HAYIR VE ÞER

           “Hayýr Allah’tan, þer nefsimizdendir.”

         Ýmanýn þartlarýndaki, hayýr da þer de ALLAH’tandýr sözü tasarruf rýzasýnýn sahipleri olan NEBÝ, RESUL ve DEVRÝN ÝMAMLARI için geçerlidir. Yoksa Allahtan bize gelen her þey hayýrdýr.

72/CÝN – 26: Âlimul gaybi fe lâ yuzhiru alâ gaybihî ehadâ (ehaden).

O (Allah), gaybý bilendir. Fakat O, gaybýný hiç kimseye zahir etmez (bildirmez).

          Allah gaybý bilendir. Fakat O, zamaný sýfýrlayan sonsuz hýzý sebebiyle, bizlere göre gelecekte yaþanacak her þeyi bilir. Ayrýca bütün âlemleri yaratan Allah olduðu için, her âlem diðer âlemlere göre gayb olduðu yani bilinmediði halde Allah'a göre gayb deðildir. Allah gaybý kimseye bildirmez. Ama dilediðine gösterir.

72/CÝN – 27: Ýllâ menirtedâ min resûlin fe innehu yesluku min beyni yedeyhi ve min halfihî rasadâ (rasaden).            

Resûllerden razý olduklarý (tasarruf rýzasýna ulaþmýþ olanlarý) hariç! O taktirde, muhakkak ki O (Allah), onlarýn önünden ve arkasýndan gözetenler sevkeder ki.

          Allah'ýn Tasarruf Rýzasýna ulaþmýþ olan Devrin Ýmam'larý hariç, Allah gaybý kimseye bildirmez. Allah; Tasarruf Rýzasýna ulaþmýþ olan Devrin Ýmam'larýnýn üzerlerinde, önlerinden arkalarýna kadar uzanan, çok sayýda koruyucu melek gönderir ki...

3/ÂLÝ ÝMRÂN-179: Mâ kânallâhu li yezerel mu’minîne alâ mâ entum aleyhi hattâ yemîzel habîse minet tayyib(tayyibi), ve mâ kânallâhu li yutliakum alel gaybi ve lâkinnallâhe yectebî min rusulihî men yeþâu fe âminû billâhi ve rusulih(rusulihî), ve in tu’minû ve tettekû fe lekum ecrun azîm(azîmun).”

Allah, habis olaný (kötüyü), temiz olandan (mü'min olaný, mü'min gözükenden) ayýrýncaya kadar mü'minleri, sizin bulunduðunuz hâl üzere (mü'min olanla mü'min gözükenin bir arada olduðu bir durumda) terk edecek deðildir. Ve Allah sizi gayba muttali edecek (gaybý bildirecek) deðildir. Ve lâkin Allah, resûllerinden dilediði kimseyi seçer (gaybý o resûlüne bildirir). O halde, Allah'a ve O'nun resûllerine îmân edin. Ve eðer âmenû olur ve takva sahibi olursanýz, o zaman sizin için "Büyük Ecir" vardýr.

          Bu tasarruf rýzasýný sahipleri olan Nebi ve Veli Resuller, devrin imamýdýrlar. Allah gaybý yalnýzca onlara bildirir. Onlar kendi nefisleri ile hareket etmezler. Ne yaparlarsa onlara onu yaptýran ALLAH’týr.

53/NECM – 3: Ve mâ yentýku anil hevâ.

Ve o, hevasýndan (kendiliðinden) konuþmaz.

          Hz. Muhammed (S.A.V) Efendimiz bir peygamberdi ve Kendi iradesiyle konuþmazdý. O'nu Allah konuþtururdu. Yani Allah'ýn tasarrufu altýndaydý.

53/NECM – 4: Ýn huve illâ vahyun yûhâ.

(O'nun söyledikleri), sadece O'na vahyolunan vahiydir.

          O sadece Allah'ýn vahyettiðini söyleyebileceði için bütün söyledikleri Allah'ýn, O'na söylettikleridir.

          Peygamber efendimiz bir gün eþraftan kiþilere ALLAH’a ulaþma talebini anlatmakta iken, bir âmâ olan Abdullah bin Ümmi Mektum  geldi ve Peygamberimiz konuþurken ona bazý sorular sordu. Peygamberimiz cevap vermedi ve yüzünü buruþturdu. Bunun üzerine Rabbimiz ABESE Suresini indirdi.

80/ABESE-1: Abese ve tevellâ.

Huzursuz oldu (yüzünü buruþturdu). Ve baþýný çevirdi (ilgilenmedi).

