Osmanl� padi�ahlar�n�n 12.'si ve �sl�m halifelerinin 91.'si olan Sultan III. Murad, II. Selim'in Venedik as�ll� e�i Afife Nurb�n� Sultan'dan do�ma en b�y�k o�ludur. Dedesi Kanun� Sultan S�leyman'd�r. 4 Temmuz 1546 (Cem�ziyelevvel 953) tarihinde, babas� II. Selim(Sar� Selim), Saruhan(Manisa) sancak beyli�inde g�revli iken Manisa'da d�nyaya gelen III. Murad, di�er �ehzadeler gibi �ocuklu�unda ve gen�li�inde iyi bir e�itim alm��t�r. Orta boylu, de�irmi y�zl�, kumral sakall�, el� g�zl� ve beyaz tenli olarak tasvir edilen III. Murad, ilk tahsilini Manisa saray�nda g�rm��t�r. Zaman�n me�hur hocalar� Sadeddin Efendi ve �brahim Efendi onu iyi bir e�itimden ge�irmi�tir. Devrin ilimlerini onlardan ��renmi�tir.

Donan�ml� bir insan olan III. Murad, k��k ya�tayken Ayd�n sancak beyli�ine tayin edilmi�tir. Babas� II. Selim, Karaman valisi olunca III. Murad da Ak�ehir sancak beyli�inde g�revlendirilmi�tir. Kanun� Sultan S�leyman��n vefat�ndan ve babas�n�n tahta ge�mesinden sonra 1562 y�l�n�n mart�nda III. Murad, Manisa(Saruhan) sancak beyli�ine getirilmi�tir. Osmanl� taht�na ge�inceye kadar, 12 sene boyunca bu g�revde kalm��t�r. Arnavut as�ll� Safiye Sultan ile burada iken tan��t�r�lm�� ve onunla evlenmi�tir. Safiye Sultan'dan olan o�ullar� III. Mehmed ve Mahmud ile k�zlar� Ay�e ve Fatma burada d�nyaya gelmi�tir. Mihrihan, Fahriye, Nazperver, �ahhuban; III. Murad'�n Safiye Valide Sultan d��nda bilinen e�lerinden baz�lar�d�r. III. Murad'�n o�ullar� III. Mehmed (1566/1603), Abdullah, Bayezid, Cihangir II, Ala�ddin (Mahmud), Mustafa, Selim , Abdurrahman, Alem�ah, Ali, Hasan, �shak, Korkud, H�seyin, Ahmed, Osman, �mer, Yakup, Yusuf, Davud, Cihangir I, S�leyman; k�zlar� ise Ay�e, Fatma, H�ma, Hatice, Fahriye, Mihrim�h ve Fethiye adlar�n� ta��maktad�r.

Sultan III. Murad, b�t�n �ocuklar�na de�er verse de gelecekte halefi olacak olan �ehzadesi Mehmet �zerine adeta titrerdi. Onun iyi yeti�mesi i�in hi�bir fedak�rl�ktan ka��nmazd�. Onun i�in g�rkemli bir s�nnet d��n� yapm��t�r ve bu d��n Gelibolulu �li�nin "Cami��l-Buhur Der-Mec�lis-i S�r" adl� eserinde 2725 beyitle anlat�lm��t�r.

III. Murad dindar ve ehl-i tarikat bir padi�aht�.

Dindar ve ehl-i tarikat olan III. Murad de�i�ik zamanlarda farkl� tarikatlarla irtibat i�erisinde olmu�tur. Sultan III. Murad��n �nce �eyh ��ca�ya, �eyh ��ca�n�n vefat�ndan sonra da P�r �aban-� Vel�nin halifelerinden Gelibolulu �eyh Mehmed Da��ye intisap etti�i s�ylenmektedir. Sultan III. Murad sadece �eyh ��ca ile de�il; Nak�ibendiyye�den Emir Buhar� Tekkesi �eyhi �aban Efendi ve Aziz Mahmud H�da� ile de mektupla�m��t�r. P�r H�sameddin U��ak�nin de III. Sultan Murad�la Manisa�da �ehzadeli�inden itibaren mektupla�t�� bilinmektedir. Onun mektuplar�n�n derlenmesiyle olu�an Kit�b��l-Men�m�t, tasavvuf alan�nda mektub�t, vak��t, v�rid�t ve tabirname t�rleri a��s�ndan �nemli bir eserdir.

Sultan III. Murad devrinin en b�y�k olumsuzluklar�ndan biri ekonomik ve siyas� s�k�nt�lar yan�nda; halk�n veba salg�nlar�, yang�nlar, k�tl�klar ve yolsuzluklarla m�cadele etmek zorunda kalmas�d�r. Bu durum k�yamet, u�ursuzluk, b�y� ve gelece�e d�n�k kehanetlere halk�n ve padi�ah�n ra�bet etmesi sonucunu beraberinde getirmi�tir.

