Ramazan i� muhasebe ay�d�r. Bu ayda insanlar i�lerine ayna tutarlar. Bir �e�it nefis muhasebesi yaparlar. Bug�ne kadar neler ya�ad�klar�n� g�zden ge�irirler; hayatlar�na �ekid�zen verirler. Zira ramazan muhasebe ay�d�r. Bu ayda M�sl�manlar Allah taraf�ndan hesaba �ekilmeden kendi kendilerini hesaba �ekerler. Basiret nazarlar�n� i� d�nyalar�na y�nelterek art�lar�n� eksilerini g�r�rler. Kendilerini iman ve ihl�s kantar�nda tartarlar. B�ylece gelecekteki hayatlar� i�in bir yol haritas� �izerler. Yol yak�nken yanl��lardan d�nerler.

Ramazan yenilenme ay�d�r. Bu ayda hemen herkes manev� a��dan yenileniyor. Ruhlar ramazan ikliminde soluklan�yor. Sanki manev� bir el de�iyor �zerimize. Bu el bizim fazlal�klar�m�z� t�rp�l�yor; bizleri yeniden kal�ba koyuyor, bize en g�zel �ekli veriyor.

Ramazan fark etme ay�d�r. Bu ayda Allah��n kudretini k�inat aynas�nda daha net g�rebiliyoruz. Etraf�m�za tefekk�r nazarlar�yla bak�p Allah��n kudretini ve b�y�kl��n� teslim ediyoruz. �evremizdeki g�zelliklerin, �i�e�in, b�ce�in fark�na var�yoruz. Mahl�kat�n bize hizmet etmek i�in yarat�ld��n� anl�yoruz. Ramazanda �evremizdeki fakirleri, kimsesizleri daha �ok g�rebiliyoruz. A�lar�n ve yoksullar�n ne kadar zorluklar i�erisinde ya�ad�klar�n� daha iyi anl�yoruz. Zira y�re�imize merhamet, g�zlerimize basiret geliyor.

Ramazan uyan�� ay�d�r. Bu ayda gaflet sular�nda y�zen bedbahtlar uyan�yor; selamet sahiline do�ru kula� at�yor. Nefsin esareti alt�nda karanl�klara g�m�len vicdanlar, kandillerin ��yla ayd�nlan�yor. Vicdanla c�zdan aras�nda gidip gelenler, c�zdan� b�rak�p vicdana y�neliyor. Kurtulu�un yaln�zca �slam�da oldu�u ger�e�i b�t�n ��plakl��yla g�r�l�yor.

Ramazan hayat� d�zene koyma ay�d�r.

Ramazan �mit ay�d�r. Bu ayda gelece�e ve kurtulu�a dair �mitlerimiz tazelenir. Ne kadar b�y�k g�nahk�r olsak da Allah��n rahmet ve ma�firetinin bizim g�nahlar�m�zdan daha b�y�k oldu�unu fark ederek batakl�klardan kurtulmak i�in ��rp�n�r�z. Dualar�n g�lgesinde korktuklar�m�zdan emin, umduklar�m�za oluruz. Kurumaya y�z tutan k�klerimize can gelir.

Ramazan hayat� d�zene koyma ay�d�r. Di�er aylarda hayat�m�z darmada��n iken bu ayda hayat�m�z d�zene girer. Ne zaman yiyece�imiz, ne zaman uyuyaca��m�z bellidir. Bir anlamda disiplinine ediyor bizi ramazan� Bu ayda her �ey be� vakit namazla anlamland�r�l�r.

Ramazan co�ku ay�d�r. Bu ayda m�minler iftar saatlerinde b�y�k bir co�ku ve heyecan ya��yorlar. �ftardan sonra camilere gidilerek din� ve sosyal m�nasebetler geli�tiriliyor. Manev� feyiz ve bereket tavan yap�yor. A� ruhlar Kur�an�la, namazla ve zikirle doyuruluyor. Mukabeleler yap�l�yor. Kur�an, b�t�n hayat�m�z� ku�at�yor. Kaybettiklerimizi elde ediyoruz.

Ramazan midelerin ve ruhlar�n y�ll�k bak�ma al�nma ay�d�r. Y�l boyunca t�ka basa doldurdu�umuz mideler bu ayda istirahat ediyor. Keza ramazan mideyi ve ruhu nadasa b�rakmakt�r. Orucun sa�l��a faydalar�n� t�p alan�ndaki uzman ki�iler y�llard�r s�yl�yor.