          Hz. Muhammed (S.A.V), müþriklerin ileri gelenlerini, grup grup toplayýp, onlara Ýslâm'ý kabul ettirmeðe çalýþýyordu. Böyle bir toplantý sýrasýnda, âmâ olan Abdullah bin Ümmi Mektum yanýna gelip “Öðrettiklerini bana da öðret” diyerek birkaç kere sözünü kesti. Hz. Muhammed (S.A.V), bu durumdan huzursuz oldu, gayri ihtiyari huzursuzluðu yüzüne aksetti. Bu durumda onunla ilgilenmeyip, bir þey söylemeyerek baþýný çevirdi, tebliðine devam etti.

          Bu ayetten sonra, Abdullah bin Ümmi Mektum'un gönlünü hoþ etmiþtir.

80/ABESE-2: En câehul a’mâ.

Âmâ olan bir kiþinin ona gelmesi (sebebiyle).

          Kör olan Abdullah bin Ümmi Mektum'un yanýna gelmesi sebebiyle Hz. Muhammed (S.A.V)'in huzursuz olduðu ve baþýný diðerlerine çevirdiði anlatýlýyor.

80/ABESE-3: Ve mâ yudrîke leallehu yezzekkâ.

Ve sen bilemezsin, umulur ki böylece o tezkiye olur.

80/ABESE-4: Ev yezzekkeru fe tenfeahuz zikrâ.

Veya öðüt alýr, böylece bu öðüt ona fayda verir.

          Tezkiye olmasa yani nefsinin kalbinin yarýdan fazlasý nurla dolmasa bile, belki senin söylediklerinden öðüt alýr ve Allah'a ulaþmayý diler ve cehennemden kurtulabilir.

80/ABESE-5: Emmâ menistagnâ.

Fakat kendini müstaðni gören (bir þeye muhtaç olmadýðýný sanan) kimse.

          Diðeri ise Allah'a ulaþmayý dilemeyen, buna ihtiyaç hissetmeyen bir kiþi.

80/ABESE-6: Fe ente lehu tesaddâ.

Oysa sen, ona yöneliyorsun.

         Halbuki sen Allah'a ulaþmayý dilemek üzere sana gelip bilgi isteyen, kör olan Ümmi Mektum ile deðil de, Allah'a ulaþmayý dilemeye ihtiyaç duymayan, bu konu ile ilgilenmeyenle meþgul oluyorsun.

80/ABESE-7: Ve mâ aleyke ellâ yezzekkâ.

Ve onun tezkiye olmamasýnda, senin üzerinde bir sorumluluk yoktur.

          Senin yöneldiðin kiþi tezkiye olmayý istemediði için, senin üzerinde onunla ilgili bir sorumluluk yoktur.

80/ABESE-8: Ve emmâ men câeke yes’â.

Halbuki sana koþarak gelen kimse.

          Ama koþarak sana gelen, gözleri kör olan kiþi Allah'a ulaþmayý dileyecek bir huþû ile sana gelmiþtir.

80/ABESE-9: Ve huve yahþâ.

Ve o huþû duyuyor.

         O huþû duyuyor. Yani sen onunla ilgilenerek “Allah'a ulaþmayý dile!” deseydin, onun Allah'a ulaþmayý dilediðini görecektin.

80/ABESE-10: Fe ente anhu telehhâ.

Oysa sen, onunla ilgilenmiyorsun.

         Bunun üzerine Müþrikler Allah Peygamberi cezalandýrdý dediler. Fakat o hareketi Peygamberimize, diðer insanlara örnek olmasý için yaptýran Allah c.c. idi. Bunu diðer insanlar anlayamadýlar. Bundan sonra;

         Rabbimiz Peygamber efendimiz için, senden meydana gelen her þey, hayýr da þer de Allah’tandýr diyerek, Nebi, Resul ve Devrin imamlarý tarafýndan meydana gelen her þey Allah tarafýndan meydana getirilir buyurmaktadýr.

4/NÝSA – 78: Eyne mâ tekûnû yudrikkumul mevtu ve lev kuntum fî burûcin muþeyyedeh (muþeyyedetin), ve in tusýbhum hasenetun yekûlû hâzihî min indillâh (indillâhi), ve in tusýbhum seyyietun yekûlû hâzihî min ýndik (ýndike), kul kullun min ýndillâh (ýndillâhi), fe mâli hâulâil kavmi lâ yekâdûne yefkahûne hadîsâ (hadîsen).

Nerede olursanýz olun, ölüm size ulaþýr. Hatta saðlam kalelerde bulunsanýz bile. (Senden dolayý) onlara bir iyilik isabet ederse: “Bu Allah'tandýr. ” derler. Bir kötülük isabet ederse: “Bu senin tarafýndandýr. ” derler. De ki: “Hepsi Allah'ýn katýndandýr. ” Bu topluluða ne oluyor ki söz anlamaya yanaþmýyorlar?

