*AH�LER�N G�RG� KURALLARI
Ayten D�R�ER
Bireyin sosyalle�mesi i�in gerekli kabul edilen ve g�rg� kurallar� olarak ifade edilen b�t�n kurallar Ahi zaviyelerinde, Ahi �rg�t� �yelerine kazand�r�lmaya �al��lm��t�r. Bu kurallar�n bireye benimsetilmesi i�in cumartesi ak�amlar� zaviyelerde dersler verilmi� ve uygulanmas� m�mk�n olanlar uygulanm��t�r. F�t�vvetin ancak bu kurallarla tamam olabilece�i beyan edilmi� ve “nefs terbiyesi ders terbiyesinden hay�rl�d�r” hadisi esas al�narak kurallar benimsetilmeye �al��lm��t�r.
Zaviyelerde dini bilgiler yan�nda T�rk�e konu�ma, edebiyat, m�zik, spor folklor ve askeri bilgiler ��retilirdi. Gen�lerin k�lt�rlerini geli�tirmek i�in tarihi destanlar; Kutadgu Bilig ve Dede Korkut gibi kahramanl��, yi�itli�i konu alan eserler okutulurdu. Ahlak e�itiminde ise F�t�vvetname denilen Ahili�in ahlak kitaplar�ndan yararlan�l�rd�. Yazar� belli olan ve olmayan y�zlerce f�t�vvet kitab� yaz�lm��t�r. Bu kitaplar bir bak�ma �slam tasavvufunun geli�tirdi�i Kur’an ve Hadislere dayanan g�zel ahlak ve ideal insan modelini belirleyen kitaplard�. Bu eserler yaln�z gen�lerin de�il toplumun t�m katmanlar�n�n uymas� istenilen ahlak kurallar�n� i�erirdi.
F�t�vvet kitaplar�ndan ilki, Burgazi’nin yazd�� “T�rk�e F�t�vvet” kitab�d�r. Ahilerin el kitab� olan bu ilk T�rk f�t�vvetnamesinde gen�lere verilen g�rg� kurallar� ��yle s�ralanmaktad�r:(22)
1. Yemekte edepler:
- Sa� dizin yukar�ya dikilmesi,
- Sol aya��n a�a��da durmas�,
- Lokman�n �i�nenmesi,
- Lokman�n k��k olmas�,
- Yeme�i d�kmemesi,
- A�z�nda lokma varken konu�mamas�,
- Ba�kas�n�n lokmas�n� g�zetmeme,
- Ekme�i �s�r�p b�rakmama,
- Ekme�i yeme�in suyuna bat�rmamak,
- S�mk�rmemek,
- A�z�n� �ap�rdatmamak,
- Yemekten sonra ellerini y�kamak ve silmek.
2. Su i�mekle ilgili edepler:
- Tas� (kaseyi-barda��) iki eli ile tutmak,
- Dinlene dinlene i�mek ve bitirmek,
- D�kmemek.
3. S�z s�ylemekteki edepler:
- Sert konu�mamak (a��zdan bir �ey s��ramamas� i�in)
- Konu�urken sa�a sola bakmamak,
- Sen, ben de�il de siz, biz olarak hitap etmek,
- El kol hareketleri ile bir �eyi ifade etmemek.
4. Giyinmekteki edepler:
- Sa�dan ba�lamak,
- Sar�� oturarak sarmak,
- Y�r�yerek bir�ey giymemek, dururken giymek.
5. Evden ��kmaktaki edepler:
- ��karken sol ayakla ��kmak,
- Ne�eli ��kmak,
- Endi�eli ��kmamak,
- ��karken yukar�ya bakmamak.
6. Y�r�mekteki edepler:
- Sert y�r�memek,
- �ukurlara basmamak,
- Yanlara bakarak y�r�me (dikkatli olma),
- Ta�tan ta�a se�irtme,
- Yol ortas�nda y�r�memek,
- Kimsenin ard�nca bakmamak,