Ramazan huzur ay�d�r. �ncelikle bu ay�n iklimine girdi�imizde i� huzuru yakalar�z. Bunu toplumsal huzur takip eder. Su�lular bile bu ayda kendilerini firenler. H�rs�zlar da bir ay boyunca i�lerine(!) ara verirler. Fakat bu sefer de dilenci dedi�imiz merhamet h�rs�zlar� peydahlan�r her sokak ba��nda. Bunlar�n yapt�� da bir �e�it �kibar h�rs�zl�k� de�il midir?

Ramazan ibadet ay�d�r. Bu ayda hemen herkes ibadet seferberli�ine ��kar. Di�er zamanlarda cuma namaz�n� bile k�lmayanlar bu ayda vakit namazlar�n� da k�larlar. Di�er zamanlarda cuma k�lanlar bu ayda b�t�n namazlar�n� cemaatle k�lmaya �al��rlar. Vakit namazlar�n� k�lanlar ise mukabelelerle ve teravihlerle manev� zenginliklerini ta�land�r�rlar. Fakat ne yaz�k ki bu ayda ibadete ko�anlar�n bir k�sm� bayram namaz� sonras�nda uzun s�recek gaflet uykusuna yatarlar. Onlar bir ay ibadetle b�t�n y�l�n g�nahlar�n�n temizlenece�ini d��nen gafillerdir. Oysa ibadetin az da olsa devaml� olan� makbuld�r.

Ramazan a�k ve muhabbet ay�d�r. Bu ayda sevgililer sevgilisi olan Resulullah Efendimiz y�d edilir. Ona giden yollar m�minlerle dolup ta�ar. Onun bize b�rakt�� son din olan �slam�a s�k� s�k�ya sar�l�r�z. Kurtulu�a erenler ancak ve ancak Allah��n ipine sar�lanlard�r.

Resulullah Efendimiz, Ramazan� nimet ve f�rsat olarak bilirdi.

Ramazan en b�y�k ��retmendir inanan insanlar i�in� A�l�� ve susuzlu�u, sabr� ve tahamm�l�, nimetin kadrini bilmeyi ��retir ramazan bizlere. Ramazanda m�lk�n sahibinin Allah oldu�unu, insanlar�n ne kadar da aciz oldu�unu ya�ayarak ��reniriz bir kere daha...

�Ramazan ay� girdi�i zaman, cennet kap�lar� a��l�r, cehennem kap�lar� kilitlenir. �eytanlar zincire vurulur.� diyor Resulullah� Bu M�sl�manlar i�in b�y�k bir m�jdedir.

Her konuda oldu�u gibi ramazanda da Resulullah��n hayat�na g�z at�p onun ya�ad�� ramazanlar� kendimize model almal�y�z. O, bizim �n�m�zde duran eksiksiz bir modeldir. Her t�rl� sorunun cevab� ondad�r. Y�ce �slam dininin Peygamberi, k�inat�n serveri Resul-i Ekrem Efendimiz bizlere her konuda mutlak �l��ler koymu�tur. Onun m�barek hayat� bizim i�in �l��d�r. Ona uyduk�a, onun hayat�n� hayat�m�za yans�tt�k�a Allah��n sevdi�i kullardan oluruz. Bu y�zden En Sevgili�nin ramazanlar�n� hep d��nm�� ve merak etmi�imdir. Allah��n Habibi acaba ramazanlar�n� nas�l ge�irirdi? Ramazanlar onun g�z�nde nas�l anlam kazan�rd�?

