Yunus Emre hayatýndan deneme

BÖLÜM -1-

 

Bursa ilinde yaþayan iyi tahsil görmüþ okuma yazma bilen tahsil gördüðü okullarda arkadaþlarýnýn kendisine molla dedikleri Kasým isminde biri varmýþ.

Molla Kasým günlerden bir gün geziye çýktýðý bir zamanda Porsuk çayý kenarýnda gördüðü bir pýnarýn baþýnda mola vererek dinlenmek istemiþ. Acýkmýþ karnýný porsuk çayýndan tuttuðu balýklarý pýnarýn baþýnda yaktýðý ateþte piþirip yerken aksakallý, yaþlýca bir baþka yolcu yanýna çýkagelmiþ.

Molla Kasým onun aç olduðunu düþünerek, yemeðine buyur etmiþ ve beraberce hoþ beþ ederek tutulan balýklarý beraber yemiþler.

Artýk kalkýp yola gitme vakti gelince, Molla Kasýmýn yanýna gelen yaþlýca aksakallý yolcu, tam vedalaþýp gideceði yanýndan ayrýlacaðý sýrada, Molla kasýmýn eline rule haline getirilmiþ bir tomar kâðýt sýkýþtýrarak, bunlar sana emanetimdir yemdir benden sonra bunlarý okursun demiþ ve oradan uzaklaþýp ortalýktan kaybolmuþ gitmiþ.

Molla Kasým eline sýkýþtýrýlan 2000 kadar kâðýt tomarýný tek, tek açarak okumaya baþlar bakar ki bu kâðýtlarda Yunus Emre adýnda bir þahsýn þiirleri vardýr. Hepsini teker, teker okur beðendiklerini heybesine, beðenmediklerini ya ateþe atar ya da ýrmaða atar kala, kala bin kadar beðendiðini de heybesine koyar atýna biner bu þiirleri yazan Sarý köydeki Pir Sultaný bulmaya onunla konuþmaya gider.

Gide, gide sarý köye varýr ve Yunus Emre tekkesine misafir olur. Yer içer geceler Yunus Emre’nin sevgisini kazanýr yolda gelirken porsuk ýrmaðý kenarýndaki adamýn kendisine verdiði þiirlerden bahseder ve der ki ben senin þiirlerinin bin kadarýný beðenmedim onlarýn bir kýsmýný yaktým bir kýsmýný da suya attým geri kalanlarý da kendimde saklýyorum der.

Yunus Emre bu konuþma üzerine demiþ ki, benim þiirlerimin bir kýsmý yer ve sularýn hakkýdýr bir kýsmý’ da insanlarýn hakkýdýr sen de, bunlarý ayýrmýþsýn iyi de yapmýþsýn emanetlerimi onlarý yerlerine teslim etmiþsin bunun hiç üzülme der onun içindeki mahcubiyeti giderir.

Aradan zaman geçer Molla Kasým Yunus ile samimiyetini artýrýnca, Yunus Emre’nin hayatýný kaleme alýp kitap haline getirmek ister ve bu isteðini derviþ Yunus Emre’ye açmýþ.

Yunus der ki bir kitap yazmak istiyorsan benimkini deðil Taptuk Emre derviþimin kini yaz der. Önce kendi hayatýnýn yazýlmasýný kabul etmez ama sonradan ýsrarlara dayanamayarak yazýlmasýna müsaade eder ve o hayatýný anlatýr Molla Kasým da kendisine anlatýlan hayat hikâyesini kaleme alýp yazmaya baþlamýþ günlerce yanýnda kalan þeyh Molla Kasým’a hayat hikâyesini þöyle anlatmýþ.

Yunus annesi ve babasý ile mutlu yaþarken babasý KAYSAR ALP sýk, sýk baþka yerlere gider evinin nasibini getirir ailesi ile paylaþýrmýþ.

Yunus henüz küçük yaþlarda iken annesini kaybetmiþ ve babasý Kaysar Alp ile yalnýz yaþamaya baþlamýþ.

On yaþlarýna gelince, günlerden bir gün babasý her zaman yaptýðý gibi onu yaþadýðý köyde yalnýz býrakýp baþka yere gitmiþ fakat babasý her zaman gittiðinde kýsa bir süre sonra döndüðü halde bu defa bir daha dönmemiþ ve ortalýktan kaybolmuþ.

Bu olaylarýn olduðu yýllarda, halkýn onlara çekik gözlüler diye hitap ettiði Moðollar Anadolu’u istila etmiþler, onlar her tarafý yakýp yýkýyorlarmýþ þehirleri köyleri mezralarý basýp insanlarý öldürüyor kimilerini esir alýp zincirlere baðlayýp götürüp onlarý esir pazarlarýnda satýyorlarmýþ.

