Oyun ve oyuncaðýn önemini birlikte hatýrlamaya ne dersiniz?

Oyun çocuðun iþi, hayatýdýr; yani çocuklar “Dur bir saat oyun oynayayým.” demez, “Dur bir yemek yiyeyim,” der. Onun bedensel, duygusal, zihinsel geliþimi için vazgeçilmezidir.

Oyun yöntemiyle çocuðunuza her þeyi öðretebilirsiniz, sevmediði alýþkanlýklarý bile deðiþtirebilirsiniz. Bildiðiniz çok oyun yoksa kendiniz oyun icat edin, bu yaratýcýlýk siz de var biliyorum. Ben üzerini deðiþtirmeyi sevmeyen oðlum için ‘Hani neredeymiþ oðlumun elleri?’ oyununu buldum. Ýnanýn kendisi bile merak ediyor. Sayýlarý, kavramlarý, günleri, aklýnýza gelen her þeyi oyunla öðretmeyi deneyin inanýn bu sandýðýnýzdan daha kýsa sürede gerçekleþecek.

Odasýný toplamayý sevmiyor mu? Yaþýný da düþünerek; “Ben elliye kadar sayana kadar bakalým kaç parça oyuncak toplayabileceksin, þu þarký bitene kadar odanda ne gibi düzenlemeler yapabileceksin, her baktýðýmda düzenli bulursam hafta sonunda bakalým nasýl bir ödül kazanacaksýn?” gibi cümlelerle bu iþi halledebilirsiniz.

Her oyunun çocuða mutlaka faydasý olduðu tartýþýlmaz bir gerçektir. Örneðin hepinizin bildiði bir oyunu ele alalým. Saklambaç. Bu oyunu oynayan çocuk, beden olarak hareket edeceði için büyük kas geliþimi desteklenir, arkadaþlarýný ararken ya da saklanýrken dikkatini toplamayý, kurallarý olan bir oyun olduðundan kurallara uymayý öðrenir, sayý sayarken matematiði geliþir ve dil geliþimi desteklenir. Ve tabiî ki sosyalleþirken öðrenirken eðlenir.

Oyuncak meselesine gelince; bir oyuncaðý alýrken sadece fiyatýna bakmayýn, çocuða neler kazandýracaðýný düþünün. Sonra da çocuða zararý olup olmayacaðýný; sivri kenarlarý var mý, aðýr mý, boyasý çýkar mý? Bir defalýk mý yoksa her seferinde heyecan verecek kadar kapsamlý mý?

Geliþim de baþtan ayaða ve içten dýþa ilkesi vardýr. Çocuk önce baþýna hâkim olmayý öðrenir, sonra kol ve bacaklarýna, en son parmaklarýna… Yani üç yaþýnda bir çocuða küçük parçalý yapboz alýrsanýz yapamayabilir, fakat büyük parçalý legolar geliþimini destekler. Kavramlarý, hayvanlarý öðreten, bir iki yýl kullanabileceði saðlam oyuncaklarý tercih edin, birkaç saat oynayarak oyalanacaklarýný deðil… Basit bir örnek verelim yine; direksiyon oyuncaðýný bilirsiniz. Plastiktir, çocuða zarar vermez, düðmeleri vardýr, basarken küçük kaslarýný geliþtirir, deðiþik melodiler çýkararak çocukta ritim duygusu oluþturur, mutlaka yürüyerek ya da koþarak oynayacaðý için bedensel geliþimini destekler. Onu eline aldýðýnda kendisini þoför olarak düþüneceði için hayali oyunu öðrenir. Arkasýna yolcu da aldýysa paylaþmayý, sosyalleþmeyi de öðrenirken eðlenir.

Bazen çocuðun oyuncaðýný kendisi seçmesine, bazen de alýnan oyuncaðý kendisinin keþfetmesine izin verin. “Al bu araba, bak vuuu, vuuuuuuuu diyerek süreceksin,” demek yerine “Nedir bu bakalým mý, neler yapabiliriz bununla?" diye sorarak düþünmeyi öðrenmesine, keþfetme mutluluðunu yaþamasýna katkýda bulunabilirsiniz.

Çocuðunuza yaþ seviyesinden düþük oyuncak almayýn, üzerinde üç yaþ ve üzeri yazan oyuncaðý dört yaþýndaki çocuða alýrsanýz faydasýný göremezsiniz ama tam tersini yaparsanýz belki geliþimini hýzlandýrabilirsiniz.

Eskiden oyun hamuru yoktu, çamurla oynardýk, parmaklarýmýz bu yüzden geliþti, þimdi hepsi hazýr ama evde kendiniz de hazýrlayabilirsiniz; biraz unun içine birkaç damla sývý bulaþýk deterjaný, bir kaþýk tuz, istediðiniz renk toz duvar boyasýný karýþtýrýp biraz su ile çocuðun eline yapýþmayacak þekilde yoðurun. Ýlk aþamada rehberlik edebilirsiniz. “Bak ne güzel pasta yaptým, sepet yaptým, sen ne yapmak istersin?” diye sorarak oynamayý öðretebilirsiniz.

Çocuðunuza kitap sevdirmeyi düþünüyorsanýz bir yaþýndan itibaren banyo kitaplarýyla baþlayabilirsiniz. Plastik ve rengarenk olan bu kitaplar bir harika…

Haydi size bir de zeka sorusu soralým; geçenlerde iki arkadaþým gezerken, birisi gördüðü bir oyuncaðý oðlum için almaya karar vermiþ. Çocuk geliþimcinin oðluna tabanca alacak deðil ya, renkleri sayýlarý öðreten kavram oyuncaðýný seçmiþ. Tam ödeme yapacakken diðeri daha çabuk davranýp ödemiþ. Soru þu; bu oyuncak hangi arkadaþýmýn hediyesi?

Oyun ve oyuncak konusu bitmez, bu özetin özeti. Sadece önemini hatýrlatmak istedim. Ne kadar meþgul olursanýz olun, çocuðunuzla oynamak için zaman ayýrýn. Ona deðerli olduðunu hissettirin, mýzýkçýlýk yapmayýn.

Oyununu bitirmesi gerektiðinde beþ dakika önceden haber verin. Birden býrakýp gelmesini beklemeyin.

Unutmayýn oyun çocuðun hayatýdýr ve ona “oynamýyorum,” derseniz, bunu “Senin hayatýnda ben yokum, baþýný çaresine bak,” olarak algýlayabilir, bu da onun güven geliþimini sarsar, benden söylemesi, gerisi size kalmýþ…
Ayrýca da “Ver bilyelerimi, annem 'kimseye verme,' dedi" gibi cümleler kurmasýna engel olun! Siz iyi bir ebeveynsiniz. Ve çocuðunuz çok þanslý…