Resulullah Efendimiz ramazan ay�n� bir nimet ve f�rsat olarak bilir, gere�ini eksiksiz yapar, i�ini doldururdu. Bu ayda ya�l�lar� ve d��k�nleri ziyaret ederdi. Onlar�n h�l ve hat�r�n� sorar, imk�nlar �l��s�nde onlara yard�m ederdi. O zamanlar bug�nk� kadar bolluk ve zenginlik yoktu. �nsanlar k�t kanaat ge�inirlerdi. Peygamberimizin durumu da halk�n durumundan farkl� de�ildi. Bu y�zden o m�barek insan iftarda ve sahurda �o�u zaman hurma yer, su i�erdi. Bunlar� da bulamay�nca a� sabahlard�. Asl�nda o isteydi refah i�erisinde ya�ayabilirdi. Fakat Resulullah elinde ne varsa muhta�lara da��t�rd�. Ba�kalar�n� kendine tercih ederdi. O, eti �ok sevdi�i halde etle ekme�i bir arada g�rememi�tir. Ya bug�nk� m�srif insanlar!... Onlar sofralar�na �e�it �e�it yemekler koysalar da yine yeterince ��kretmiyorlar.

Ramazan huzura ve kurtulu�a a��lan rahmet kap�s�d�r.

G�n�m�zde insanlar yemede ve giyimde a��r�l��a ka��yorlar. Ramazan, ahir zaman �mmetine nedense a��r geliyor. Ac�kan m�minler iftara pek �ok �e�it yemek haz�rl�yorlar. Bu yemeklerin �o�u yenmiyor, israf ediliyor. Oysa Resulullah Efendimiz �Mide ��e ayr�lmal�: bir b�l�m� yemek, bir b�l�m� su i�in olmal�. Son b�l�m ise bo� kalmal�� diyor. Yani insan t�ka basa yememelidir. Fazla yemek nefsi semirtir, ibadetlere bile engel olur. O b�y�k insan, bug�nk� M�sl�manlar�n yemekteki a��r�l��n� g�rse onlar� k�nard�, belki de onlara ac�rd�.

�Her kim inanarak ve kar��l��n� s�rf Allah�tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa onun ge�mi� g�nahlar� ba��lan�r.� diyor Resulullah Efendimiz� Ne b�y�k bir m�jdedir bu� Ramazanda g�nahlarla vedala�mak, ar�narak temize ��kmak� Bu ne b�y�k kazan�t�r.

Rahmet Peygamberi olan Hz. Muhammed(sav) baz�lar�n�n sand�� gibi ramazanda ibadetlerini a��r� art�rmazd�. O, ibadet de d�hil olmak �zere hi�bir �eyde a��r�l��a ka�mam��t�r. Her konuda �l�� zere ya�am��t�r. O, ibadetlerini on iki aya yayd�� i�in ramazanda di�er aylardaki ibadetlerine bir k�s�m takviyeler yapard�. Teravih namazlar�n� yaln�z veya cemaatle k�lard�. Kur�an�� elinden hi� d��rmezdi. Ramazan�n en feyizlisini, en dolusunu O ya�ard�.

Ramazan huzura ve kurtulu�a a��lan rahmet kap�s�d�r. Resulullah Efendimiz bir hadiste ��yle diyor: �Ramazan�n ilk gecesi oldu�u zaman, Cehennem kap�lar� kapan�r, onun hi� bir kap�s� a��lmaz. Cennet kap�lar� a��l�r, o kap�lardan hi� biri kapanmaz. M�nadi ��yle seslenir: Ey hay�r isteyen gel, ko�! Ey �er isteyen, (k�t�l�klere kar��) kendini tut! O ayda Allah��n cehennemden azatl�lar� vard�r. Bu, Ramazan bitinceye dek her gece vaki olur.�

Resulullah oru� tutmaktan b�y�k haz al�rd�. O�na sadece dokuz y�l ramazan orucu tutmak nasip olmu�tur. Bahsimizi ramazan�n feyiz ve bereketiyle ilgili bir hadisle kapatal�m: ��demo�lunun b�t�n amellerine kar��l�k verilecek sevap on mislinden yedi y�z misline kadar katlan�r. Allah�u Te�l� buyurdu ki: Oru� m�stesna! Oru� benim i�indir, onun kar��l��n� ancak ben verece�im. Oru�lu ki�i, nefsan� arzular�n� ve yemesini benim i�in terk eder. Oru�lu ki�i i�in iki t�rl� ferahl�k vard�r: Biri iftar an�ndaki ferahl�k, di�eri Rabbine kavu�tu�u zamanki ferahl�kt�r. Oru�lunun a��z kokusu Allah kat�nda misk kokusundan daha ho�tur.�

Kur'an-� Kerim'in Ramazanda inmesi bu ay� k�ymeti k�lm��t�r.

