M. NÝHAT MALKOÇ

            Zaman durmuyor yerinde. Günler günleri, haftalar haftalarý, aylar aylarý kovalýyor. Neticede hayat döngüsü sürüp gidiyor. Bu akýþ bizi zaman nehrinde sürükleyip duruyor. Ýþte öyle de bir Kurban Bayramý daha geldi, geçiyor. Yine milletçe bayram ediyoruz.

            "Kurban" sözü lügatlerde mastar olarak "yakýnlaþmak", isim olarak ise "Allah'a yakýnlýk saðlamaya vesile kýlýnan þey"  mânâlarýna gelmektedir. Dinî anlamda ise ibadet gayesiyle belirli bir vakitte, belirli þartlarý taþýyan hayvaný (koyun, inek, deve...vs.) usulünce boðazlamak ya da bu þekilde boðazlanan hayvan” þeklinde tarif edilmektedir.

            Kurban bayramý, diðer dinî ve milli bayramlar gibi bizi birlik ve beraberlik içinde tutuyor. Farklýlýklarýmýzý bir zenginlik olarak görüp et ve týrnak gibi oluyoruz bugünlerde. En zor zamanlarýmýzda bile kaderde, tasada, kývançta ve sevinçte bir olarak bizi ayrýþtýrmaya, bölüp parçalamaya çalýþanlarý hasetlerinden çatlatýyoruz. Asýrlardýr Ýslâm'ýn bayraktarlýðýný yapan bu millet, her dönemde büyük bir vakarla hareket ederek  kendine yakýþaný yapýyor. Bu onurlu duruþ bizi karþýmýzdaki þer ittifaklarýna karþý daha bir güçlü, diri ve iri tutuyor.

            Ýslâm'dan önceki inançlarda da yer alan kurban, baðlýlýðýn ve adanýþýn sembolüdür. Öyle ki Hz. Âdem'in oðullarý Habil'le Kabil'e kadar dayanýr. Kurban gerek kavram, gerekse ritüel olarak kültürümüzde çok geniþ bir yer tutan bir ibadettir. Kurban kelimesiyle ilgili birçok deyim vardýr. Bunlar arasýnda "kurban olmak" (kurban olduðum), "kurban gitmek", "kurbanlýk koyun gibi" ilk akla gelenlerdir. Bunun yanýnda kurbanla ilgili atasözlerimiz de mevcuttur. "Kurban etiyle köpek tavlanmaz" (Bir rastlantýnýn getirdiði geçici iyi durum, beklenen gerçek iyiliði saðlamaz.), "Nasipsiz köpek, kurban bayramýnda köy dýþýnda bulunur." (Kýsmeti kapanan insanlar ne kadar çaba gösterseler de bunu deðiþtiremezler.)

            Eski bayramlarla bugünkü bayramlarý kýyasladýðýmýzda söze hep bir nostalji ifadesi olan "Âh o eski bayramlar!.." nidasýyla baþlarýz.  Gerçekten de eski bayramlar bugünkülerden farklý mýydý? Onlarý farklý ve güzel  kýlan asýl unsur neydi? Bugün o duygularý hakkýyla ve lâyýkýyla niçin yaþayamýyoruz? Daha cevap bekleyen bir sürü sorular var zihnimizde.

            Eski zamanlarda söz konusu bayramlar, anlamýna uygun biçimde kutlanýrdý. Bayramlar þehirden uzaklaþýp tatil beldelerine gitmek, kaçamak  yapmak için araç kabul edilmezdi. Aksine bayramlar vesile sayýlarak aileler yakýndan uzaktan bir araya gelir, sýla-i rahim yapýlýrdý. Bayram neþesi bayram namazýnda deðil,  bir hafta önce baþlardý. Aile fertleri tarafýndan günler evvelinden bayrama hazýrlýk yapýlýrdý. Bu minvalde öncelikle genel bir temizlik yapýlýr, sonradan da mükellef yemekler ve tatlýlar hazýrlanýrdý. Ýnsanlar hediyeleþmek için adeta birbiriyle yarýþýrdý. Bayram namazýndan çýkýldýðýnda uzun bayramlaþma kuyruklarý oluþturulurdu. Böylece dostluk ve samimiyet pekiþtirilirdi. Ardýndan mezarlýklara gidilerek ebediyete irtihal eden ana babaya, eþe dosta Kur'an okunur, rahmet niyazýnda bulunulurdu.

            Bayram sabahý herkes erken kalkar, en temiz ve en yeni elbiselerini giyerek güne öyle  baþlardý. O gün, aile fertleri günler öncesinden planlanmýþ zengin kahvaltý sofrasýnda bir araya gelirdi. Kahvaltý sonrasýnda büyükler kurbanlarýný keserdi. Kurban etleri üçe bölünerek üçte biri kurban kesemeyen fakir fukaraya, üçte biri akraba, komþu ve tanýdýklara daðýtýlýrdý; üçte biri de ev halkýna tahsis edilirdi.  Böylelikle kurban ibadeti gayesine uygun gerçekleþtirilirdi. Bugünkü insanlarýn çoðunun yaptýðý gibi etler derin donduruculara doldurulmazdý.

            Ýbrahim'ce bir adanýþ, Ýsmail'ce bir teslimiyet olan kurban, paylaþmaktýr. Manevî bakýmdan Allah'a yakýn olmaktýr. Bizi insan kýlan vefanýn ve sadakatin timsalidir. Birlik ve beraberlik duygularýnýn coþtuðu; hüznün, acýnýn ve yalnýzlýklarýn paylaþýlarak azaltýldýðý uhrevî bir zaman dilimidir.  Müslümanlarýn müþterek bir deðeri olan kurban berekettir, yarýnlara dair umuttur. Kurban, Allah'ýn biz müminlere bir lütfü ve keremidir.

            Bayramlar zaman zaman acýlaþan hayatýmýzýn neþe kaynaðýdýr. Birlik ve beraberliðin çimentosudur. Bu vesileyle Kurban Bayramý'nýzý en içten dileklerimle kutlar, bu bayramýn Ýslâm âleminin birliðine ve uyanýþýna vesile olmasýný yüce Rabbimden niyaz ederim.