“Medeniyetin neresindeyiz”

Bir insan için zeka ve ileriyi görme yetisi varsa o insanýn çok eðitimli ve bilgili olmasý gerekmemektedir. Bir sanatta zeka ve beceri önemlidir. Ama, bir devlet adamlýðýna gelebilmek için sadece parasal güce sahip olmak ve siyasi oyunlarý bilmek ve bunlarý örtüþtürmek yeterli olabilmektedir. Devlet adamlýðý, ülkesinin, kültürünü, dinini, insan yapýsýný eðitim seviyesini asgaride çok iyi bilmeyi gerektirir ki, içte ve dýþta olan olaylarda doðruya yakýn kararlar alabilsin. Bir buçuk yüzyýldan beri Batý dünyasýndaki mücadeleler, büyük ölçüde topraklarýný geniþletmeye teþebbüs eden merkantilist ekonomik güçlerin yönettikleri prenslerle imparatorlar arasýnda meydana gelmiþtir. Fransýz Devrimi'nin baþlamasýyla birlikte asýl mücadele çizgisi prensler yerine uluslararasýnda dönüþtü. Krallar arasýndaki savaþlar bitti, uluslararasýndaki savaþlar baþladý. Prensler, ulus devletler ve ideolojiler arasýndaki bütün bu kavgalar, esasen Batý medeniyeti bünyesindeki mücadelelerdi. Batý'ya ait iç savaþlardý. Ýslam devletlerinin kendi iç mücadeleleri ise tamamen mezhep çekiþmesine baðlý kýsýr mücadeleler halinde süre geliyordu. Ýslam ülkelerinden petrol kaynaklarýna sahip olanlar, baðnaz siyasi yapýlarýný ekonomiye dýþ siyasette yönlendirmeye baþladýlar. Batý ülkelerinde bankalarýn hisselerini sonralarý da büyük Ýngiliz maðazalarý ve  futbol kulüplerini satýn aldýlar. Burada, kendi dini mezhepsel idolojik çekiþmelerini kendi aralarýnda sahneye koyduklarý gibi, silah endüstrisine sahip güçlerin bu terörist savaþým methodlarýný kaþýmalarý ile Al Quadia, ISÝD, Boko Haram gibi örgütler terör amaçlý silahlandýlar. ABD de 11 Eylül Ýkiz Kule bombalanmasý sonrasý, ekonomist yazar S.Hungington medeniyetler çekiþmesi olacak dediðinde;

