Sezai Karakoç Dosyası1
Sezai Karakoç’un Şiirlerinde-Yazılarında Şiir-Şair İkilemi
Giriş:1993’te yayımlanan bir makalede, Karakoç’un Şiirlerinde Şiir-Şair İkilemi’ni ele almıştık, Yedi İklim’in Sezai Karakoç Özel Sayısı’nda. Bunu şiirinde ele alırken yazılarında da bu ikileme dair kimi karşılaştırmaları hazırlamıştık. Zaman içinde insan yazı yayınlamaktan uzak düşüyor, bazen. Yıllar önce hazırladığımız bu araştırma ve incelemeyi, üzerinden 15 yıl geçerken ilk kez bir arada yayınlıyoruz. Ayrıca Sunay Akın’ın bir yazısına da yazdığımız eleştiriyi ilk kez yayınlamaktayız. Umarız, denenmemiş bir biçimde Karakoç’un şiir-şair hakkında düşüncelerine yabancılığınız ortadan kalkar.
Diyarbakır’a daima sevdalı olan Şairi, Düşünürü, Fikir Çilekârını şehrimizde ağırlamak isteği yıllardır olmasına rağmen bunu bir türlü gerçekleştiremediğimizden dolayı üzgünüz. İkinci Yeni Kuşağı’ndan bu güne bir çok şairle birlikte ismi anılan, Nuri Pakdil-Necip Fazıl Kısakürek beraberinde sac ayağı oluşturan Karakoç, Necip Fazıl’ın Büyük Doğu’sunu okumuş, Diriliş’i yayınlamış, Nuri Pakdil’in Edebiyat’ı ile İslâmî anlayışın etkin üçlüsünü tamamlar.
Karakoç’un şaire ve şiire bakışına dair tespitlerin iyice anlaşılması için üç isim hakkında toplu değerlendirme yapmak istiyoruz.
Necip Fazıl, Büyük Doğu’yu aylık-haftalık-günlük yayınlamışken kendisi de aynı biçimde Diriliş’i yayına hazırlamıştır.
Her iki şair ve yazar, fırsat buldukça sadece kendi kitaplarını yayınlayabilmiştir.
Bu Nuri Pakdil için geçerli değildir. Pakdil, Edebiyat çevresinin de eserlerini yayınlar. Bu yönüyle sadece kendi eserleriyle yayıncılık yapmaz.
Pakdil, etrafına toplanan gençler, okumuş, aynı çevreden gelen isimlerdir. Onlar, daha önce Büyük Doğu ile tanışmış isimlerdir.
Diriliş için bu böyle değildir. Karakoç’un etrafında Diyarbakırlı olanın dışında başkasına rastlanmaz, ilk zamanda. İslamî Edebiyat’ın elit kesiminde, entelektüel bazda ele alınışında Maraşlı sayısının çok oluşu karşısında Kısakürek’le Pakdil’i daha fazla ön plâna çıkartmıştır. Karakoç, okuyanı çok olmasına rağmen çevresinde insan sayısı az olan biridir.
Kısakürek, Cumhuriyet’in ilk yıllarında karşı çıkış olarak görülen yönüyle herkes tarafından bilinmiş, bu tarz ifade ile Kısakürek Büyük Doğu ekolü ile yerini alan ilk isimdir.
Kısakürek’in çizgisinde aynı izleri taşımakla birlikte anlatımda ve dilde farklı olan, fikirde birliği değişik olmayan Pakdil, entelektüel ortama ısrarla yeni bir ekolü taşımıştır.
Edebiyat çevresi daha çok okumuş olanlara felsefî ve edebî manada dünü ve bu günü karşılaştırarak kültürel alanda inancın sanat boyutuyla ele alınması yoluyla, “aydın” tabir edilen kesime seslenmek istemiştir.
Sezai Karakoç, bu iki ismin beraberinde geliştirmiş olduğu çizgide benzerliklerden uzak değildir. Onun da bir süreli yayını vardır, onun da edebiyatın her alanında eserleri vardır. Kendisine has oluşturduğu çevresi bulunmaktadır.