S�caklar�n dereceleri zorlad�� bu yaz g�nlerinde �slam d�nyas� ve b�t�n M�sl�manlar ramazan�n rahmet ve bereket ikliminde serinliyor. Bu m�barek ay�� lay�k�yla idrak edenler nice sevaplar kazanarak onun manev� bereketinden hakk�yla istifade edeceklerdir. Fakat �yle ki�iler de vard�r ki onlar oru� tutarlar ama tuttuklar� orucun kendilerine bir faydas� olmaz. ��nk� o ki�iler g�ybet ve ko�uculuk yaparlar, b�ylece insanlar� birbirine d��r�rler. Ras�lullah(sav) buyurdular: �Nice oru� tutanlar vard�r ki, orucundan kendisine kuru bir a�l�ktan ba�ka bir �ey kalmaz! Geceleri nice namaz (teravih ve tehecc�d) k�lanlar vard�r ki, namazlar�ndan kendilerine kalan, yaln�z uykusuzluktur.�(�bn-i M�ce, S�y�m, 21) Allah bizleri b�yle insanlar�n z�mresine d�hil olmaktan uzak tutsun. Zira bu durum manev� iflastan ba�ka bir �ey de�ildir. �yi d��n�l�rse anla��l�r ki manev� iflaslar maddi iflaslardan daha i� ac�t�c�d�r. Zira maddi kay�plar�n�z�, gecenizi g�nd�z�n�ze kat�p daha �ok �al��arak tekrar elde edebilirsiniz. Fakat manev� kay�plar�n kulu g�t�rece�i son nokta ne yaz�k ki cehennemdir.

Ramazan� k�ymetli k�lan sebeplerden biri de kutsal kitab�m�z olan Kur�an-� Kerim�in bu ayda indirilmeye ba�lanm�� olmas�d�r. Cen�b-� Hak ��yle buyuruyor: �Ramazan ay�, insanlara yol g�sterici, do�runun ve do�ruyu e�riden ay�rman�n a��k delilleri olarak Kur�an��n indirildi�i ayd�r. �yle ise sizden ramazan ay�n� idrak edenler onda oru� tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamad�� g�nler say�s�nca) ba�ka g�nlerde kaza etsin. Allah sizin i�in kolayl�k ister, zorluk istemez. B�t�n bunlar, say�y� tamamlaman�z ve size do�ru yolu g�stermesine kar��l�k, Allah�� tazim etmeniz, ��kretmeniz i�indir.� (Bakara, 185)

"Bu �yle bir ayd�r ki, i�inde bin aydan daha hay�rl� olan Kadir Gecesi vard�r."

Resulallah Efendimiz ramazan ay�n� ve bu ayda tutulan orucu �ok �nemsemi�tir. Onun ramazan ve oru� hakk�nda nice g�zel s�zleri ve m�stakil hutbeleri vard�r. Ashaptan Selman-� Farisi Radiyall�hu Anh anlat�yor: Resul-i Ekrem Efendimiz Sallall�hu Aleyhi Vesellem, �aban ay�n�n son g�n�nde bize okudu�u bir hutbede ��yle buyurdu: �Ey insanlar, b�y�k ve m�barek bir ay yakla�t�, g�lgesi ba��n�za geldi. �Bu �yle bir ayd�r ki, i�inde bin aydan daha hay�rl� olan Kadir Gecesi vard�r.� �Allah o m�barek ay�n g�nd�zlerinde orucu farz, gecelerinde nafile namazlar� me�ru k�ld�.� �Bu ayda k��k b�y�k bir hay�r yapan insan ba�ka aylarda bir farz eda etmi� gibi sevap al�r.� �Bu ayda bir farz� yapmak, ba�ka aylarda yetmi� farz yerine ge�er.� �Bu ay Allah i�in a�l�k ve susuzlu�un, taat ve ibadetin me�akkatlerine sab�r ve tahamm�l ay�d�r. Sabr�n kar��l�� da cennettir.� �Bu ay yard�mla�ma ay�d�r, bu ay m�minlerin r�zk�n� artt�racak ayd�r.� �Bu ayda her kim oru�lu bir m�mine iftar edecek bir �ey verirse, yapt�� bu i� g�nahlar�n�n ba��lanmas�na ve Cehennemden azat olmas�na sebep olur. Oru�lunun sevab�ndan da hi�bir �ey eksilmeden onun kadar sevaba kavu�ur.�

