinatta ve insanýn kendi nefsinde de vardýr.

Dünyada hayatý ayakta tutan tüm sistemler mucizevi dengeler üzerine kurulmuþtur. Bunlar öyle hassas dengelerdir ki, biraz inceleyince hepsinde olaðanüstü bir hesap ve tasarým olduðu hemen fark edilir. Örneðin Materyalizm’i þok eden Big Bang (Büyük Patlama) teorisine göre tüm kâinat, bir sýfýr anýnda, büyük bir patlamayla var olmuþtur. Büyük Patlama, tüm kâinatýn tek bir noktanýn patlamasýyla yokluktan meydana geldiðini kanýtlamýþtýr. Dilediðini dilediði gibi yapmaya gücü yeten Yüce Rabbimiz Kur’an’da, “O gökleri ve yeri yoktan var edendir…” (Enam Suresi, 101) ayetiyle bu üstün yaratýþýna dikkatimizi çeker.

Kâinatýn bir sahibi ve hâkimi olduðunu reddeden Materyalizm, tek gerçekliðin madde olduðunu ileri sürer. Buna göre, sonsuzdan beri var olan mutlak varlýk Allah deðil (Allah’ý tenzih ederim, yüceltirim), maddedir. Materyalist söylemlere dikkat edersek, din ve akýl kavramlarý arasýnda ýsrarla bir ayrým yapmaya çalýþtýklarýný görürüz. Sürekli olarak, dinin yalnýzca ön kabullere dayandýðý, dogmatik olduðu, aklýný kullanan insanlarýn ise bu ön kabulleri aþmýþ kimseler olduklarýný vurgularlar.

Bu çok ucuz ve çok cahilce bir aldatmacadýr. Çünkü din, akýl vesilesiyle anlaþýlabilir. Dinin kaynaðý ve rehberi olan Kur’an, akýl ve din arasýnda bir ayrým yapmaz, aksine dinin temelinin akýl olduðunu söyler. Kur’an’a göre, iman eden insanlar akýl sahipleridir; inkâr edenler ise akýl edemeyen kiþilerdir. Bu nedenle pek çok ayetle insanlara akýllarýný kullanmalarý ve düþünmeleri yönünde çaðrý yapýlýr. Kur’an’ýn insanlardan düþünmelerini istediði ise, karþýlaþtýklarý olaylarýn nasýl ve neden olduðu konularýdýr. Gerçek din de ancak bu düþünceden doðar.

Kur’an’ýn bize bildirdiði düþünce yöntemi de; kâinatýn ve olaylarýn nasýl iþlediðini düþünmektir. Ýnsan bu þekilde hepsinin ardýndaki Yaratýcýyý görebilir. Ýnsan gerçekler üzerinde düþünmediði takdirde, dünyanýn baþýboþ, sahipsiz ve tesadüflerle iþlediðini zannedebilir. Allah’ýn her þeyi yaratýp, sonra gökyüzünde bir köþeye çekilip-haþa- olaylarý izlediðini düþünen bazý kiþiler vardýr. Bu sapkýn düþünce, zaman içinde insaný Allah’ýn varlýðýný inkâra sürükler. “Eðer kâinattaki düzen tesadüflerle iþliyorsa, ilk ortaya çýkýþý da tesadüfen olmuþ” diye düþünebilir. Çevresinde hak dine deðil de pagan dinlerine inanan kiþiler de varsa, onlarýn da etkisiyle içinde bulunduðu cahilliði, tam aksine akýllýlýk olarak düþünmeye baþlar.
Ýnsanlarý Yüce Allah’a kulluktan alýkoyan, din ahlâkýný yaþamaktan uzaklaþtýran, sinsice þeytanî sisteme çeken ve insanlarýn baþýna sayýsýz acý ve bela getiren bir tehlike daha vardýr. Bu tehlike, duygusallýk ya da romantizmdir.

Duygusallýk, cahiliye toplumunda iyi insanlara has beðenilen bir özellik olarak görülür. Oysa duygusallýk, en önemli özelliklerden biri olan ’aklý’ tamamen devreden çýkarýr, kiþiyi tutkularýna, öfke ve zaaflarýna göre yaþamaya yönlendirir.
Duygularýnýn tutsaðý olan insan aklýný kullanamadýðýndan, ne Yaratýcýsýný hakkýyla takdir edebilir, ne O’nun yarattýðý olaylar ve hikmetleri üzerinde düþünebilir, ne de dinini tam anlamýyla yaþayabilir. Çünkü Allah’ý bilen ve kavrayan akýldýr.

Bediüzzaman Sözler’de(6. Söz), aklý bir alete benzetir ve þöyle tarif eder: “Eðer Cenâb-ý Hakka satmayýp belki nefis hesabýna çalýþtýrsan, öyle meþ’um ve müz’iç ve muacciz(kötü, sýkýntý veren ve rahatsýz edici) bir alet olur ki, geçmiþ zamanýn âlâm-ý hazinanesini(hüzün veren acýlarýný) ve gelecek zamanýn ehvâl-i muhavvifanesini(dehþetli korkularýný) senin bu biçare baþýna yükletecek; yümünsüz ve muzýr(bereketsiz ve zararlý) bir alet derekesine(aþaðý derecesine) iner.”

Bu sebeple günahkâr bir insanýn aklýn sýkýntý ve tacizinden kurtulmak için, çoðunlukla ya sarhoþluða veya eðlenceye kaçtýðýný söyler Bediüzzaman. Oysa her þeyin gerçek sahibi olan Allah’a satýlsa ve O’nun hesabýna çalýþtýrýlsa, akýl öyle týlsýmlý bir anahtar olur ki, þu kâinatta olan sýnýrsýz rahmet hazinelerini ve hikmet definelerini açar. Böylece sahibini, sonsuz mutluluða hazýrlayan, Allah’a giden doðru yolu gösteren derecesine çýkarýr.

Akýllý insan Rabbini inkâr edemez. Allah’ýn varlýk delillerini görememek aklýn iptalidir; gaflettir. Akýl sahibi insanlar için, kader ve kudret kaleminin Sahibi Allah’ýn rahmet hazineleri ve hikmet defineleri, delilleri her yerdedir. Gerçek akýl Allah’ý bilir…

Ýþte Allah, size ayetlerini böyle açýklar; ki akýl erdiresiniz. (Bakara Suresi, 242)

Fuat Türker
twitter.com/Fuat_Turker