Kısakürek, Büyük Doğu idealini partileştirmek istemiş ise de bu çabası Fikir Kulübünde kalmıştır. Pakdil, Edebiyat’ı dar bir çerçevede öğrencileriyle birlikte yaymaya çalışmıştır. Onun partileşme gibi bir endişesi ve çabası yoktur. Karakoç ise Diriliş’i partileştirmiştir: DİRİP.
Karakoç’un diğer iki isimden ayrılan yönü, Parti kurmasıdır. İki kez seçime katılmadığı gerekçesiyle DİRİP, kapatılmıştır. Tekrar partileşme ideali söz konusu olmuştur. Diriliş Partisi yine öğrencilerinin etrafında ortaya çıkar: Yüce Diriliş Partisi.
Şakir Diclehan, Karakoç’un en büyük yardımcısı olarak görünür. Kısakürek’te bu isim daima değişkendir. Pakdil’de ise Necip Evlice(İdris Hamza)’dır.
Kısakürek ve Karakoç’ta dil, Arapça ve Farsça kelimeleri dışlamayan bir dildir. Pakdil’de dil, sol kesimin ısrarla savunduğu Öz Türkçecilikten bir adım ileride görülür. Lakin İslamî duyarlılık, ısrarlı dil anlayışında yerini korumuştur. Bu tarz, sanki entelektüel kesim içinde İslamî alanda sanatçıların da var olduğu esasına dayalı gibi görünür.
Bu üç ekolün beraberinde Mavera, her ne kadar 14 yıllık bir yayına sahip ise de Kısakürek ve Pakdil gibi çoğu Maraşlı olan topluluk, Ahmet Cahit Zarifoğlu,Alaaddin-Rasim Özdenören Kardeşler, Mehmet Akif İnan, Adil Erdem Bayazıt gibi isimlerden oluşmuştur. Mavera’nın bir bölümü Edebiyat’tan kopmuş, bir bölümü de Büyük Doğu’dan gelmiştir. İçlerinde Diriliş’e mensup isimler olmamasına rağmen, kendileri Karakoç’a yabancı değildir. Özellikle şiir alanında Zarifoğlu, Diriliş’e çok şey borçludur. Çünkü şiirleri Karakoç etkisindedir.
1980 sonrasında çeşitlenen bu alandaki ayrışmalar, “aylık dergi” olmak üzere bir çok yayın çevresini oluşturmuş ise de çabaların kişilere endeksli oluşu, bu alanda isim yapmış olanların gölgelenmemesi adına gelenek tavrı, uzun dergilerin çıkmasını engellemiştir. Bu eksikliğin nedenlerinden biri de seslenilen çevrenin sanattan ve edebiyattan daima soğuk duruşudur.
Şehirleşmede ön plânda olan elit kesim, beraberinde aldığı destek esintileriyle bu tarz çıkışları, fikir akımlarını daima engellemek istemiştir, gazetelerin işi başka mecralara çekmesi, verilen konferanslar, dinamo isimlerin maddî açıdan desteklenmemesi, mevcut olanla barışma ve böylelikle ayakta durma isteğinin olmaması, seslenmenin bir çerçevede aksini bulmamasına sebep olmuştur.
Bu alandaki isimler, kendilerinin varlıkları etrafında kitleleri sürüklemek istemişlerdir. Bu da elbette bir noktaya kadardır. Kemikleşmiş bir yapının olmayışı, seslenilen kesimin daha çok kırsal alanda oluşu, yılların birikimi ile ortaya çıkanların aynı zamanda dinî ritüelleri de beraberinde taşıması, zaman içinde isim yokluğu sebebiyle alternatifsiz oluş, edebiyatçıların edebiyat dışındaki alanlarla da uğraşmasına sebep olmuştur.
Kısakürek, bazen fikrinin ideoloğu olarak sahnededir, tiyatro eseri kaleme alır, şairdir, felsefecidir, öykücüdür, tarihçidir, politikacıdır, gazetecidir, yayıncıdır, akademisyendir. Tek başına bu kadar alanla uğraşan başka bir isim bulmak zordur, belirttiğimiz çerçevede. Bazen dinî alanlarda kitaplar yazan âlimdir.
