KUL OLMAK HÜRRÝYETTÝR

Biliyorsunuz bir süredir tehlikeli kelimelerden bahsetmeye çalýþýyoruz. Bu günkü kelimemiz dilimize pelesenk olmuþ bir kelime. Kulluk veya abd. Zaman zaman çalýþtýðýmýz insanlardan duyduðumuz ve irrite olduðumuz kelimelerden birisidir kul olmak. Nedense kul olmak algýmýza kötü bir anlamda yerleþmiþ. Bunu derken konuya Ýslami pencereden baktýðýmýzýn bilinmesi önemli. Günümüz popüler kültürünün dayattýðý algýlarla deðerlendirirsek eðer sonuç zaten belli.

Yýllar önce merhum Aytunç Altýndal’ýn bir tv. Programýný izlemiþtim. Konu Tebaa olmaktý. Altýndal kesin bir dille söyledi: Herkes devletin tebaasýdýr. Nüfus cüzdaný sahip olmak için tebaa olmak zorundasýn. Yani tebaa olmak vatandaþ olmaktýr.  

Meselenin özüne gelirsek eðer, kulluk bir insaný ulaþacaðý en büyük ve en yüce makamlardandýr. Neden? Çünkü Þehadet kelimesiyle bizler Peygamberimizin( sav) önce kulluðuna sonra resullüðüne þehadet ederiz. Ümmet-i Muhammedin þehadeti önemlidir. Çünkü bizler- eðer ümmet olmayý baþarabilirsek- Haþir günü diðer peygamberlere yaptýðýmýz þahitlik Yüce Rabbimiz tarafýndan kabul edilecek.

Peki kul nedir? Kul aslýnda hukuki bir kelime. Kul: öncesinde köle olan kiþinin bazý imtiyazlar sayesinde hürriyet ve haklarýný elde etmesidir. (Osmanlý döneminde devþirmeler bu sýnýftandý. Gayri müslim olarak baþlayan hayatlarý, savaþ esirliðiyle devam etmiþ, Müslüman olarak aldýðý eðitimle devlette üst kademelere yükselme baþta olmak üzere özellikle miras býrakma haklarý olan ama temelde efendisine (hükümdara) sadakati beklenen kiþilerdir.)

Bu konuda Osmanlý tek örnek deðildir. Mýsýr Memlük devleti ki ömrü yaklaþýk 3 asýrdýr, “Kul” lar tarafýndan idare edilen bir devletti. Orta Çað’da hanedanýn idare etmediði bu coðrafyadaki tek devletti ayný zamanda. Genellikle Kafkasya’dan temin edilen savaþ esiri genç çocuklar Müslüman edilerek ordu hizmetine alýnýr, kabiliyetlerine göre hükümdarlýða kadar yükselirdi.

Siyasi bir kelime olarak Kul ile dini bir kelime olan Kul anlam olarak ayný sayýlabilir. Kul belli sýnýrlar içinde özgürdür. Kul servet edinebilir, miras býrakabilir. (Kölenin serveti –bir anlaþma yoksa- sahibine aittir. Kul’un çocuðu özgürdür, köle kadýn hür erkekten çocuk doðurursa özgür olur. Kul hür olduðu için Cuma namazý kýlar, köle efendisi izin vermezse Cuma namazý kýlamaz ve sorumlu olmaz. . Yine mesela Köleler vakýf kuramaz ama Kul vakýf kurabilir.

Kelimenin hukuki boyutunu bir tarafa býrakýrsak, yukarýda belirttiðimiz üzere bir insaný ulaþacaðý en yüksek manevi makam Abd (kulluk) makamýdýr. Neden? Çünkü Allah-ü Teala özel seçtiði ve desteklediði peygamberlerini özellikle “kul” sýfatýyla anmaktadýr. Bizler de hem Müslüman olmak için, hem her ezan ve kamet okunurken, hem de her abdest alýþýmýzda (þahsen ben amentü okurum) peygamber efendimizin (sav) önce kulluðuna sonra resullüðüne þahitlik ediyoruz.

Herkesin malumudur ki tüm dinlerde secde etmenin özel bir yeri vardýr. En büyük tapýnma ritüeli olan secde, kiþinin acizliðini sembolik olarak gösterir. Ýmam Gazali ve Mevlana Halid Baðdadi kiþinin Allah’a (cc) en yakýn olduðu zamanýn secde hali olduðunu ve bu durumda dua etmeyi tavsiye ederler. (Namaz sýrasýndaki secde ‘de dua yapýlabilmekle birlikte tadili erkana riayet etmek için selamdan sonra secde yaparak dua etmek uygun görülmektedir.) Kullukla ilgili olarak daha önce yazýlan “Ýnsaný anlatan bir kelimedir” baþlýklý yazýyý okuyabilirsiniz.