AMAZON KADINLAR
Bu konu başlığımızda, gerçekte yaşayıp yaşamadığı
sürekli merak edilen ve filmlere konu olan savaşçı Amazon Kadınları yakından tanıyacağız:
Amazonlar (Yunanca: Ἀμαζόνες), klasik ve Yunan mitolojisinde
tamamen kadın savaşçılardan oluşan tarihi bir ulus. Herodotos,
Diodorus, Apollonius, Justinus, Pliny, Virgil, Aeschylus, Stephanos, Hesiod, Lysias, Pausanias gibi önemli tarihçiler, Temiskira‟yı/Terme Amazonların anayurdu olarak işaret eder. Amazonların, Sarmatya'nın Scythia ile sınır bölgesinde yaşadıkları
ile ilgili verilerde doğruluk payı olsa da bunlar Anadolu Amazonlarının devamı olan Sarmatyanlardır. Amazonların öne çıkan
kraliçeleri arasında Truva Savaşında yer alan Penthesilea ve
kardeşi Hippolyta, Atlantislileri yenen ve İzmir'i kuran Myrina
sayılabilir.
Amazon savaşçılar genellikle Yunan savaşçılarla savaşırken resmedilmiştir. Helenistik ve Roma Çağ'ı, tarihte Ön
Asya'ya birçok Amazon saldırısından bahsedilir. Antik Çağ‟da
Amazonlar birçok tarihi kavimle ilişkilendirilmiştir. Günümüzde
Amazon ismi genel olarak “Kadın Savaşçı” ile eş anlamlı olarak
kullanılmaktadır.
Amazon kadınlarının neden erkeklerden nefret ettiklerine dair
iki söylence vardır. Birine göre erkekler, civar topluluklara yaptıkları saldırılar sırasında kadınları pusuya düşürüp öldürürmüş.
Bir başka söylenceye göre ise Amazonların köle olarak kullandığı erkekler, Anadolu'da Zeus adında erkek bir baştanrının ortaya çıktığını duymuş ve bununla böbürlenmeye başlamış. Öfkelenen Amazonlar, o gece bütün erkekleri öldürmüş, çocukları
da sakat bırakmışlar. Öldürdükleri erkeklerin cinsel organlarını
anatanrıçaya sunan Amazonlar, ülkelerine erkeklerin girmesini
yasaklamışlar.
Yunan mitolojisine göre Amazon kadınların kökenleri:
Amazonların Pontus bölgesinde yaşadıkları söylenir. Bölge, günümüzde Türkiye sınırları içinde Karadeniz kıyısındadır. Burada
kraliçeleri Hippolyta önderliğinde bağımsız bir krallık kurmuşlar.
Amazonların birçok kenti kurdukları iddia edilir; bunlar arasında
Ephesus, Sinope, Paphos ve Smyrna sayılabilir. Ünlü tarihçi
Herodot, Amazonları erkekleri öldürenler anlamına gelen androktones olarak tanımlamaktadır. İskit dilinde de kendilerine
oiorpata denmektedir. Bazı efsanelere göre Amazonların erkeklerle cinsel ilişkiye girmesi kesinlikle yasaktı ve Amazon bölgesinde erkekler yaşayamazdı. Ancak soylarının devamı için Amazonlar, komşu kabile Gargareanları yılda bir kez ziyaret eder
doğan çocuklardan erkek olanlar ya babalarına gönderilir ya da
öldürülürdü. Kız çocuklar annelerince büyütülür ve tarım, avcılık, savaşçılık konularında yetiştirilirlerdi. Amazonlar, eski çağlarda Lycia'yı işgal etmişler ancak Bellerophon tarafından yenilmiştir.
