TÜRK EDEBÝYATINDA  TEVFÝK FÝKRET

 Ahmet AYAZ

Ben O’nu “Yiyin Efendiler Yiyin” ve “Tarih’i Kadim”þiiri ile tanýdým. Didaktik ve epik þiir türlerinde eserler vermiþtir. Þair kimliðiyle ön plana çýkan Türk yazarýn tarih ve inceleme türlerinde yazýlarý da edebiyat dünyasýnda yer almaktadýr. Servet-i Fünun topluluðunun lideri olan Tevfik Fikret, idealist ve devrimci yanýyla Atatürk baþta olmak üzere döneminde birçok aydýný fikirleriyle ve faaliyetleri ile etkilemiþtir. Türk edebiyatýnýn Batýlýlaþmasýnda öncü isimlerden birisi olmaktadýr. 

TEVFÝK FÝKRET

Tevfik Fikret Hayatý

24 Aralýk 1867 yýlýnda Ýstanbul’un Kadýrga semtinde dünyaya gelmiþtir. Tevfik Fikret’in gerçek adý Mehmet Tevfik olmaktadýr. Babasý Hüseyin Efendi annesi ise Hacý Hatice Refia Haným’dýr. 12 yaþýnda annesini kaybeden yazar öksüz kalmýþtýr. Babasý da Arabistan’a sürgüne gönderilince kýz kardeþi ve Tevfik Fikret’in bakýmýný anneannesi ve büyük yengesi üstlenmiþtir.19 yýl sürgün hayatý yaþayan babasý sürgünden dönemeyip vefat etmiþtir.

Aksaray’da bulunan Mahmudiye Valide Rüþtiyesinde öðrenim hayatýna baþlayan Tevfik Fikret, çok dindar bir ortamda yetiþmiþtir. Öðrenim gördüðü okulu 93 Harbi yenilgisinden sonra Rumeliden Ýstanbul’a gelen göçmenlere tahsis edilince öðrenimine Galatasaray Sultanisi’nde devam etmiþtir.Tevfik Fikret’in bu okula giriþi hayatýnda bir dönüm noktasý olmuþtur. 11 yýl öðrenim gördüðü bu okulda devrin önemli edebiyatçýlarýndan Recaizade Ekrem, Muallim Naci, Muallim Feyzi gibi seçkin öðretmenlerin öðrencisi olmuþtur. Þiir yazmaya lise yýllarýnda baþlayan Tevfik Fikret, yazdýðý ilk þiiri öðretmenlerinin teþviki ile gazel tarzýnda ve Nazmi mahlasýyla yazmýþtýr. Yazar öðrenimini 1888 yýlýnda birincilikle bitirmiþtir.

1888 yýlýnda Hariciye Nezareti Ýstiþare Odasý’nda katip olarak iþe baþlayan Tevfik Fikret, kýsa süre sonra geçtiði Maarif Mektûbî Kalemi görevinden bir yýl daha dolmamýþken istifa ederek ayrýlmýþtýr. Sadaret Mektûbî Kalemi’nde de kýsa soluklu çalýþtýktan sonra 1889 yýlýnda Ýstiþare Odasý’nda yeniden muavin olarak göreve baþlamýþtýr. Bu görevinin dýþýnda Yüksek Ticaret Okulunda Fransýzca ve Türkçe dersleri vermiþtir.

Dayýsýnýn 15 yaþýnda olan kýzý Nazime Haným ile 1890 yýlýnda dünya evine girmiþtir. Tevfik Fikret eþi Nazime Fikret ile birlikte dayýsýnýn evinde yaþamaya baþlamýþtýr. Bir süre þiirle meþgul olmayan Tevfik Fikret Ýsmail Safa'nýn yönettiði Mirsad dergisinde "Bahar" þiirini yayýnlayarak suskunluðunu bozmuþtur.

1892 yýlýnda  Osmanlý Lisaný Öðretmenliði sýnavýný kazanarak Mekteb-i Sultânî’ye atanmýþtýr. Türkçe öðretmeni olarak göreve baþladýðý okulda Muallim Naci' nin vefatý üzerine edebiyat öðretmeni olarak çalýþmaya devam etmiþtir. Hükûmetin memur maaþlarýna uyguladýðý kesintiden dolayý tepki olarak 1895 yýlýnda okuldan ayrýlmýþtýr. Bir süre kendi kabuðuna çekilen Tevfik Fikret’in 1895'te bir bilim dergisi olan Servet-i Fünûn'un sahibi Ahmet Ýhsan ile tanýþmasý suskunluðunun sona ermesine sebep olmuþtur. Dergi, Tevfik Fikret yönetimi ile çýkmaya baþladýðý 256. sayýsýndan itibaren bir edebiyat dergisi hâline gelmiþtir. Þair, 1895 yýlýnda oðlu Halûk'un doðumuyla birlikte baba olmuþtur. O dönemde sanat hayatýnýn en verimli devresini yaþayan yazar þiirlerini "Mehmed Tevfik" yerine "Tevfik Fikret" olarak yayýmlamaya baþlamýþtýr.

1896 yýlý sonlarýnda Robert Koleji’nde Türkçe dersleri vermeye baþlayan yazar okul dýþýnda kalan zamanýný tümüyle dergiye ayýrmýþtýr. Dostu Ýsmail Safa’nýn evinde okuduðu Abdülhamit karþýtý bir þiir gözaltýna alýnmasýna sebep olmuþtur. 1900 yýlýnda büyük bir ilgiye maruz kalan ilk kitabý "Rübab-ý Þikeste (Kýrýk Saz)" adlý eserini yayýnlayan Tevfik Fikret Ahmet Ýhsan ile dergi yönetiminde anlaþamayýnca ertesi yýl topluluktan ayrýlmýþ ve sadece Robert Koleji’nde öðretmenlik yapmaya devam etmiþtir. Tevfik Fikret’ten sonra Servet-i Fünûn yönetimini Hüseyin Cahit üstlenmiþtir. Birkaç ay sonra Servet-i Fünûn, Hüseyin Cahit'in Fransýz Ýhtilali üzerine yazdýðý bir çevirisi yüzünden kapatýlmýþ ve grup tamamen daðýlmýþtýr.

Tevfik Fikret hayatý incelendiðinde þairin sürekli bir suskunluk dönemi içerisine girip çýktýðý görülmüþtür. Yazar, inziva düþüncesini gerçekleþtirmek için Kadýrga'daki konaðýn satýþýndan elde ettiði parayla Rumelihisarý'nda kendi çizdiði bir ev yaptýrmýþtýr. Eþi ve oðlu ile birlikte eve yerleþen þair toplumla arasýna bir mesafe koyabileceði ayný zamanda mesleðine devam edebileceði, ülkenin gidiþatýný uzaktan izleyip eser üretebileceði bu eve Tevfik Fikret Aþiyan adýný vermiþtir. Tevfik Fikret için millet, din, tarih, kahramanlýk gibi kavramlar artýk anlamsýzlaþmaya baþlayýnca  Tevfik Fikret "Tarih-i Kadîm" þiirini din ve tarihe karþý yazmýþtýr. 2. Meþrutiyet yazarýn suskunluk döneminden çýkmasýna etki etmiþtir. Meþrutiyet’in ilanýndan sonra çeþitli görevlerde bulunan yazar 19 Aðustos 1915 yýlýnda 48 yaþýnda vefat etmiþtir.