“.. Önceleri Hiristiyanlarýn yaptýðý gibi þimdilerde, Ýslam ülkeleri günlerini sadece dua ile geçirmesinler arada birbirlerin öldürsünler diye Kur’anda bir Allah kelamý olduðunu sanmýyorum. Var ve buna uymamýz lazým diyerek mi birbirlerini katletmekteler. Dini öðelere inanalar açýsýndan insanoðlunun baþýboþ býrakmaya gelmediðini, boþ olduðunda kafasýný kötüye yormaya baþladýðýnýn örneðini büyük çoðunlukla Ortadoðu ülkeleri arasýnda süre gelen savaþlardan anlamaktayýz. Bir insan yarý Fransýz ve yarý Arap ve ayný anda iki ülkenin bile vatandaþý olabilir. Bundan daha zor olan þey, yarý Katolik ve yarý Müslüman olmaktýr…” Bir kýsým ülkeler, vasat seviyede kültürel bir türdeþliðe sahiptir fakat toplumlarý hangi medeniyete mensup olduklarý konusunda bölünmüþtür. Bunlar bölünmüþ ülkelerdir. Liderleri tipik bir biçimde, kervana katýlma stratejisi izlemeyi ve ülkelerini Batý'nýn üyesi yapmayý arzu ediyor fakat ülkelerinin tarih, kültür, ve gelenekleri Batýlý olmadýðýndan ortaya bir çeliþki çýkýyor. Bu tür bir bölünmenin en açýk ve prototipik örneðini Türkiye teþkil ediyor. Türkiye'nin liderleri, Atatürk geleneðini takip etmekte ve Türkiye'yi modern, seküler, Batýlý ulus devlet olarak tanýmlamaktadýr. NATO'da ve Körfez Savaþý'nda Türkiye'yi Batý ile ittifaka soktular; AB'ye üyelik için müracaat ettiler. Türk toplumundaki bazý unsurlar, ayný zamanda Ýslami bir silkiniþi desteklemiþ ve Türkiye'nin esas itibarýyla Müslüman bir Ortadoðu ülkesi olduðunu ileri sürmüþlerdir. Türkiye'nin seçkinleri Türkiye'yi Batýlý bir toplum olarak tanýmlarken, Batý'nýn seçkinleri Türkiye'nin öyle olduðunu kabule yanaþmamaktadýr. Türkiye, AB'nin bir üyesi olmayacaktýr; gerçek sebebi Cumhurbaþkaný Özal'ýn dediði gibidir: "Biz Müslüman’ýz, onlar ise Hýristiyan’dýr. Fakat bunu dile getirmiyorlar. Batý tarafýndan teþvik edilen Türkiye ve Meksika yeni kimliklerini benliðine kazýmak için büyük çaba sarf ediyor. Biri AB ülkesi diðeri K.Amerika ülkesi olma yolunda. 1991'de, Meksika Baþkaný Carlos Salinas de Cortari'nin üst seviyedeki bir danýþmaný, bana Salinas hükümetinin yapmakta olduðu bütün deðiþimleri ayrýntýlý bir þekilde tasvir etmiþti. O, sözlerini bitirdiðinde þunu söyledim: "Bütün bunlar çok etkileyici. Bana öyle geliyor ki, siz esas itibarýyla Meksika'yý bir Latin Amerika ülkesi olmaktan çýkarýp, bir Kuzey Amerika ülkesine dönüþtürmek istiyorsunuz." Bana þaþkýnlýkla baktý ve þöyle baðýrdý: "Aynen! Yapmaya çalýþtýðýmýz þey tamamýyla budur; fakat tabii ki, bu kadar aleni biçimde asla söyleyemedik." Bu danýþmanýn deðerlendirmesinin de gösterdiði gibi, Türkiye'de olduðu gibi Meksika'da da toplumun bazý önemli unsurlarý ülkelerinin kimliðinin yeniden tanýmlanmasýna direniyor. Batý medeniyeti hem Batýlý ve hem de moderndir. Batýlý olmayan medeniyetler Batýlýlaþmadan modernleþmeye çalýþmýþlardýr. Bugüne kadar sadece Japonya bu arayýþta tam anlamýyla baþarýlý olmuþtur.Medeniyet kültürel bir varlýktýr. Köyler, bölgeler, etnik gruplar, milliyetler, dini gruplar, bütün bunlarýn hepsi, kültürel çeþitliliðin farklý düzeylerinde ayrý kültürlere sahiptir. Güney Ýtalya'daki bir köyün kültürü, Kuzey Ýtalya'daki bir köyün kültüründen farklý olabilir; fakat her ikisi de onlarý Alman köylerinden farklý kýlan ortak Ýtalyan kültürünü paylaþacak olmalarýdýr.“(Kyn:Salinas'ýn Ýbero Amerikan Guadalajara zirvesi). Bölgedeki mevcut Japon endüstri, ticaret ve sermayesinin yeni bir odaklaþma noktasý olarak (Taiwan); müteahhitlik, pazarlama ve hizmet alanlarýnda sivrilmiþ bir beceriyi (Hong Kong); nefis bir iletiþim þebekesini (Singapur); muazzam bir mali sermaye birikimini Asya ekonomisine hýzla kazandýrýyor. Avrupa  toplumlarý, Arap ve Çin toplumlarýndan ayýran kültürel özellikleri; dil, tarih, din, adetler, kurumlar gibi ortak objektif unsurlar aracýlýðýyla ve hem de insanlarýn sübjektif olarak kendi kendilerini teþhis etmeleri suretiyle tanýmlanýr. Ülkemizin 60 yýldýr girmeye çalýþtýðý Avrupa Birliði’ne girme istemi üzerinde din, dil ve kültürel açýdan önceden bir çalýþma ve araþtýrma yapýlmadan baþvuruda bulunulduðunu geldiðimiz yer açýkça ortaya koymaktadýr. Bir medeniyetten bahsettiðimiz zaman neyi kastediyoruz? Türkiye’nin komþu Ýslami ülkeler ile ekonomik ve ticari iliþkileri hem dün hem de bugün geliþtirememesinin baþ sebebi, bu ülkelerde kargaþalýk olmasý yanýnda, Suriye, Katar ve S.Arabistan’la iliþkisinin hiçbir zaman bir Japon, Çin, Hong Kong, Tayvan ve Singapour’ birlikteliði gibi olamayacaðý, sýrf dini motiflerle hareket etmenin ötesine geçemeyeceðini geliþmeler acý bir þekilde ortaya koymaktadýr.

Erdil Ünsal