Her biri manev� bir y�ld�z olan ashaptan baz�lar� bu s�zleri duyunca, yoksulluklar�n� d��nerek �Ya Resulallah, hepimiz oru�luya iftar edecek bir �ey bulup verecek durumda de�iliz� dediler. Bunun �zerine Resul-i Ekrem Efendimiz Sallall�hu Aleyhi Vesellem, �Allah bu sevab� bir tek hurma ile, bir i�im su ile, bir yudum s�t ile oru�lu m�mine iftar ettirene de verir� buyurdular ve hutbelerine ��yle devam ettiler: �Bu ay�n ba�� rahmet, ortas� ma�firet, sonu da Cehennemden kurtulu�tur.� �Bu ayda her kim k�lesinin (i��i ve hizmet�isinin) i�ini hafifletirse Allah onu affeder ve Cehennemden uzak tutar.� �Bunun i�in bu ayda �u s�yleyece�im d�rt hasletten ikisi ile Rabbinizi raz� k�lars�n�z, di�er ikisinden ise hi�bir vakitte ayr� kalamazs�n�z: �Rabbinizin r�zas�na sebep olan hasletlerin birisi, kelime-i �ahadete devam etmeniz, di�eri de Allah�tan ma�firet dilemenizdir. Vazge�emeyece�iniz iki hasletin biri Allah�tan Cenneti istemek, di�eri Cehennemden Allah�a s��nmakt�r.� �Her kim oru�luya bir yudum su verirse, Allah da ona benim mah�erdeki havuzumdan �yle bir su i�irecektir ki, Cennete girinceye kadar bir daha susuzluk �ekmeyecektir.�[et-Tergib ve�t-Terhib, 2:94-95]

Ne kadar m�him bir ayda oldu�umuzun idraki i�erisinde oru�lar�m�z� tutmal�, teravih ve vakit namazlar�m�z� k�lmal�, ��kr�m�z� lay�k�yla eda etmeli, sofram�z� fakirlere a�mal�y�z.

Ashab�n Ramazan sofralar� herkese a��kt�.

Bizler Peygamber Efendimizi d�nya g�z�yle g�remedik. Bu y�zden, �ektikleri b�t�n s�k�nt�lara ra�men, sahabeleri �ok �ansl� insanlar addediyoruz. Onlar h�l ve hareketleriyle bize �rnekti. Peki, Allah dostlar� ramazanlar� acaba nas�l idrak ederdi? Bunu hi� d��nd�n�z m�?

Her biri birer Allah dostu olan sahabeler, ramazana Recep ay�ndan itibaren haz�rlan�rlard�. Ger�i onlar on iki ay boyunca hak ve hakikatin izinden gitmeye riayet ederdi. Ashab, ramazan ay�n�n girmesiyle birlikte sevin�ten bayram ederdi. Onlar�n �ocuklar� bile ramazan iklimine girer, ona g�re davran�rlard�. �ocuklar�n�n �o�u g�n�ll� ramazan orucu tutard�. Oru�, sahabenin sadece ramazanda de�il; ramazan d��nda da yapt�� ibadetlerin ba��nda gelirdi. Ashab�n �o�u �Pazartesi� ve �Per�embe� g�nleri oru� tutmaya dikkat ederdi.

Sahabeler madd� s�k�nt�lar i�erisinde k�vranmalar�na ra�men iftar sofralar�na mutlaka birilerini davet ederlerdi. Onlar�n sofralar� herkese a��kt�. Kendileri sofradan gerekirse yar� a� kalkar, fakat yine de bu g�zel hasletlerinden taviz vermezlerdi. Nefislerini semirtmezlerdi.

�Kim, inanarak ve sevab�n� Allah�tan umarak Ramazan gecelerini ihya ederse, ge�mi� g�nahlar� affolunur.� hadis-i �erifi sahabeleri ramazan aylar�nda ibadet seferberli�ine y�neltmi�tir. Sahabelerin �o�u iftardan ba�layarak sahura kadar ibadet ederdi. �Gecede bir saat vard�r ki, M�sl�man bir kimsenin Allah�tan, d�nya veya ahirete m�teallik bir hay�r talebi, o saate rastlarsa, Allah diledi�ini ona mutlaka verir. Bu saat her gecede vard�r� hadisi de sahabeleri geceleri ibadete sevk etmi�tir. Onlar gece boyunca Kur�an-� Kerim okur, tehecc�d namazlar� k�larlard�. Dillerinden Hakk��n m�barek adlar� d��mezdi. Zikir onlar�n hayatlar�nda olmazsa olmaz ibadetlerden biriydi. Malayani konu�maktan �zellikle sak�n�rlard�.