          Peygamber Efendimiz (SAV) tasarruftaydý. Yani onu Allah konuþturur ve yaptýklarýný Allah yaptýrýrdý. Peygamber Efendimiz (SAV) onlarý üzen bir olaya sebeb olduðu zaman o olayý þer zannediyorlardý, sevindiren olaylarý da hayýr zannediyorlardý. Oysa ki her iki olayda aslýnda Allah tarafýndan vücuda geldiði için sevindiren olaylarda, üzen olaylarda “HAYIR” idiler. Allah’ýn sebep olduðu her olay kaderdir. Ve kader hiç bir zaman þer (derecat kaybettiren olay) olamaz. Allah’ýn üzerimizde oluþturduðu olaylardan derecat kazanabiliriz ama asla deracat kaybedemeyiz. Yani þerrin Allah’tan gelmesi mümkün deðildir. Olay bize zarar verirse, derecat kaybetmek þöyle dursun, deracat kazanýrýz. Olay bize fayda saðlarsa gene derecat kaybetmeyiz. Öyleyse Allah’ýn oluþturduðu kader müessesi ya fayda ya da zarar verir. Ama ikisinde de derecat kaybetmeyiz. Öyleyse Allah bize ne yaparsa yapsýn bu yaptýðý þey þer olamaz, bu mümkün deðildir. 

8/ENFÂL-17: Fe lem taktulûhum ve lâkinnallâhe katelehum, ve mâ remeyte iz remeyte ve lâkinnallâhe remâ, ve li yubliyel mu’minîne minhu belâen hasenâ(hasenen), innallâhe semîun alîm(alîmun).

Onlarý siz öldürmediniz ama onlarý Allah öldürdü. Ve attýðýn zaman da sen atmadýn ama Allah attý. Ve Allah, mü'minleri Kendisinden ahsen belâ ile imtihan eder. Muhakkak ki Allah, iþitendir ve bilendir.

53/NECM – 3: Ve mâ yentýku anil hevâ.

Ve o, hevasýndan (kendiliðinden) konuþmaz.

28/KASAS-68: Ve rabbuke yahluku mâ yeþâu ve yahtâr(yahtâru), mâ kâne lehumul hýyarat(hýyaratu), subhânallâhi ve teâlâ ammâ yuþrikûn(yuþrikûne).

Ve Rabbin, dilediðini yaratýr ve seçer. Ve seçim hakký onlara ait deðildir. Allah Sübhan'dýr (münezzehtir) ve (onlarýn) þirk koþtuklarý þeylerden yücedir.

           Seçim, Allah'ýndýr. Allah, insanlarýn çok büyük bir kýsmýný kendisine seçer. Allah'ýn seçtiði kullar, Allah'a ulaþmayý dilemeleri için seçilirler. Onlardan kim Allah'a ulaþmayý dilerse sadece onlar kurtuluþa ulaþýrlar. Bunlar çok küçük bir azýnlýktýr. Kulun Allah'a ulaþmayý dilemek dýþýnda bir tercih hakký yoktur.

72/CÝNN-21: Kul innî lâ emliku lekum darren ve lâ reþedâ(reþeden).

De ki: “Muhakkak ki ben, size bir zarar verme ve sizi irþad etme gücüne malik (sahip) deðilim.”

          De ki: “Muhakkak ki ben bir peygamber sýfatýyla tek baþýma, Allah'ýn yardýmý olmaksýzýn, size bir zarar verme veya sizi irþad etme gücüne sahip deðilim. Sizleri ancak Allah'ýn emri ve yardýmý ile irþad edebilirim.”

7/A'RÂF-188: Kul lâ emliku li nefsî nef’an ve lâ darran illâ mâþaallâh(mâþaallâhu), ve lev kuntu a’lemul gaybe lesteksertu minel hayri ve mâ messeniyes sûu in ene illâ nezîrun ve beþîrun li kavmin yu’minûn(yu’minûne).

De ki: “Allah'ýn dilemesi hariç, ben kendime fayda veya zarar verecek güce malik deðilim. Eðer ben gaybý bilseydim, hayrý mutlaka çoðaltýrdým, bana bir kötülük dokunmazdý. Ben ancak mü'min olan kavim için bir nezir (uyaran) ve müjdeleyiciyim.”