Son derece kabiliyetli, iyi bir e�itim g�rm��, dinine ba�l�, ho�g�r�l�, c�mert, �air ruhlu, ba�ta babas� olmak �zere herkes taraf�ndan sevilen bir insan olan III. Murad �ehzadelik y�llar�nda y�netim i�lerine pek kar��mad�. Zaman�n� daha �ok Manisa yaylalar�nda ge�irdi. Taht�n tek varisi olarak kendi h�linde ve rahat bir �m�r s�rd�. Bu onun bir �ans�yd� belki de. Manisa'da g�rev yapt�� s�rada Muradiye Camii'ni in�aat�n� ba�latt�. III. Murad ad�na 1583-1592 y�llar� aras�nda yapt�r�lan k�lliye cami, medrese, imarethane ve d�kk�nlardan olu�maktad�r. Projesi Mimar Sinan�a ait olan k�lliyenin in�as� Mimar Mahmut A�a taraf�ndan ba�lat�lm��, onun �l�m� �zerine Mimar Mehmet A�a taraf�ndan tamamlanm��t�r.

Sultan III. Murad, 22 Aral�k 1574'te babas�n�n vefat etmesi �zerine Osmanl� taht�na oturmu�tur. C�l�sunda 1 milyon kadar duka alt�n da��tt�� s�ylenir. Tahta oturdu�unda d�nemin g��l� sadrazam� Sokullu Mehmet Pa�a da g�revinin ba��ndayd�. Sokullu, babas� II. Selim'in sadrazam�yd�. III. Murad, tecr�beli bir sadrazam olan Sokullu'nun kendi d�neminde de g�revinde kalmas�na karar vermi�tir. Bir anlamda onun engin devlet tecr�besinden istifade etmi�tir. Sokullu Mehmed Pa�a'n�n sadrazam oldu�u III. Murad d�neminde, Osmanl� topraklar� en geni� s�n�rlar�na ula�m��t�r. Babas� II. Selim'den devrald�� 15. 162.151 km kare �lke topra��n�, 19.902.000 km kareye ��karm��t�r.

Sultan III. Murad resmiyetten ho�lanmayan, kendi h�linde bir insand�. C�mertlikte ve merhamette s�n�r tan�mayan III. Murad, 17 �ubat 1587'de bir D�v�n-� h�mayun toplant�s�nda verdi�i �u yerinde ve anlaml� ferman, onun sadece insanlara de�il, hayvanlara kar�� da �ok merhametli oldu�unu g�steriyor: "Bundan sonra hayvanlar�n� beslesinler, sakat ve zay�f hayvanlara ta��yabileceklerinden fazla y�k y�klemesinler ve �ayet yolda y�kl� giderlerse ve birka� taneyse bunlar� birbirlerine ba�las�nlar ve hayvanlar�n ard�ndan gitmesinler."

Sultan III. Murad, saltanat� boyunca �stanbul�dan hi� ��kmam��t�r.

Sakin g�r�n�ml� bir insan olan III. Murad, saltanat� boyunca �stanbul�dan hi� ��kmam��t�r. Saraydaki kad�nlar�n etkisinde kald�� s�ylenir. Kad�nlar saltanat� onun devrinde ba�lam��t�r. Fakat onun d�neminde fetihler de s�rm��t�r. Saltanat�n�n ilk y�llar�nda Venedik, Avusturya ve Lehistan ile bar�� antla�malar� imzalanm��t�r. III. Murad 1578'de Lala Mustafa Pa�a'y� �ran seferine g�ndermi�tir. Gayesi �irvan'� ve G�rcistan'� almakt�. �lk olarak �zdemiro�lu Osman Pa�a ��ld�r'� alm��, Osmanl� Ordusu Tiflis'e dayanm��t�. Ard�ndan Koyun Ge�idi Zaferi �irvan yollar�n� Osmanl�ya a�m��t�. Lehistan Krall�� onun zaman�nda Osmanl� hakimiyeti alt�na girmi�tir. Kafkasya ba�tan ba�a bu d�nemde fethedilmi�tir.Yine Fas Sultanl��na bu d�nemde son verilmi�tir. Hazar Denizi'nde hakimiyet kurulmu�tur. �ran ve Azerbaycan Osmanl� devletine kat�lm��t�r. �ngiltere'yle ili�kiler geli�tirilmi�tir.

Sultan III. Murad; dedesi Kanun�, babas� II. Selim'den sonra hi� gere�i yokken Fransa'ya kapit�lasyon haklar� verdi�i i�in ele�tirilmi�tir. Zira o d�nemden sonra Frans�z bayrakl� gemiler sular�m�zda rahatl�kla dola�abilmi�, limanlar�m�z� kullanarak diledikleri gibi ticaret yapabilmi�lerdir. Bunu kabul etmeyen �ngiltere'yle de benzer bir anla�ma yap�lm��t�r.

