Adalet Perisi Themis’den, Hukuk Canavarý Huca’ya ulaþan yolculuk

    Hukukun üstünlüðü, evrenselliði, baðýmsýzlýðý, tarafsýzlýðý, saygýnlýðý ve baðlayýcýlýðýnýn yaygýnlaþtýðý modern toplumlarda; güçler ayrýlýðý temelleri üzerine oturmuþ, ilkesel, anayasal, demokratik ve laik hukuk devletinden bahsedilir. Ve öyle olduðu da bizzat gözlemlenir. Böyle bir yönetim sisteminde, özgürlük ve hukuk güvenliði sorunlarý en aza indirgenmiþtir. Geri kalmýþ, býrakýlmýþ ve geliþmeye niyeti olmayan toplumlarda ise; çoðu ilke, yasa, hak ve özgürlükler, kâðýt üzerinde kalmýþ, nostaljik, göstermelik, harcamalýk, mitolojik ve müzelik obje ve kavram niteliðindedir. 

   Adalet Perisi (Tanrýçasý) Themis, mitolojik bir obje olsa da; hukukun evrensel ve genel ilkelerini özetleyen bir simgedir. Gözleri baðlýdýr ki;  adalet daðýttýðý herkese karþý eþit, önyargýsýz, yansýz, baðýmsýz karar verme potansiyeli, mantýðý, vicdaný ve muhakemesi olsun. Bir elindeki kýlýç ise; hem kendini, hem de temsil ettiði milleti koruyan, savunan, suçlulara karþý da caydýrýcý yaptýrým gücünü temsil eden güç simgesidir. Diðer elindeki terazinin bir kefesinde yasalar, diðer kefesinde ise iddialar, ithamlar, deliller, savunmalar vardýr. Bu donanýmla; somut, gerekçeli, yasa temelli, hak eksenli bir vicdani kanaatle, terazisini iþletecektir.

   Ancak, adaletin zayýf olduðu toplumlarda, hukuk adeta bir silah, korku ve baský aparatý olarak kullanýlmaktadýr. Makul bir þüpheyi dahi gerektirmeyecek, suçu sabit olmayan insanlarý yargýlamak, sürüncemede býrakmak; insan psikolojisini ve ekonomisini bozmaya, iradesini esir almaya yönelik, kitlesel ve küresel bir operasyondur. Bu açýk ve acý gerçeklik; hep geride kalmaya azmetmiþ, mecbur edilmiþ toplumlarýn, vazgeçilmez mekanizmalarýndan biridir.

   Yapay Zekâ uygulamasýna bu tür literatür bilgilerini ve yorumu verdikten sonra; “hukukun üstünlüðünü saðlayamayan ve anayasal hukuk devleti olmayý baþaramayan toplumlar için, Adalet Perisi Themis’e rakip ve düþman, mitolojik bir figür, simge üretir misiniz?” dedim. “Hukuk Canavarý HUCA” yý üretti, çizip gönderdi. HUCA ise; gözlerini dört açmýþ, teraziyi elinden býrakýp, vitrin süsüne döndürmüþtür. Ve gladyatörler gibi iki eline de kýlýç alarak; “Yaklaþýn da hesabýnýzý göreyim” dercesine bir zombiye dönüþmüþtür. Bu kadar mý acýmazsýzsýn ey yapay zekâ?!!... Böyle de  “doðrucu Davut” olunmaz ki(!)…

   Ben yapay zekânýn giriþimcisi, sözcüsü  ve ortaðý deðilim fakat bu gidiþle yapar zeka uygulamalarý, tüm kötü ve yanlýþ gidiþata yelken açanlarýn, ipliðini pazara çýkaracak, yozlaþmayý ifþa edecek bir ayna olacak gibi görülüyor.

En güzeli ise adil olmak, dürüst, mert ve nezaket ekseninde yaþamak ve iki mitolojik heykele de yapay zekâlýlara da  muhtaç olmamaktýr.

Sevgi, ahlak ve adalet; hak edenlerle daim olsun.

Samsun, 06.02.2025
Ali Rýza MALKOÇ
arm.web.tr/yazilari