Pakdil’de dergicilik, tiyatro eseri, şiir, tercüme, deneme, notlar, öykü etrafında derli-toplu bir görüntü vardır. Bu daha çok, ileride kıymeti anlaşılabilecek bir akımdır.
Karakoç aynen Kısakürek gibi dinî alanlar (Fikrî eserler) dahil olmak üzere biraz daha itinalı görüntü çizer. Onun eserleri, ne kavgacı yapısı ile NFK benzeridir, ne de fikirden çok işi sanata yönelten Pakdil’e benzer. Karakoç, Anadolu’da tek başına düşündüğünü gerçekleştirmek ister. Onun düşüncesi her yerleşim alanında bir Diriliş insanı yetiştirmektir.
Bu üç isimden konumuz olan Karakoç, ne yazık ki “Mona Roza” denilince hakkı teslim edilen şair olarak bilinir; Necip Fazıl’ın “Kaldırımlar Şairi” olarak tanıtılması gibi. Fakat şaire yapılan haksızlık, adeta cevap bekleyen bir tarzda yoğunlaşsa da Karakoç, daima suskunluğunu bozmamıştır.
Karakoç, kimilerince yok bilinmiş, kimilerince satır aralarında ismen hatırlatılmış, bazılarınca kendi çerçevelerine alınmamıştır. Coşkun nehirler, hiçbir zaman sed kabul etmez. Önlerine vurulmak istenen engeller, sonuçta ortadan kalkar. Karakoç, bu yapıda bir isimdir.
Bu üç ismin beslendiği kaynak, -kabul edilir veya edilmez- Mehmet Akif’tir. Her üç şair-yazar-fikir adamı, Mehmet Akif çizgisinde gelişen yolda yetişmiştir. Mehmet Akif, Osmanlı Dönemi’nde oluşturduğu intiba ve geliştirdiği çizgi ile dergicilik yönü, polemik anlayışı, hitabet yönü, İslamî çerçevede bilgisi, şairlik cephesi, makale yazma, olayları hikâye etme ve tüm bunları fikirle bir arada verme tavrıyla üç isme zemin hazırlamıştır: Kısakürek, Pakdil, Karakoç.
Bunu öne sürmemiz belki başkası için iddia olabilir. Lakin doğrusu da budur. Bunu yaşayan Pakdil de Karakoç ta reddetmez.
Kısakürek polemikçi iken Karakoç ve Pakdil, polemikten uzak durmuştur; Edebiyat’ta Pakdil’in bir-iki polemiği hariç.
Kısakürek, Borazan, Ağaç ve Büyük Doğu’da yazmak isteyen bir çok isme sayfalarını açar. Aziz Nesin’den Oktay Akbal’a uzayan çizgide bir çok imzayı tanıtır, yayıncı çevresine.
Karakoç, İslamî çevre dışında başka şairlerle yazarlarla bir arada bulunmuştur. Cemal Süreyya olmak üzere birçok arkadaşı vardır. Karakoç’un şiirleri Diriliş öncesinde yer yer yayınlanmıştır.
Yine de Diriliş’te imza sayısında azlık vardır ve imza sahipleri aynı çizgidedirler.
Pakdil, etrafındaki isimleri seçer, kendi kozasını kendisi örer. Edebiyat’ta farklı çizgiden isimler bulunmaz. Bu bazen ”Birkaç imza ile dergi çıkartılıyor.” eleştirisini gündeme getirir. Edebiyat, bu tarz çizgisini kesinlikle terk etmez.
Her üç isim için de dergiler özel sayılar çıkartmıştır. Hatta Yedi İklim Dergisi Sezai Karakoç için iki özel sayı çıkartmıştır.
Aynı biçimde Necip Fazıl ile Nuri Pakdil için özel sayı çıkmıştır. Türk Edebiyatı, Kısakürek ve Karakoç için özel dosyalar hazırlamıştır. İsmini zikretmediğimiz birçok dergi benzer dosyaları yayınlamıştır.
Nuri Pakdil, daha çok kıyıda kalmayı amaçlamış, kalabalıklar içinde görünmek istememiştir. Fakat www.edebiyatdergisi.com ile uzun zaman önce yayınlanan Edebiyat’ın devamı niteliğinde olan bu çaba, Pakdil’in yeni kitaplarının vitrini misalidir. Karakoç, sanal âlemde Diriliş’i tanıtma uğraşı içine girmemiştir.