22 Aral�k 1574'te (8 Ramazan 982) II. Selim'in �l�m� ve III. Murad'�n tahta ge�i�i(c�l�su) resmen il�n edilmi�, kendisine biat merasimi yap�lm��t�r. III. Murad ayn� zamanda �sl�m halifesi oldu�u i�in ilk icraat olarak K�be'nin duvarlar�n�n tamirini emretmi�tir. �lk cuma namaz�n� b�y�k bir t�renle Ayasofya'da k�lm��t�r. Ey�p Sultan

T�rbesi'ne giderek k�l�� ku�anm��, ard�ndan Edirnekap�'dan �ehre girmi�tir.

K�l�namayan bir vakit namaz�n pi�manl��: Uyan ey g�zlerim gafletten uyan!...

Osmanl� padi�ahlar� i�erisinde �iirle ve edebiyatla me�gul olanlar�n say�s� �oktur. Bunlardan biri de III. Murad'd�r. O, �ocuk denebilecek bir ya�ta birbirinden g�zel �iirler yazmaya ba�lam��, yazd�� iirlerle �evresindekilerin takdirini toplam��t�r.

Sultan III. Murad "Mur�d�" mahlas�yla daha �ok din� ve tasavvuf� �iirler yazm��t�r. Edeb� y�n� g��l� olan III. Murad, ikisi T�rk�e, biri Arap�a, biri de Fars�a olmak �zere d�rt divan tertip etmi�, bu sahada ne kadar g��l� bir kalem oldu�unu c�mle �uaraya g�stermi�tir.

C�mert, yard�msever ve merhametli bir ki�ili�e sahip olan III. Murad, bilgili ve �lim denilebilecek derecede donan�ml� bir insand�. Sultan III. Murad ayn� zamanda s�l�s, nesih ve talikte �zg�n ve ba�ar�l� bir hattatt�r. O, Arap�a ve Fars�a dillerini de iyi derecede bilirdi.

Sultan III. Murad, �iirdeki mahlas�yla "Mur�d�", Muhibb�(Kanun� Sultan S�leyman)'den sonra en �ok gazel s�yleyen sultand�r. G�n�m�ze ula�an tek eseri Div�n�d�r. Bu div�nda bin be� y�z� a�k�n gazel mevcuttur. Murad�'nin �iirleri, divanda toplanm�� olup bir n�shas� S�leymaniye K�t�phanesi Fatih 3874 numarada bulunmaktad�r. E�lenceye ve zevke d��k�n olan III. Murad��n �iirlerinin �o�u, hayat anlay��n�n aksine din� ve tasavvuf�dir. 39 adet Fars�a gazel kaleme alan Murad�nin bu �iirleri "Futuhat-� Ramazan" adl� eserinde yer almaktad�r. �iirleri baz� mecmua ve tezkirelerde de yay�mlanm��t�r. III. Murad iyi bir sanat e�itimi alm��, �iir ve edebiyat�n yan�nda hat sanat�yla da yak�ndan ilgilenmi�tir.

Hepimizin duydu�u, be�endi�i ve derinden etkilendi�i "Uyan Ey G�zlerim..." adl� bir il�h� vard�r. Bizleri duyguland�ran ve tefekk�re sevk eden bu il�hiyi Sultan III. Murad kaleme alm��t�r. Fakat bu eser �iir olsun diye de�il, bir pi�manl��n ni�anesi olarak yaz�lm��t�r. Bu �iir bir anlamda nefse nasihattir. Bu �iirdeki hisler �air Murad�'nin duygu ve d��nce d�nyas�na ��k tutar. �iir Ali Ufk� taraf�ndan Muhayyerk�rdi makam�nda bestelenmi�tir. Dillerden d��meyen il�h�nin �u s�zleri okuyanlar�n adeta y�re�ine i�ler: "Uyan ey g�zlerim gafletten uyan/Uyan uykusu �ok g�zlerim uyan/Azrail'in kast� canad�r inan/Uyan ey g�zlerim gafletten uyan/Uyan uykusu �ok g�zlerim uyan//Seherde uyan�rlar c�mle ku�lar/Dil-� dillerince tespihe ba�lar/Tevhit eyler da�lar ta�lar a�a�lar/Uyan ey g�zlerim gafletten uyan/Uyan uykusu �ok g�zlerim uyan//Bu d�nya f�nidir sakin aldanma/Ma�rur olup ta�-u tahta dayanma/Yedi iklim benim diye g�venme/Uyan ey g�zlerim gafletten uyan/Uyan uykusu �ok g�zlerim uyan/Benim, Murat kulun, su�umu affet/Su�um ba��layup g�nah�m ref'et/Resul'un sanca�� dibinde ha�ret/Uyan ey g�zlerim gafletten uyan/Uyan uykusu �ok g�zlerim uyan"

Sultan III. Murad d�nemi imar faaliyetleri

Silah kullanma ve ata binmede h�ner sahibi olan Sultan III. Murad, baz� kesimlerin dedi�i gibi Osmanl� devletini vurdumduymaz bir tav�rla y�netmemi�tir. O da di�er padi�ahlar gibi i�lerin yolunda y�r�mesi ve devletin daha da b�y�mesi i�in elinden geleni yapm��t�r. Tek ba��na karar vermekten ho�lanmayan III. Murad isti�areye �nem vermi�tir.