          Hz. Muhammed (SAV) Efendimiz, Allah’ýn tasarrufundadýr. Allah’ýn kendisine yaptýrdýðý her fiil onun için hasenattýr eðer tasarrufta olmasaydý seyyiat iþleyebilirdi. O zaman nefsinde ki afetlerin vücuda getirdiði bir olay olurdu ve deracat kaybederlerdi diye düþünebiliyor olabilirler. Ama nefsindeki bütün afetler daimi zikir sebebi ile yok olduðu için þer iþlemesi mümkün deðildir.

          Ama normal insanlar için bu geçerli deðildir. Allah’a göre hayýr, bize derecat kazandýran fiiller, þer ise, bize derecat kaybettiren fiillerimizdir

2/BAKARA – 216: Kutibe aleykumul kitâlu ve huve kurhun lekum, ve asâ en tekrehû þey’en ve huve hayrun lekum, ve asâ en tuhýbbû þey’en ve huve þerrun lekum vallâhu ya’lemu ve entum lâ ta’lemûn (ta’lemûne).

Savaþ, o sizin için kerih olsa da (hoþunuza gitmese de) üzerinize farz kýlýndý. Ve hoþlanmayacaðýnýz bir þey olur ki, o, sizin için bir hayýrdýr. Ve seveceðiniz bir þey olur ki, o, sizin için bir þerrdir. Ve (bütün bunlarý) Allah bilir, siz bilmezsiniz.

         Savaþ, ölmek veya öldürmektir. Onun için kýtal ismini kullanmýþtýr Allahütealâ. Burada katletme müessesesi, insaný öldürmek vardýr. 

          Ayet-i kerime, Allah'a ve insana göre ölçülerin ne kadar deðiþik deðerlendirildiðini çok açýk bir þeklide ifade etmektedir. Allah'a göre hayýr, derecat kazandýran; þer ise kaybettiren bütün olaylardýr. derecat kazandýran olaylar Kur'an’ý Kerim'de genel anlamda hayýr, sevap, hasenat olarak geçmektedir: Bunlarýn karþýtlarý da þerr, günah ve seyyiattir.

          Çaldýðý mal için memnun olan hýrsýz her hýrsýzlýk yaptýðýnda derecat kaybeder. Malý çalýnan kiþi ise üzgündür. Çünkü ondan beklediði faydaya ulaþamamýþtýr. Böyle bir dizaynda malý çalýnan kiþi hayra üzülmektedir. Hýrsýz onun malýný çaldýðý için kaybettiði dereceler malý çalýnana pozitif olarak kaydedilmiþtir. Onu hayra ulaþtýrmýþtýr. Olaylarda kiþinin sevinmesi veya üzülmesi Allah'ý hiç alâkadar etmez. Sevinmeye göre olaylar hayýr; üzülmeye göre þer olmaz. Vatanýn tehlikeye düþtüðü bir noktada savaþa katýlan bir insan yara aldýðýnda belki caný acýr ama bu, onun için büyük bir hayýrdýr. Hele þehit olursa hayýrlarýn en büyüðüdür. 

          Eþyanýn tabiatý gereði birçok insan ölümden korkar. Özellikle fizik vücutlar ölüme karþý hassastýrlar ve kiþinin fizik vücudu korkuyu yaþar. 

         Bütün güzellikler Allah'ýn yolunda olmakla birlikte yürür, bütün çirkinlikler de þeytanýn yolunda olmakla yürür. Allah'ýn yolunda olan insanlar eninde sonunda sonsuz bir mutluluða ulaþacaklardýr. Ýradelerini de Allah'a teslim ettikleri noktada hem cennet saadetinin hem de dünya saadetinin tamamý onlarýndýr.

          Biz insanlar nefsimize hoþ gelen þeyleri hayýr, nefsimize kötü gelen þeyleri þer zannederiz. Allah’tan hiçbir zaman þer gelmez. Allah’tan gelen her þey, nefsimize kötü gelen her þey hayýrdýr. Çünkü Rabbimiz insanlarý devamlý imtihan etmektedir. Ve onun izni olmadan hiçbir kimseye hiçbir musibet isabet etmez. Ve biz günahý da sevabý da kendi nefsimizle iþler, cenneti de, cehennemi de kendi nefsimizle kazanýrýz. O yüzden, hayýr Allah’tan, þer nefsimizdendir.

4/NÝSA – 79: Mâ esâbeke min hasenetin fe minallâh (minallâhi), ve mâ esâbeke min seyyietin fe min nefsik (nefsike), ve erselnâke lin nâsi resûlâ (resûlen), ve kefâ billâhi þehîdâ (þehîden).