Böyle bir yýlda bir gün yine bu Moðol askerleri Yunusun yaþadýðý yeri basarak halký kýlýçtan geçirirler ve on yaþýndaki Yunus’u da babasý yokken esir alýp götürmüþler yok pahasýna bir esir pazarýnda namýna Arn usta dedikleri yine kendisi Moðol olan, bir zindan baþ görevlisine bir cellat a satarlar.

Bu cellat sürgünde bulunduðu, Rodos þövalyelerinden dövüþmeyi öðrenmiþ kýlýç kullanmayý öðrenmiþ iri yarý cüsseli korkunç bir yüzü olan bir Moðol asýllý yine Moðollar adýna iþkence yapma iþlerinde Moðol zindalarýnda Moðollar adýna görevli bir baþgardiyan imiþ.

Her ne kadar dýþ görünüþü itibarý ile acýmasýz biri gibi görünse de içinden iyi yürekli fakat iþini de yaparken iyi yapan biriymiþ.

Bu Arn dedikleri cellat satýn aldýðý on yaþýndaki Yunus’u yýllarca yanýnda çýrak olarak çalýþtýrýr. Onu yanýnda iyi bir iþkenceci iyi bir cellat olmasý için uðraþ vermiþ on beþ on altý yaþlarýna gelince, ustasýnýn güvenini kazanan ve yaptýðý bazý yeniliklerle zindana getirilen esirleri veya konuþturulmak istenen suçlularý iyi konuþturan biri olmuþ çýkmýþ.

Yýllardan bir gün o yörede, Moðollara musallat olan Alam uslu kabilesinden onlara devamlý vur kaç yolu ile zararlar veren her seferinde deðiþik kýyafetlerle çalýþan iki yiðit silahþör çýkmýþ. Bu silahþör ler baðlý olduklarý kabile adýna çalýþýyor ve onlar adýna Anadolu’u iþgal eden Moðol askerlerini yaþadýklarý yerlerden kovmaya çalýþýyorlarmýþ.

Bir gün Moðol askerleri bu iki yiðit silah sörlerden birini yakalarlar ama öbür arkadaþýný ellerinden kaçýrýrlar.

Yakaladýklarýný konuþturup, öbür kaçan arkadaþýnýn kim olduðunu nerede yaþadýðýný iþkence yaparak öðrenmesi için getirip, Yunus’un zindandaki ustasý olan Arn ustaya teslim ederler.

Ýþkence yaparak konuþturmada usta olarak bilinen bu usta onu iþkence masasýna yatýrmýþ artýk bildiði bütün iþkence metotlarýný bunun üzerinde deneyerek kendisine Moðol amirleri tarafýndan verilen emir gereðince adamý konuþturmaya çalýþmýþ.

Günlerce yaptýðý iþkencelerle uðraþmasýna her çeþit iþkenceyi denemesine raðmen bir türlü konuþturamadýðý Alamuslu esire iþkence yapmaktan yorulan zindancý bunu biraz da sen konuþturmaya çalýþ diyerek çýraðý olan artýk güvendiði, en az kendisi kadar iþkence yapmakta ustalaþtýðýný düþündüðü Yunus’ a teslim eder. Kendisi dinlenmeye çekilir.

Yunus içinden der ki ben bunu konuþturmayý baþarýrsam, belki kölelikten azat edilirim ya da daha üst mevkilere yükselir kendi baþýma çalýþmaya baþlarým düþüncesi ile adamý konuþturmak için iþkence tezgâhýnýn baþýna gelir iþkenceye baþlar.

Hiç konuþmayan suçlu Yunus’un gözlerinin içine bakar evlat uðraþma sen bu iþi yapacak biri deðilsin ben senin babaný tanýyorum sen de onun gibi iyi yürekli birisin bu iþ iyi yüreklilere göre bir iþ deðil der.

Yunus onun aðzýndan, yýllardýr arayýp’ da bulamadýðý eve dönmesini beklediði dönmeyen babasýnýn ismini duyunca þaþar ve onun yalan söylediðini düþünerek kabul etmez, iþkenceye devam etmek isterken birden bayýlýr.

Gözünü açtýðýnda kendisini elleri kollarý baðlý bir atýn terkisinde önünde iki atlý giderken bulur.

Bakar’ ki önlerinde iþkence yapmak istediði adamla yanýnda bir ikinci adam kendini elinden kolundan baðlamýþ atýn üzerine atmýþ götürüyordur.

Sen zindandan nasýl kaçtýn beni nereye götürüyorsunuz diye baðýrmaya baþlamýþ.    

Adamlar ayýktýðýný görünce dururlar derler ki, bak iþte bu yanýmdaki adam senin ve ustanýn öðrenmek istediði arkadaþýmdýr der.

Yunus þaþýrýr bir sürü silahlý adamlarla iyi korunan zindandan iki kiþinin kendisini kaçýrmasýna hayret eder.

Yunusun bindiði atýn terkisinde bir heybe heybenin içinde ise onun eþyalarý ve zindanda çalýþýrken yýllarca biriktirdiði altýnlarý paralarý vardýr.

Heybenin diðer gözünde ise bir torba yine onun içinde altýnlar vardýr. Þaþýrýr bunlar nedir diye Alamuslu fedailere sormuþ.

Alamuslu fedailer yanýna gelerek onun elini kolunu çözer derler ki bu at senin olsun var git babaný bul ona da bizden selam söyle heybendeki altýnlarý hediyemiz olarak ona ver bizden de selam söyle o bizi hatýrla demiþler Yunus’u serbest býrakmýþlar yollarýna devam edip gözden kaybolmuþlar.

Yunus düþünür geri dönse, kendinden þüphe leçekler ve kendini zindana atacaklar dönmese gideceði bir yer yoktur yörede tanýyacaklar yakalayýp öldüreceklerdir. Bir müddet þaþkýnlýk içinde düþünürken bir maðarada saklanýp çareler aramayý sonra da Alamuslu fedailerin babasýný gördük dedikleri yerlerde babasýný arayýp bulup onunla birlik olup eve dönmeyi düþünmüþ.

Tanýnmaktan bir iþkenceci bir bir cellat olmaktan korkan Yunus halktan uzak ýssýz bir yerde bir maðara bularak bu maðaraya girer giderken yolda topladýðý yabani yemiþleri yiyerek bu maðarada geceler.

Gece olur tam yatacaðý sýrada bir kurt yavrusu ve bir de köpek yavrusu maðaraya girer. Onlarla beraber maðarada sabahlayan Yunus bakar ki kurt çýkmýþ gitmiþ köpek yavrusu yanýnda kalmýþtýr.

Atýna biner Alamuslu fedailerin yerini tarif ettiði yere babasýný aramaya giderken arkasýndan da maðarada gördüðü köpek gelir. Bir zaman beraber gittikten sonra yolda giderken uzaktan zincirlere vurulmuþ orta yaþlý çocuklarýn esir pazarlarýna doðru götürüldüðünü görür, kendi baþýna geleni hatýrlar ve onlarý kurtarmak ister.

Takip edip mola verdiklerinde, bir fýrsatýný bulur bu esir çocuklarý kurtarýr. Onlarý kaçýrarak onlarla birlikte, bir çete kurar daðlara çýkar hem babasý arar hem de köyler kervanlar basarak yaþamaya baþlarlar.

Dört beþ sene kadar hayatý bu þekilde daðlarda geçse de babasýný bulamadýðý gibi, bu hayatýn sonu olmadýðýný da öðrenerek eþkýyalýktan vaz geçip bir köye yerleþerek çalýþýp para kazanmayý düþünmüþ.

Bir müddet gittikten sonra Emin aða denilen zengin Müslüman olmuþ bir köy aðasýnýn koyunlarýna çoban durur.

Aðanýn oðlu yokmuþ sadece Elif adýnda güzel bir kýzý varmýþ.

Aða oðlu olmayýnca, Elindeki tek kýzýný meðer erkek gibi yetiþtirmiþ okullarda medreselerde okutmuþ ona okuma yazmasýný ilim öðretmiþ silah kullanmayý düþmanlara karþý kendini savunmayý sonra daðlarda ata binmesini o sýralarda daðlarda gezinen köyler basan insanlarý öldüren Moðol denen çekik gözlü düþmanla karþýlaþmasý halinde kendini korumayý öðretmiþ.

Veya o zamanlarda yine daðlarda gezen kervanlar basan eþkýyalarla Bizans soðuk nefeslileri dedikleri devriyelerle karþýlaþmasý halinde dövüþmeyi kendini korumasýný öðretmiþ.

Yunus bir gün daðlarda aðasýnýn koyunlarýný güderken, boyuna bir kýlýcýn dayandýðýný hisseder. Döner bakar ki bir bayan güzel mi güzel yüzleri ay gibi parlayan gözleri yýldýz gibi yanan erkek gibi güçlü biridir.

Sen kimsin benden ne istiyorum neden öldürmek istiyorsun derken, bu kýzla tanýþýr kýz ona, Yunus buna âþýk olur.

Yunus çok beðendiði yüzlerinde ay gözlerinde yýldýz gördüðü aðanýn kýzýna yýldýz anlamýna gelen Sitare demeye baþlar.