Memleketin imar� ile de ilgilenen Sultan ��nc� Murad, Topkap� saray�na baz� k��kler il�ve ettirmi�tir. Babas� II. Selim ve dedesi Kanun� Sultan S�leyman d�nemlerinde bir�ok esere hayat vermi� olan Mimar Sinan, Sultan III. Murad d�neminde, son nefesini verene kadar k�ymetli �al��malar�n� s�rd�rm��t�r. Azapkap� Sokullu Camii, �zmit Pertev Pa�a Camii ve K�lliyesi, Ilg�n Lala Mustafa Pa�a Camii, �sk�dar Eski Valide Camii ve K�lliyesi, �emsi Ahmed Pa�a Camii ve Medresesi, Tophane K�l�� Ali Pa�a Camii- Sebil ve Hamam�, Manisa Muradiye Camii, �vaz Efendi Camii ve Ramazan Efendi Camii, Sultan III. Murad��n bilge Mimar Sinan�a yapt�rd�� eserlerden baz�lar�d�r. 1588�de Mimar Sinan��n �l�m�nden sonra yap� ve imar faaliyetinde belirli bir azalma olmu�tur. Sultan III. Murad d�neminde ayr�ca, Kars Kalesi in�a edilmi�tir. Mekke�de Kabe-i �erif�in duvarlar� mermer yapt�r�lm�� ve Medine�de bir medrese in�a ettirilmi�tir. �stanbul�daki Topta�� T�marhanesi de Sultan III. Murad d�neminde yap�lan eserlerindendir.

Zaman�n sonsuzluk h�li yahut Sultan III. Murad T�rbesi

Sultan III. Murad T�rbesi, 1599 y�l�nda Mimar Sinan'�n talebeleri Mimar Davud A�a ve yard�mc�s� Dalg�� Ahmet A�a taraf�ndan, III. Murad'�n 1595 y�l�nda �lmesinden d�rt y�l sonra, II. Selim ve �ehzadeler T�rbesi aras�na in�a edilmi�tir.

III. Murad T�rbesi, alt�gen planl�, �ift kubbeli, d��tan mermer kapl� ve �n tarafta revakl� bir b�l�m� bulunan en b�y�k Osmanl� t�rbelerinden biridir. T�rbe, d��tan sade g�r�n�ml�, i�te ise 16. y�zy�la tarihlenen mercan k�rm�z�s� renkteki �znik �inilerinin en g�zel �rnekleri ve kalem i�i s�slemeleriyle zengin bir g�r�n�me sahiptir. ��te lacivert zemin �zerine beyaz renkle yaz�lm�� celi s�l�s �ini ku�a�� bulunmaktad�r.

Sultan III. Murad T�rbesi i�erisinde pencereler �� s�ra h�linde yap�lm��t�r, alt s�rada kapakl� pencere aralar�na ah�ap k�ndek�ri dolaplar yerle�tirilmi�tir. T�rbenin k�ndek�ri tarz�ndaki giri� kap�s�, geometrik �ekilli sedef kakmalarla s�sl�d�r. Ayr�ca, kap�n�n sa� kanad�nda "Herkes �l�m� tadacakt�r", sol kanad�nda ise "O'na d�nd�r�leceksiniz" ile Dalg�� Ahmed A�a yaz�l�d�r. T�rbe i�ersinde, Sultan III. Murad, e�i Safiye Sultan, k�zlar�, saray mensubu kad�nlar ile �ehzadelere ait 54 sanduka bulunmaktad�r.

29 ya��nda tahta ��kan Sultan III. Murad, Osmanl� taht�nda 21 y�l kalm��t�r. III. Murad idrar yollar�ndan rahats�zd�. Son d�nemlerde hastal�� iyice artm��, a�r�lar� dayan�lmaz boyutlara ula�m��t�. 16 Ocak 1595 tarihinde de fel� ge�irerek �stanbul'da vefat etmi�tir. Ayasofya Camii�nin avlusuna defnedilmi�tir.Ruhu ��d, mek�n� cennet olsun.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Duygular�n Ve Tutkular�n Sultan�: I��. Murad ba�l�kl� yaz� M.Nihat Malko� taraf�ndan 21.04.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.