Sana ne iyilik (hasenat) isabet ederse, Allah'tandýr. Sana ne kötülük (seyyiat) isabet ederse, kendi nefsindendir. (Eðer derecat kaybedecek bir þey yapmýþ olsaydýn.) Ve seni, insanlar için Resûl olarak gönderdik ve Allah þahit olarak yeter.

45/CASÝYE – 15: Men amile sâlihan fe li nefsih (nefsihî), ve men esâe fe aleyhâ summe ilâ rabbikum turceûn (turceûne).

Kim salih amel (nefs tezkiyesi) yaparsa, kendi nefsi içindir (lehinedir). Ve kim kötülük yaparsa, o da kendi aleyhinedir. Sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.

64/TEGABUN – 11: Mâ esâbe min musîbetin illâ bi iznillâh (bi iznillâhi), ve men yu'min billâhi yehdi kalbeh (kalbehu), vallâhu bikulli þey'in alîm (alîmun).

Allah'ýn izni olmadýkça bir musîbet isabet etmez. Ve kim Allah'a îmân ederse (âmenû olursa), (Allah) onun kalbine ulaþýr. Ve Allah, herþeyi en iyi bilendir.

          HER ÝÞTE BÝR HAYIR VARDIR

          Bir zamanlar Afrika’daki bir ülkede hüküm süren bir kral vardý. Kral, daha çocukluðundan itibaren arkadaþý olduðu, birlikte büyüdüðü bir dostunu hiç yanýndan ayýrmazdý.  Nereye gitse onu da beraberinde götürürdü. Kralýn bu arkadaþýnýn ise deðiþik bir huyu vardý. Ýster kendi baþýna gelsin, ister baþkasýnýn, ister iyi olsun ister kötü, her olay karþýsýnda hep ayný þeyi söylerdi:

          “Bunda da bir hayýr vardýr.”

          Bir gün kralla arkadaþý birlikte ava çýktýlar. Kralýn arkadaþý tüfekleri dolduruyor, krala veriyor, kral da ateþ ediyordu. Arkadaþý muhtemelen tüfeklerden birini doldururken bir yanlýþlýk yaptý ve kral ateþ ederken tüfeði geriye doðru patladý ve karalýn baþparmaðý koptu. Durumu gören arkadaþý her zamanki sözünü söyledi:

          “Bunda da bir hayýr var.”

          Kral öfke ve acýyla baðýrdý: “Bunda hayýr falan yok ! Görmüyor musun, parmaðým koptu”

          Ve sonra da kýzgýnlýðý geçmediði için arkadaþýný zindana attýrdý. Bir yýl kadar sonra, kral insan yiyen kabilelerin yaþadýðý ve aslýnda uzak durulmasý gereken bölgede birkaç adamýyla birlikte avlanýyordu. Yamyamlar onlarý ele geçirdiler ve köylerine götürdüler. Ellerini, ayaklarýný baðladýlar ve köyün meydanýna odun yýðdýlar. Sonra da odunlarýn ortasýna diktikleri direklere baðladýlar. Tam odunlarý tutuþturmaya geliyorlardý ki; kralýn baþparmaðýnýn olmadýðýný fark ettiler. Bu kabile , batýl inançlarý nedeniyle uzuvlarýndan biri eksik olan insanlarý yemiyordu. Böyle bir insaný yedikleri taktirde baþlarýna kötü olaylar geleceðine inanýyorlardý. Bu korkuyla, kralý çözdüler ve salýverdiler. Diðer adamlarý ise piþirip yediler.

          Sarayýna döndüðünde, kurtuluþunun kopuk parmaðý sayesinde gerçekleþtiðini anlayan kral, onca yýllýk arkadaþýna reva gördüðü muameleden dolayý piþman oldu. Hemen zindana koþtu ve zindandan çýkardýðý arkadaþýna baþýndan geçenleri bir bir anlattý.

          “Haklýymýþsýn!” dedi. “Parmaðýmýn kopmasýnda gerçekten de hayýr varmýþ. Ýþte bu yüzden, seni uzun bir süre zindanda tuttuðum için özür diliyorum. Yaptýðým çok haksýz ve kötü bir þeydi.”

          “Hayýr!” diye karþýlýk verdi arkadaþý, “Bunda da bir hayýr var.”

          “Ne diyorsun Allah aþkýna “ diye hayretle baðýrdý kral. “Bir arkadaþýmý bir yýl boyunca zindanda tutmanýn, neresinde hayýr olabilir?”

          “ Düþünsene! Ben zindanda olmasaydým, seninle birlikte orda olurdum, deðil mi? Ve sonrasýný düþünsene? Bunda da bir hayýr olmasaydý tekrar birlikte olabilir miydik?”

Allah razý olsun.

Burhan AKSU