Karakoç ile Pakdil, hiçbir zaman fotoğraflarının çekilmesinden hazzetmez. Onların fotoğraflarının bilinen sayısı onu geçmez. Bu fotoğraflar da rızalarının dışında çekilmiş gibidir. Kim bilir, belki Ali Emirî Efendi gibi fotoğraftan hoşlanmama sebepleri vardır. Yüzlerinin tanınmaması, fikirleriyle bilinme isteğidir, bu iki ismi fotoğraftan uzaklaştıran sâik.
Karakoç, Diyarbakır’a gittiğinden beri gelmemiştir. Ergani’ye birkaç kez gelip gittiği bilinir. Karakoç’a Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca verilen ödül bile şairlerin kalabalıklar karşısına geçmesini sağlamamıştır.
Bu ödül için tören istememiş olması, kendi iç dünyasında önemlidir. İsminin Diyarbakır’da bir liseye bir bulvara verilmesi bile şairinin ilk esnada haberdar olmadığı bir durumdur.
Karakoç, eserlerinde (şiir ve hatıralarında) Diyarbakır ve Ergani’den bahseder. Ergani Halk Kütüphanesi’ne çıkan her eserini muntazam olarak gönderir. Erganili olması sebebiyle Makam Dağı, onun için ayrı bir önem taşır. Müstearlarında “Zülküf” adı geçer. Zülkifl Nebî, bir çok kitabında yerini alır.
2000’li yıllarda oluşum içinde olan “Uzak Ülke” adıyla çıkan bir dergide Şairi Diyarbakır’a getirmeyi konu alan yazımız, dergide hayatiyet bulmadı. En azından bu yazının yer almasını çok isterdik, bu gün bu makalemizi ele alışımı zengin kılma adına da olsa. Yakın zamanda Diyarbakır’da yaptığımız panele de Üstad katılamadı. Memleketi Ergani’de ismine yapılan bir sempozyumda da bulunmadı. İsmine biri Diyarbakır’da Anadolu Lisesi biri Ergani’de ilköğretim olarak iki okula ismi verilmiş, Diyarbakır’da da ismi, bir bulvara verilmiştir.
Bir makalemizde şehri dünya gözüyle görmeden giden Hattat Hamidü’l-Amdî ile Ahmed Arif’ten bahsederek, Sezai Karakoç’un davet edilmesi gerektiğinden söz etmiştik.
Günümüzde kimi yazarlar ve şairler, davet edilmedikleri için gelememiştir, şehirlerine. Gelseler bile kimsenin duymasını istemez. Biz Sezai Karakoç’u şehrine, Diyarbakır’a ya davet etmesini bilmiyoruz ya da davete ön ayak olacak isimler bulamıyoruz. Yakın zamanda şehrimize gelen Malatyalı bir şair ile konuşmamızda çıkarttığı dergi ve kitaplar hususunda konuşma imkânı bulduk. Çıkardığı dergisinden yana kimi açıklamalar yaptıktan sonra gece yarısına ulaşan sohbet, ertesi güne yerini bırakmıştı.
Şair-Yazar-Fikir Adamı Sezai Karakoç’a ilişkin bu uzun açıklamaları vermemizin sebebi, Diriliş Ekolü’nün çıkış sebeplerinin ve çıkışından günümüze uzayan çizgisinin anlaşılması içindi.
Karakoç konusunda kimi zaman çalışmalar yaptık. Bu çalışmaları zaman içinde sizinle paylaşmaya çalışacağız, şimdi. Kitaplaşma aşamasına doğru bu makaleleri, www.diyarbekirim.com’da da tartışmaya açıyoruz. Yazdığımız fakat yayınlamadığımız kimi eleştiriler de bulunmaktadır. Üzerinden zaman geçmesine rağmen bu eleştirilerin önemli olduğunu gördüğümüz için aynı tat ile okuyacağınızdan eminim.
-Dosya Devam Edecek-
(
Sezai Karakoç Dosyası1 başlıklı yazı
MehmetALİ tarafından
19.02.2010 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