- B�y��n�n �n�nde y�r�memek,
- Birisiyle giderken bir i�le me�gul olup, onu bekletmemek.
7. Mahalledeki edepler:
- ��i olmad�k�a mahallede gezmemek,
- Kar��dan gelene yak�n olma,
- A��k kap� ve pencerelerden bakmamak,
- �ocuklara uymamak,
8. Pazardaki edepler:
- Omuzunu kimseye vurmamak,
- Uzaktakileri �a��rmamak,
- Kahkaha ile g�lmemek,
- T�k�rmemek,
- S�mk�rmemek,
- Bir �ey yememek ve i�memek.
9. Al��-veri�teki edepler:
- Yumu�ak s�ylemek,
- Az almak,
- Ald�� eyi geri vermemek.
10. Eve bir �ey getirmede:
- Elbisesini ta��ma vas�tas� yapmama,
- A��ktan getirmeme,
- Eve var�r varmaz yememe.
11. Eve girerken:
- Haber verme,
- Sa� ayakla girmek,
- Selam vermek,
- �evreye bakmamak,
- Besmele ile eve girmek.
12. Oturmaktaki edepler:
- Sa� dizi dikmek ve sol aya��n yerde olmas�,
- Kendi yerini bilmek,
- Aya�� rtmek,
- Ev sahibi konu�madan konu�mamak.
13. Misafirlikteki edepler:
- �a��rmaya gelenin �n�nde y�r�memek,
- Yiyecek ne var diye sormamak,
- Yemekten sonra �ok oturmamak.
14. Hasta Ziyareti:
- �kindiden sonra gitmek,
- G�ler y�zl� olmak,
- Hastan�n sa� yan�na oturmak,
- �ok oturmamak,
- Dua okumak.
Asl�nda g�rg� kurallar� 700'den fazla olarak tek tek say�lm�� ve ahiye ��retilme�e �al��lm��t�r. Ahilik e�itimi, bireyin b�t�n g�n (24 saat) yapaca�� i�leri ve yerine getirmesi gereken davran��lar� kapsamay� hedeflemi�tir. B�ylece birey, d�zenli bir e�itimle, yarat�l�� amac�na uygun �ekilde hareket eden olgun bir ki�ili�e kavu�turulmu� olacakt�r.
*MESLEK� YET��T�RME T�RENLER�
Ahili�e, dinsizler, falc�lar, dedikoducular, inan� �nderlerine (Peygamber’e) sayg�s�zl�k yapanlar, tellaklar, ��rtkanlar, kasaplar, h�rs�zlar, bayrak ta��yanlar. Beddua edenler, cerrahlar ve pi�ekarlar (bir i�te �nc�l�k edenler) giremezler. Bunlar�n toplam� toplam 12’dir. Bu say�n�n On �ki olmas�; On �ki �mam’la ilintili olsa gerekir.
Ahi olmak i�in �eriat, Tarikat ve Marifet gibi �� alanda bilgilenmek ve bu a�amalar� ��renmek gerekir.(23)
Fuad K�pr�l�, Anadolu Ahileri’nde Farmasonlarda oldu�u gibi s�k� bir hiyerar�inin mevcud oldu�unu, bu yola girenlere sahip olduklar� r�tbelere g�re hakikatler if�a olundu�unu ve bu hususiyetlerin temelinin Bat�ni bir kaynaktan geldi�ini, f�t�vvetn�melere dayanarak ileri s�rer.(24)
Ahilik kurumuna girme ve burada i�inde yeti�me belirli kademelerde ger�ekle�ir. Bir basamaktan bir �st basama�a belirli t�renlerle ge�ilir.
- ��rakl�k t�reni (yol atas� ve yol karde�i edinme),
- Kalfal�k t�reni (yol sahibi olma-�ed ku�anma),
- Ustal�k t�reni (icazet).(25)

