Kaðný Gölgesinde Bir Vatan

Türk Milleti’nin ateþ ile imtihan edildiði yýllardý. Yediden yetmiþe her Türk, elindeki im-kanlarý silaha dönüþtürüp cepheye koþmuþtu. Ülke iþgal edilmiþ, tersaneler daðýtýlmýþ, hastalýk yaygýn, halk aç ve sefil… Ýþte bu þartlar altýnda Mustafa Kemal’in yaktýðý baðýmsýzlýk meþalesi ete kemiðe büründü ve yurdun dört bir yanýnda yanmaya baþladý. Genç-yaþlý, erkek-kadýn demeden tüm vatanseverler cepheye koþtular. Tarihte eþi benzeri görülmemiþ bu durum söylendiði gibi “Türk’ün ateþle imtihan” edildiði yýllardý. Türk milleti, ateþ, kar ve boran demeden, düþmandan korkmadan ateþten gömleðini giyinerek cepheden cepheye koþtu. Bu vatan savunmasýnda Þerife Bacý’dan bahsetmek istiyorum; çünkü her hatýrladýðýmda boðazýma bir yumruk týkaç oluyor!...

Þerife bacý, Kastamonu’nun Seydiler köyündendir. O’nun adý, Türk kadýnýnýn tarihin en zor anlarýnda üstlendiði sorumluluðun sembolü olmuþtur.

Mondros Mütarekesi sonrasý iþgal altýndaki Anadolu’da düzenli ordunun en büyük sorunu cephane ve lojistik eksikliðiydi. Ýstanbul’dan gizlice Karadeniz’e çýkarýlan silah ve mühimmat, deniz yoluyla Ýnebolu limanýna ulaþtýrýlýyor, oradan kaðnýlarla cephe hattýna, özellikle Ankara üzerinden Sakarya cephesine taþýnýyordu. Bu zorlu hattýn omurgasýný köylü kadýnlar, yaþlýlar ve çocuklar oluþturuyordu. Kaðný kollarý çamurla, yorgunlukla mücadele ederken ayný zamanda açlýk, hastalýk ve donma tehlikesiyle mücadele ediyorlardý. Bu seferberlik yalnýzca bir askeri organizasyon deðildi, halkýn yürekten gelen direniþ bilincinin somut bir ifadesiydi.

Tarih 1921 ve kýþ çok çetin geçiyordu. Þerife Bacý, kucaðýndaki iki aylýk kýzý Elif ile birlikte, kaðnýsýna yüklediði cephaneleri Kastamonu’ya ulaþtýrmak için yola çýktý. Tehlikeli bir yolculuktu… Cephane sandýklarý, kar ve tipi altýnda ýslanýp donmasýn diye üzerine kendi battaniyesini örmüþtü. Tarihe tanýklýk edenlerin ifadesine göre Þerife Bacý Kastamonu kýþlasý önüne geldiðinde hava sýcaklýðý -20 dereceye düþmüþtü. Güneþ, ayazýyla doðduðunda, askerler kaðnýnýn önünde bir sessizlik fark etti. Þerife Bacý, kýzýný ve cephaneyi vücuduyla sarmýþ fakat donarak ölmüþ halde bulunmuþtu. Kucaðýndaki Elif bebek ise annesinin sýcaklýðýyla hayatta kalmýþtý. Okuduðum bir kitapta, Elif bebeðin donarak öldüðü, Þerife Bacý’nýn yaþadýðý yazýyordu, ancak durum öyle deðilmiþ; Þerife Bacý ölmüþ ancak Elif bebek, annesinin kucaðýndan alýndýktan kýsa bir süre sonra vefat etmiþ.

Bu dramatik olay, Kastamonu halkýnýn hafýzasýnda efsaneye dönüþmüþtür. Þerife Bacý, 1921 Þubat ayýnda topraða verildiðinde O’nun ardýndan söylenen tek cümle her þeyi anlatýyordu:  “Vatan, bir kadýnýn donmuþ bedeninde bile sönmeyen ateþtir.”

Bu olayý þu þekilde deðerlendirebiliriz: Þerife Bacý’nýn vataný için hem bebeðini hem de kendi hayatýný kaybetmesi bireysel bir fedakârlýk olarak deðil, Anadolu kadýnýnýn tarih sahnesine kolektif bir dönüþü olarak görebiliriz. Erkeklerin cephede, kadýnlarýn cephe gerisinde yürüttüðü bu amansýz mücadele klasik savaþ anlayýþýný bile aþarak toplumun topyekûn direniþi haline gelmiþtir.

Tarihimize altýn harflerle yazýlan Þerife Bacý örneði; toplumsal cinsiyet rolleri açýsýndan dikkat çekicidir. Þerife Bacý ve diðer kadýnlar yalnýz bir anne ya da bir eþ olarak deðil, vatan savunucusu birer savaþçý kimlikleriyle öne çýkmýþtýr. Bu durum Cumhuriyet döneminde kadýnýn kamusal hayattaki yükseliþinin toplumsal zeminini oluþturmuþtur.

Kastamonu Valiliði bir vefa örneði göstererek Türk Kadýnlar Birliði’nin çabalarýyla Þerife Bacý’nýn hatýrasý yaþatýlmaktadýr. 1980’lerde Kastamonu meydanýna dikilen Þerife Bacý Anýtý, kadýnýn bu destandaki yerini simgelemekte, hafýzalarýmýzda yaþamasýna vesile olmaktadýr. Bu sebeple; 1921 Þubat ayý Þerife Bacý Anma günleri olarak kutlanmaktadýr. Yaklaþýk üç yýl Kastamonu’da kalmýþtým ve O kutlu ve münevver þahsiyetin anýtýný her gördüðümde gözlerim dolardý…

Bu olay bize neler anlatýyor?

Þerife Bacý’nýn hikâyesi, tarihsel olaylardan çok daha fazlasýný anlatýr: o, millî kimliðin vicdanî boyutunu temsil ediyor. Bir ulusun kurtuluþ mücadelesi, yalnýzca strateji ve silahla deðil, insanýn içindeki “merhametle birleþen cesaretle” kazanýlýr. Þerife Bacý, bu birleþimin ete kemiðe bürünmüþ halidir. Bu sebeple; Þerife Bacý’nýn kaðnýsý bir nakliye aracý deðil, vatan yükünü taþýyan bir sembole, kaðný tekerleðinin çýkardýðý o gýcýrtý ise Anadolu’nun sesine ve duasýna dönüþmüþtür. Bu tarihi hakikatler bize gösteriyor ki; Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinde bu vicdanýn sesi olarak Þerife Bacý’nýn adý yankýlanýyor…

Ve bizler; bugün sýcak evlerimizde konfor içinde nefes alabiliyor, baðýmsýzlýðýmýzýn niþanesi þanlý bayraðýmýz altýnda yaþayabiliyorsak, Þerife Bacý ve O’nun gibi nice adsýz kadýn kahramanlarýmýz yanýnda genç-yaþlý erkek kahramanlarýmýz sayesinde yaþýyoruz. Hepsine minnet, þükran ve dua borcumuz vardýr. Onlarýn manevi huzurunda saygýyla eðiliyoruz. Yüce Allah, mekânlarýný cennet eylesin.