İlyada da yazıldığına göre Amazon Kraliçesi Penthesilea, Aşil tarafından öldürülmüş. Amazonların Tuna Nehri üzerindeki Leuke adasına sefer düzenlediği iddia edilir. Seferin
amacı, Aşil'in küllerine sahip olmaktı. Amazonlar adaya ayak
bastıklarında Aşil'in hayaleti belirmiş ve savaşçıları adadan kovmuştur. İnanışa göre Romalı komutan Pompei, ezeli düşmanı
Pontus kralı VI. Mithridates'in ordusunda bu söylentiye şahit
olmuştur. Amazonlar, Büyük İskender zamanında da tarih sahnesine çıkmıştır. Büyük İskender, tarihçilerinden bazıları Amazon Kraliçesi Thalestris'in kendisini ziyaret edip ondan bir çocuk
sahibi olduğunu yazmıştır. Ancak Büyük İskender'in diğer tarihçilerinden birkaçı ve en güvenilir ikincil kaynağı Plutarch iddiayı
yalanlamıştır. Plutarch, yazılarında İskender'in ikincil deniz komutanı Onesicritus'un Büyük İskender biyografisinden Amazon
pasajını İskender ile birlikte keşif gezisine katılmış olan Trakyalı
Kral Lysimachus'a okuduğu bir andan bahsetmiş: kral, ona gülümsemiş ve şöyle demiş:” "Peki ben neredeydim o zaman?
Yunan mitolojisinde İason'un Argonaut Seferi sırasında Amazon
topraklarından geçişi de işlenmektedir.
Önemli Amazonlar:
Ainian, Aşil'in düşmanı, Truva Savaşında Kraliçe Penthesilea'nın yanında katılan 12 komutandan biri. Adı, çabukluk anlamına
gelir. Penth, Esilea'dan sonraki Amazon Kraliçesi. Emrindeki
erkek köleleri sakatlayıp, kısırlaştırmasıyla ünlüdür. Bu durumdaki erkeklerin cinsel olarak çok daha başarılı olduğunu iddia
etmektedir.
Antibrote, Penthesilea'nın 12 komutanından birisi.
Asteria, Herakles tarafından öldürülen altıncı Amazon.
Cleite, Penthesilea'nın 12 komutanından birisi, sefer sırasında
gemisi fırtınada yolunu kaybetmiş, İtalya sahillerinde karaya çık
tığı yere Clete ismi verilmiştir.
Helene, Tityrus'un kızı. Aşil ile savaşmış ve ağır yaralanmış, da
ha sonra da ölmüştür.
Hippolyte, babası Savaş Tanrısı Ares tarafından verilmiş olan
büyülü kemer sahibi Amazon kraliçesi.
Melanippe, Hippolyte'in kız kardeşi. Herakles tarafından kaçırılmış ve Hippolyte'in elindeki kemer için rehin tutulmuştur. İsteği yerine getrilince rehineyi serbest bırakmıştır.
Otrera, Ares'in metresi ve Hippolyta ile Penthesilea‟nın annesi.
Penthesilea Rabiyes, Yeshimis‟in kız kardeşi. Yeni yerler almak
için batıya seferler düzenlemiştir.
Thalestris, İskender zamanındaki Amazon kraliçesi.
Myrina, Atlantis'e gidip Gorgoları yenen ve neredeyse her yeri
fetheden Amazon kraliçesi.
Kahramanlık kültürü:
Eski Yunan kentlerinde çok sayıda Amazon anıt mezarı bulunmuştur. Megara, Atina, Chaeronea, Halkis, Teselya gibi kentlerde amazonlara ait heykeller ve anıt mezarlar vardır. Hatta
Efes'teki Yunan bakirelerin yılda bir kez Amazonlara ithafen silahlar kuşanarak özel bir dans sergiledikleri anlatılır.
Sanatta Amazonlar:
Özellikle sanat alanında Amazonlarla Antik Yunan kavimler
arasındaki savaşlara çok yer verilmiştir. Şüpheli olan varlıklarına bir kez inanıldıktan sonra dönemlere göre resmedilişleri değişmiştir. İlk zamanlarda Yunan savaşçılarına benzetilen Amazonlar, sonradan Pers etkisiyle resmedilmişlerdir. Antik Yunanlar, sosyopolitik sistemleri gereği kadınların alt konumuna işaret
etmek için Amazonları olumsuz örnek olarak gösterme çabasında olmuşlardır. Bu sanat eserleri bu sanatçıların fantezilerini
yansıtırlar. Antik Yunan fizyonomisinin özellikleri bu yorumlarda
yer almaktadır. “Amazonomachy” olarak adlandırılan vazo boyama sanatının bir başka ilginç tarafı cinsiyetler arası çatışmanın ilk örnekleri olmasıdır.
Antik Yunan medeniyeti haddini aşan
ve kötü örnek olan bu savaşçı kadınları bu eserlerde genellikle
yenilgiye uğramış ve kötü durumda yorumlamışlardır. Bu eserlerde Amazonların en tartışmalı yönlerinden birisi olan memeyle ilgili farklı yorumlar vardır. Bu eserler, incelenmeye değer olmasına rağmen yazılı belgelerden ayrı tutulması gerekli olan ikincil belgelerdir.
Tarihçilere göre Amazonlar:
Dede Korkut eserlerinde Alp Kızları diye geçer. Amazonların
Azerbaycan'da yaşadıkları iddia edilir.
Yunan tarihçilere göre:
Amazonlardan Ksenofon'un Anabasis'inde bahsedilmektedir:
Herodot'a göre Sarmatlar, Amazonlar ve İskitlerin atalarıdır. Sarmatlarda kadınlar sık sık erkeklerle birlikte ava çıkar ve savaşlara katılırdı. Ona göre savaşta bir erkek öldürmeyen Amazon
kadın evlenemezdi.
Hipokrat, Amazonları sağ göğüsleri olmayanlar olarak anlatır.
Ona göre kız çocuklarına yapılan ve sıcak bronz bir metalle
gerçekleştirilen operasyonla sağ göğüsün büyümesi engellenerek sağ omuz ve kolun gelişmesi sağlanırdı.
Roma tarihçilerine göre:
Sezar, yaptığı bir konuşmada Senatoya Semiramiş ve Amazonların Önasya'da yaptığı fetihleri anlatır. Ayrıca Pompeius Trogus, Amazonların vatanı olarak Kapadokya'yı göstermiştir. Çeşitli Romalı tarihçiye göre Amazonların yaşadıkları yerler arasında farklılıklar vardır; Philostratus'a göre Toros Dağlarında,
Ammianus'a göre Tanais‟te, Procopius'a göre ise Kafkaslarda
yaşamışlardır. Aurelianus esir alınan Got kadınlarını Amazonlar
olarak adlandırdığı için bazen Amazonların vatanı olarak Baltık
bölgesi bile belirtilmektedir.
Aydınlanma çağına göre: Avrupa'da Rönesans zamanında
Amazonlar ilgi kaynağı olmayı sürdürmüştür. Francisco de Orellana 1542 yılında ulaştığı ırmağa, buradaki yerli kadın savaşçılara atfen Portekizce Amazonas ismini vermiştir. Kristof Kolomb
ve William Raleigh gibi dönemin ünlü denizcileri de Amazon savaşçılarını anlatmıştır.
Gerçeklik payı:
Amazonların gerçekten yaşayıp yaşamadıklarına dair belirsizliğin bir dayanak noktası vardır. O da Amazonların ataları olan
Sarmatyalılardaki kadın savaşçıların gerçekten var olduğudur.
Bir efsane bile olsa Amazonların dayandığı temel gerçeklik burasıdır. Bu gerçeklik, arkeolojik kazılardan da anlaşılmaktadır.
Özellikle Sarmatya kadın mezarlarında %25 oranında silahlar
çıkmıştır. Bu durum Sarmatlardan sonra İskitlerde de görülmüştür.
Kültürel etkileri:
Samsun ve yöresinin tarihî ve kültürel değerlerinden kabul edilen Amazonlar adına her yıl Terme'de bir festival düzenlenmektedir.
Popüler kültürde Amazonlar:
Çeşitli çizgi roman, film, televizyon dizisi ve bilgisayar oyunlarında Amazon imgesi sıklıkla işlenmiş ve kadın kahramanlar
Amazonlardan esinlenilmiştir. Bunların arasında televizyon dizisi olarak Xena – Savaşçı Prenses ve ünlü çizgi roman Wonder
Woman sayılabilir.
Kaynak: wikipedia.org
Amazon Kadınlar hakkında bilinmesi gereken 9 şey: Turna.com
dan derlediğim bu bilgiyi de sizlerle paylaşarak Amazon kadınlar ile ilgili tüm detayları görmenin daha faydalı bir çalışma olacağına inanıyorum.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, korkusuz kadın savaşçılar olarak ünlenen Amazonlar‟la ilgili az bilinen bazı gerçekleri de
gün yüzüne çıkardı. Yaşadıkları yer, savaşma biçimleri, doğurganlıkları ve hatta kıyafetleri hakkında bile birbirinden ilginç söylentiler yayılan Amazon kadınları, günümüzde erkek egemen
dünyada başarısı ve zekasıyla öne çıkan kadınların en önemli
sembollerinden biridir.
Zeyna, Wonder Woman, Xena gibi savaşçı kadın karakterlerin
oynadığı filmlerle zihnimize giren Amazon kadınların Karadeniz‟de yaşadığını bilmek ise içimizdeki Amazon ruhunu ortaya
çıkarmak için oldukça geçerli bir bahane olabilir.
1-) Amazonların ilk yerleşim yeri, Türkiye'nin kuzeyindeki Karadeniz oldu. İlk olarak Karadeniz‟deki Themiskyra şehrine yerleşen Amazonlar zaman içinde İzmir, Selçuk ve Yunan İmparatorluğu yakınlarında yaşadı.
2-) Amazonların yaşadığı Themiskyra köyünün Samsun'daki
Terme ilçesi olduğu düşünülüyor. Samsun‟da Amazon kadınlarının heykel ve eşyalarının sergilendiği iki buçuk dönüm genişliğinde yapay bir Amazon köyü de bulunuyor.
3-) Savaşmayı yaşam biçimi olarak gören Amazon kadınları,
daha iyi bir savaşçı olmak için vücutlarını yaralamaktan bile çekinmezdi. Savaşta silah olarak ok ve yay kullanan bu kadınlar,
daha hızlı ok atmak için sağ memelerini dağlıyordu.
4-) Okçuluk konusundaki uzmanlıkları dillere destan olan Amazonlar, ok, mızrak ve kalkanların yanı sıralabris adı verilen çift
taraflı ve keskin baltaları da çok iyi kullanırdı. Zaman içinde bu
baltalar onların sembolü haline geldi.
5-) Aralarında erkek sineğe bile tahammül edemeyen bu kadınlar, üremek için komşu kabilelerdeki erkeklerle görüşüp, doğurdukları kız çocuklarını kendileri gibi savaşçı bir kadın olarak yetiştirirlerdi.
6-) Amazonlar arasında yalnızca savaşta başarılı olan kadınların hamile kalmasına izin veriliyordu. Hamile kalacak olan kadın
iki ay boyunca kabileden uzaklaşıyor, hamile kaldıktan sonra da
geri geliyordu.
7-) Hamile kaldıktan sonra erkek çocuk doğuran Amazon kadınları bu çocuğu komşu kabiledeki babasına teslim ediyor ve bir
daha da yüzünü görmüyordu.
8-) Yunan mitolojisinde geçen hikayelerde de sıkça söz edilen
Amazon kadınlarının M.Ö. 1200'lü yıllarda yaşadığı düşünülüyor.
9-) Güney Amerika'daki Marnaon Nehri kıyısına giden İspanyol
Kaşif Francisco de Orellana'ya, aralarında kadınların da olduğu
bir grup saldırdı. Bu saldırının ardından Marnaon Nehri'nin adı
Amazon Nehri olarak değişti.
Kadınların güçsüz, korkak ve beceriksiz olarak nitelendirildiği
geri kalmış toplumların aksine, kendi güçlerinin farkına varan
kadınlardan oluşan Amazon kadınlarını tanımak, gerçeklerin far
kına varmanızı ve içinizdeki gizli kahramanı gün yüzüne çıkarmanızı sağlayabilir, diyerek konumuzu tamamlıyorum.