Bir �yeye ku�ak (�ed) ba�laman�n on iki ko�ulu vard�r.
1-Bilgi (�lim)
2-Amel (Eylem)
3-Sab�r (katlanma)
4-Rehnuma (Yol g�sterici, M�r�it)
5-��kr�lllah ( Allaha ��k�r etmek yani te�ekk�r etmek.)
6-�hl�s (Kurtulu�, i� ar�nm��l��)
7-T�vbe
8-M�cahade ( �aba g�sterme)
9-Sadakat (Ba�l�l�k)
10-Tevekk�l (kendini tanr�ya, inanca verme)
11-Yak�n Dostluk
12-Terki Adet (Al��kanl�lar�ndan ar�nma)

Ku�ak ba�lan�rken be� Peygamberi benimsemek gerekmektedir.
1-�dem, 2-�id, 3- Nuh, 4-�brahim, 5-Hz. Muhammed.
Peygamberlere “sal�vat” getirilir ve “Fatiha” okunur. Sal�vat, Hz. Muhammed'e ve onun soyundan gelenlere sayg� bildirmek i�in okunan duad�r. Ayr�ca, �eriat�n kurallar� olan, i�ki i�memek, zina etmemek, yalan s�ylememek, u�ruluk (h�rs�zl�k) etmemek gibi ilkelerde Ahilikte ge�erlidir. Bu kurlar Ahilikte “S�nnilikten” de bir tak�m de�erlerin al�nd��n� g�stermektedir. Bu anlamda Ahilik ne tam Alevilik ve ne de tam S�nniliktir. Her iki inan�tan da beslenmi�tir. Ama Ahilikte Alevi-Bekta�i ��retisi ve inanc�n�n daha belirgin bir konumda oldu�unu s�yleyebiliriz. �zellikle Hac� Bekta� Veli’nin g�r��lerinden etkilenen Ahi Evren’in, bu g�r�� ve d��ncelerin ahilikte de uygulanmas�n� sa�lamas� Ahilik ile Bekta�ili�i birbirine yak�nla�t�rm��t�r.
Ahi Evren’in kurdu�u ahilik ayn� Alevilik gibi, zaman�n y�neticileri ve egemenleri taraf�ndan horlanm��, bask� g�rm�� ve bu y�zden zamanla Ahilik Bekta�ili�e y�nelmi� ve kendisini Bekta�ilik i�inde eritmi�tir. (26)
*
As�rlar boyu ilke ve kurallar�yla �a�layarak akan bu k�lt�rel nehir, geleneksel olarak esnaf�n �z�ne i�lenip, her zorlukta toplumun dimdik ayakta durmas�n� sa�lad�. Osmanl� �mparatorlu�u’nun Gerileme D�neminde bir boyunduruk olmaya ba�layan Kapit�lasyonlar ve D�yun-u Umumiye �rg�t�’n�n �nemli gelir kaynaklar�n� kesmesiyle, bu k�lt�rel nehir dereye d�n��t�. Cumhuriyet D�nemi’nde Mill� Ekonomi �lkesi’nin uygulanmas�yla yeniden �a�layarak akmaya ba�layan Ahilik ruhu, XXI. as�rda k�reselle�me k�l��nda i�imize s�zan vah�i kapitalizme boyun e�mi� g�r�n�yor. E�itim, ileti�im ve etkinliklerle yeniden canland�r�labilirse, birlik ve beraberlik i�inde b�t�nle�menin yan� s�ra dirli�i de getirecektir.

*Dip notlar:

22- http://www.ahilik.net/, http://www.ahilik.gen.tr/kavram/index.html,
23- S�leyman Zaman: Ahilik nedir?http://www.turkmensitesi.com/
24-K�pr�l�:a.y
25-Ayr�nt� i�in bkz: /, http://www.ahilik.gen.tr/kavram/index.html
26-S�leyman Zaman: Ahilik nedir?http://www.turkmensitesi.com/

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Ahi”lik Ruhu �zmir Kemeralt�’nda Ya��yor-3 ba�l�kl� yaz� AytenDirier taraf�ndan 25.10.2009 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Ahi”lik Ruhu �zmir Kemeralt�’nda Ya��yor-3

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu