ÝBNÝ Rüþt, Gazali gibi müderrislerin evlerinde otururken ilim sahibi olduklarýný düþünüyorsanýz Yanýlýyorsunuz.. 
Ýslam içine sokulan ;
-Þia ya karþý metodýk karþý koyma, 
-zeki akýllý fakir Çocuklara burslu eðitim fýrsatý, 
- devlet yönetimine liyakat sahibi personel tedariki,
- alim olup da arada kalmýþlara maaþlý çalýþma imkaný, 
-kütüphane hastane yatakhane, gibi sosyal donatýlarla bugünün kampüs anlayýþýnýn ilk tesisi, 
-4 yýllýk eðitim süresi ve 
-eðitim sonunda Diploma benzeri verilen icazetname 
Alpaslan tarafýndan sadece Türklere  deðil. insanlýk alemine 1067 yýlýnda býrakýlan bir mirasdýr..
Alpaslan dan Melikþah'a akýllý ve bilge insan Nizamimülk baþ vezir olarak imparatorluðun, teþkilatlanmasý nda öneml i görevler üstlenmiþtir.. Hukuk, din öðretisi ve þafii mezhebinin karargahý gibi kullanýlmak istenmesi, Hanbeli mezhebine dahil olanlarýn, üst kadrosunun bir kýsmýnýn, maaþ kaygýsý, güçe yakýn olmak isteði ile birleþip mezhep deðiþtirince ve yoðunluk kazanýnca, Hanbeli mezhebine dahil olan diðer kimselerin, karþý koymasý halini ortaya çýkarttý.. Gerek Melikþah gerekse Nizamimülk"medrese nin mezhep deðil sünni birliðini oluþturmak olduðunu" dile getirilmiþ ve geçici uyuþmazlýk hali kaldýrýlmýþtýr..
Vakfiyeler ile ögrenci burslarý ve müderrislerin maaþlarý karþýlandýðý avm benzeri, kapalý çarþý uygulamasý ile de kurulduklarý þehirlerde, sosyal ve ekonomik geliþime katký saðlýyorlardý.. Kampüsteki halka açýk cuma hutbeleri bir ilim yayma faaliyetine denk geliyordu..
Hil'at giyme töreni ve siyah sarýklarý ile alimlikleri de  halk arasýnda bilinirdi.. Niyet mektubu gibi insani ve vicdani özelliklerinin ön plana cýktýðý mektupla görev yerlerine müderrisler, giderdi.. "Bilimsel özerklik "ömür boyu görev garantisini de getirmiþtir..Tek bir müderris görevden alýnmýþtýr. o da Þirazi, kampüsün gasp edilen yere yapýldýðýný, öðrenince görevden çekinmiþ, yerine atanan Ebu Nasr, Þirazi inin ikna edilerek göreve iadesi için Ebu Nasr görevden alýnmýþtýr..
Bagdat da NÝZAMÝYE Medresesi de ögrenci sayýsýnýn 6000 olduðu söylenir.. Zaman içerisinde devlet de öne çýkan Nizamülk ün, bu manevi gücünün çekemeyenler MelikþaH a kadar uzanmýþ ama onu görevden indirememiþlertir. Medreseler e harcanan paralar ile bir ordu kurulacaðý söylenmiþ ama Nizami mülk keskin zekasý ile Melikþah a "Askeri ok menzilinin bir kaç yüz metre olduðu, ilim ve irfan sahiplerinin eserlerinin menzinilinse karþýlaþtýrýlamayacak mesafeler de olduðu" söylemiyle varlýðýný sekteye uðratmamýþtýr. ..
Türk dünyasýnda, üniversal kampüs yasamý bu þekilde baþlamýþken, Batýda ilk üniversite olarak kabul edilen Ýtalyan  Bologna Üniversitesi 1088 yýlýnda kurulmuþtu.. Hukukçu kurucularý ile beraber, mantýk-felsefe-ibranice dersler ile beraber öðretim kadrosu da çeþitlenmiþ ve zenginleþmiþtir.Bugün yan þehirlerde, Arjantýn in baskentinde ve halen en etkin Ýtalyan üniversitelerinden dir.. Yine Ýngiltere nin OXFORD kentinde kurulan OXFORD un kuruluþ tarihi 1096 dýr. Ve halen dünyanýn sayýlý üniversitelerinden olan bu üniversite yine tarihi rakibi cambridge le birlikte saygýn üniversite olarak ingiltere de  durmaktadýr..Bugün bu üniversite de not ve dil problemini çözerek okumak istediðinizde ödemeniz gerek tutar asgari 20 bin dolardýr.. 
Peki neden? Daha önceden kurulan ve vakfiyeleri ile desteklenen en iyi ilim sahipleri ile en geliþmiþ kentler de kurulan üniversitelerimizi bugüne taþýyamadýk..? 
-Mezhepsel farklýlýklarýn, güç merkezine dönüþme isteði.. Bugün bile eseri olmayan cemaatlerin kendi içlerinde bile varlýk mücadelesi, sorunu daha iyi anlamamýz a yardýmcý olur
-Ýlmi tartýþma ve görüþlerin, doðal ilimlerden ziyade dini ve itikadi konulara sýkýþýp kalmasý 
-Bagdat ta kurulan yerin Dicle taþkýnlarýna karþý dayanamamasý doðal afetlerin yýkýma katkýsý ve yenilemenin getirdiði maliyetler
-Moðollarýn  yýkýcý ve yakýcý etkisi ÝÝle fetih içn geldikleri  Bagdat gibi zenginlik ve gösteri þehirlerinin yerle bir edilmesi
-Misyoner olarak gelen Oryantilistlerin bölücü faaliyetleri
-Krallarýn kendilerine eþ güç istememeleri ve bunu engelleyen "sosyal adaletçi "din anlayýþýnýn sekteye ugramasý isteði
Bugün bizi" tarihsiz Üniversitesiz"zorlama üniversitelerle, ÝTÜ 1773 Ýstanbul Üniversitesi 2.Abdulhamüt zamanýnda kurulan lise ve Mülkiye gibi okullar la1982 yýlýna kadar geldik..

 YÖK ün kurulmasý ile beraber memurlaþan akademisyenler, 1402 sayýlý yasa ile ürkütülen ilim camiasý, ilim çalýþmasý yerine siyasi kulislerde belirginleþen akademik kodlar, torpille yurt dýþý görevler kadükleþen ve bilim üretemeyen laf üreten Bilim adamlarý ile ilk bin de olmayan üniversitelerimizle dünya da var olmaya çalýþýyoruz.. 

TORUN HALÝLÝ