 Zengin köy aðasý kýzýný bunla evlendirir iç güveysi halindeki Yunus aðanýn kendine saðladýðý zenginlikler içinde asýl ismi Elif olan Sitare ile yaþamaya baþlar.

Sitare doðum yapar bir erkek çocuk meydana gelir. Bu erkek çocuðunun adýný Ýbrahim koyarlar.

Oðullarý Ýbrahim yedi sekiz yaþlarýna gelince Sitare ikinci çocuklarýna hamile kalýr fakat bu arada babasý toprak aðasý yaþlanmýþ aðýr hastalýða yakalanmýþtýr.

Doðumuna yakýn bir zamanda kýzýný ve damadýný yanýna çaðýrýr nasihatler vermeye baþlar bir müddet nasihat ettikten sonra, malýný mülkünü neyi varsa kýzýn ve damadýnýn oturduðu bir göz odalý evinden baþka her þeyini Selçuklu sultanýna baðýþladýðýný söyler ve gözlerini yumarak gerçek dünyasýna kavuþur.

Birkaç gün sonra ikinci oðullarý dünyaya gelir bunun da adýný Yusuf koyarlar.

Bir göz odalý evde babalarýnýn býraktýðý birkaç koyunla yaþamayý sürdüren Yunus ve çok sevdiði eþi, Sitare ve oðlu Ýbrahim ve yeni doðmuþ Ýsmail zar zor þartlar altýnda yaþarken bir gün yine çekik göz dedikleri Moðol eþkýyalarý köylerini basar herkesi kýlýçtan geçirir evleri yakar.

Gece evlerinin yandýðýný gören Yunus hemen yataðýndan kalkarak zar zor uyandýrdýðý eþini ve çocuklarýný dýþarýya çýkarýr fakat geride oturacak bir evleri de kalmamýþtýr.

Bu yangýn sýrasýnda, oðullarý Ýbrahim’  in baþýndan yaralandýðýný görünce Yunus oðlunu kucakladýðý gibi birkaç sokak ötesinde yaþadýðýný bildiði hekimliði ile ünlü Satý kadýn dediklere yere koþar fakat yolda ona ulaþamadan kucaðýndaki oðlu Ýbrahim in öldüðü görür.

Acýlar içinde oðullarý Ýbrahim i topraða vererek, köyde kalan Satý nine ve birkaç aile ile birlikte Moðol saldýrýlarýna karþý emin bir yer olarak duyduklarý Sarý köye göç etmeye karar verirler.

Köyde kalmýþ Moðollarýn gözünden kaçmýþ birkaç mandalarla inekleri kaðný arabalarýna koþup kurtarýlmýþ eþyalarýný yükleyerek, zor koþullar altýnda gizli yollardan geçerek Sar Köye varýrlar yerleþirler.

Sarý köyde köylünün de kendilerine yardýmý ile yeni evler yaparlar tarlalar alýrlar ekip biçerek yaþamaya baþlarlar.

Bir gün Yunus’un daðlara odun toplamaya gittiði sýrada burayý da, Moðollar basar herkesi kýlýçtan geçirir evleri yakar gider.

Yunus eve döndüðünde herkesin öldüðünü eþinin ise, elinde kýlýçla birkaç kiþiyi Moðol askerini öldürdüðünü fakat kendisinin de öldüðünü görür fakat ölenler arasýnda oðlu Ýsmail i göremez aramaya baþlar.

Biraz ileride hala ölmemiþ olan ölüler arasýnda ölü gibi yatan Satý kadýný bulur o günlerde beþ altý yaþýna gelmiþ olan Ýsmail adýndaki oðlunun nerde olduðunu sorar.

Satý kadýn oðlunu görmediðini söylese’ de köyde sað kalanlardan birinden çocuðunun Moðol askerleri tarafýndan kaçýrýldýðýný öðrenir.

Çok sevdiði eþine ve oðlu Ýsmail in kaçýrýldýðýna üzülen Yunus eþini çok sevdiði Sitare’ sini mezara vererek ondan kendisine hatýra kalan, üzeri yýldýzlarla iþli yün heybesini atýnýn sýrtýna atarak içindeki acýlarýný unutturmak için Aslanlý Hacý Bektaþ dergâhýna gitmek üzere yola çýkar.

Acýlar içinde, günler yol gittikten sonra dergâha varýr derdini sonra zaman içinde kendi baþýna gelenleri Hacý Bektaþ Veli hazretlerine anlatýr.

Hacý Bektaþ Veli Yunus’un derdine çare olamayacaðýný ancak kendisinin Taptuk Emre’nin çare olabileceðini söyleyerek onu birkaç gün dergâhýnda misafir ettikten sonra ona gönderir.23 Þubat 17

 

Devamý gelecek sayfada.