Ashab-� g�zin Ramazan'�n hakk�n� verirdi.

Bu m�barek ayda ashab di�er zamanlardan daha s�k umre yapard�. Zira Peygamberimizin �Ramazan ay�nda yap�lan umre tam bir hac say�l�r; yahut da benimle birlikte yap�lm�� bir hacc�n yerini tutar� s�z� onlar� heyecanland�rarak yollara d�kerdi.

Sahabelerin madd� g��leri s�n�rl� olsa da ellerinde ne varsa sadaka olarak verirlerdi. ��nk� onlar�n tart��mas�z tek rehberi olan Hz. Muhammed(sav) ramazanda verilen sadakan�n en makbul sadaka oldu�unu s�ylemi�ti. Onlar zek�tlar�n� da bu m�barek ayda verirlerdi. Fakat verirken gizlili�e riayet ederlerdi. G�n�m�zde ne yaz�k ki buna pek dikkat edilmiyor. Bug�nk� zenginlerin bir k�sm� yard�m edecekleri g�n bas�n mensuplar�n� �a��r�p hay�rlar�n� reklam malzemesi yap�yorlar. B�ylece elde edecekleri sevap b�y�k �l��de zayi oluyor.

Sahabe-i G�zin, fakirleri zenginin s�rt�nda bir y�k olarak de�il; kendisine sevap kazand�racak bir velinimet olarak g�r�rlerdi. F�t�r sadakas� �zellikle bayramdan evvel verilmeye gayret edilirdi. B�ylece garibanlar bayrama ne�e i�erisinde girerlerdi. Onlar�n da y�z� g�lerdi. Fakirler eziklik ya�amazd�. Bayram bu haliyle herkes i�in bayram olurdu.

Bilindi�i gibi ramazan�n i�inde �bin aydan daha hay�rl� bir gece� olan m�barek ve muazzez Kadir gecesi vard�r. Bu gece, ramazan�n i�inde gizli tutulmu�tur. Fakat son on g�n�n gecesinde olma ihtimali daha y�ksektir. Bunu bilen sahabeler ramazan�n son on g�n�nde itik�fa girerdi. O gecelerin hepsini Kadir gecesi bilirlerdi. Resulullah�tan b�yle g�rm��lerdi.

Bu anlatt�klar�m�zdan �u anla��lmas�n: �Sahabeler ramazanda d�nya i�lerini b�rak�rlard�?� B�yle bir �ey s�z konusu bile de�ildir. Onlar d�nya ve ahret hayat�nda hep dengeyi g�zetmi�lerdir. �l�� zere ya�am��lard�r; ifrat ve tefritten �zellikle sak�nm��lard�r.

Sahabeler ibadetlerini asl�nda on iki aya yayarlard�. Ramazanda ibadetleri �ok daha yo�unla��rd�. Fakat g�n�m�zde baz� insanlar sadece ramazanda ibadete y�neliyor, ramazan ��k�nca b�rak�yor. Biz buna tabir caizse �Ramazan M�sl�manl�� diyelim. Yanl��t�r bu!..

Bizler asr�saadette ya�a(ya)mad�k. Bunu belki bir �anss�zl�k olarak g�r�yoruz. Ger�i o devirde �Hz. Ebubekir� olma ihtimalinin yan�nda �Ebu Cehil� olma ihtimali de vard�. Bizler el ele g�n�l g�n�le verirsek, bir ve beraber olup birbirimizi Allah i�in seversek bu �a�� da asr�saadete �evirebiliriz. Yeter ki inanal�m ve inanc�m�z� azim ve gayretimizle besleyelim.

S�zlerimi vaktiyle kaleme ald��m "Ramazan �klimi" adl� �iirimle bitirmek istiyorum:

Ramazan geldi�inde g�n�l ar�n�r kirden