Serbest Kürsü / Sohbet

Eklenme Tarihi : 16.08.2023
Okunma Sayısı : 683
Yorum Sayısı : 4

Her şiir yazan iyi bir şair olmadığı gibi her yazılan şiir de kaliteli bir şiir değildir.

"Güzel bir şiir yazarken nelere dikkat edilmeli?" Diye sorulacak olursa,iki hususa dikkat etmek gerekir diye cevaplarız Bunlardan biri yoksa, diğeri ne kadar güzel olsa da şiir, kaliteli şiir ismini alamaz.

1- Ölçü ve kafiye yönünden uygun olması,
2- Manaların hem düzgün olması, hem de birbirini tamamlaması gerekir.
Bunları birer örnekle açıklayalım:

1-Ölçü yönünden uygun olması:

Günümüzde aruz vezniyle yazan neredeyse  kalmadığı için (Mecit Hoca'm hariç) hece vezinlerine örnek veriyorum. Hece vezinleri çoksa da, daha çok 7, 8, 11 ve 14 heceli olanlar kullanılmaktadır. Hece sayısının tutmasından başka, bir de durakların uygun olması gerekir.

7 heceliye örnek:

Bu da 3+4 ve 4+3 hece duraklarla veya duraksız yazılır.Tabii ki duraklı olanı daha makbuldür.

3+4 heceye örnek:

Bülbülün / ötüşünü,
Güneşin / batışını,
Kalblerin / atışını,
Yaratan /elbet vardır.

4+3 heceye örnek:

Kurtuluştur / insana,
Ulaştırır / ihsana,
Kavuşturur / imana,
La ilahe / illallah…

7 hece, fakat duraksız şiire örnek:

Eğer uğrarsan derde,
Muhtaç olma namerde,
Şifa umulan yerde,
Hemen çıkar ağlarız.

Böyle duraksız olanlar duraklı şiirlere göre makbul sayılmaz. Şiir olarak okumak zor olur ve okunuşunda bir düzgünlük olmaz.  Besteye de pek gelmez. 3+4 veya 4+3 duraklı olanların ilahi,şarkı, türkü, ezgi haline getirilip okunması da kolay olur.

8 heceliye örnek:

Bu da 3+5, 5+3 ve 4+4 hece kalıbıyla yazılır.

3+5 heceliye örnek:

En büyük / devletimizdir.
Gücümüz / kuvvetimizdir.
Methetmek / mümkün değildir.
Sebeb-i / nimetimizdir.

5+3 heceliye örnek:

Dost bahçesinde / yatarım,
Kaygılarımı / atarım,
Satılacağı / satarım,
Kimseler hesap / soramaz.

4+4 heceliye örnek:

Umduğuna / eremezsin,
Bu devranı / süremezsin,
Ahbabını / göremezsin,
Yakar bizi / dost hasreti.

11 heceliye örnek:

Bu da 6+5 ve 4+4+3 hece kalıbıyla yazılır.

6+5 heceliye örnek:

Kimi hocayım der, / kimisi derviş,
Cahiller yanına / postunu sermiş,
Zannederler bunu / âlim ve ermiş,
Mahşer günü nasıl / hesap verecek?

4+4+3 heceliye örnek:

Bir gün olur,/ götürürler/evinden,
Kurtuluş yok, /Azrail’in/ elinden,
Allah adı /hiç düşmesin /dilinden,
Bin yıl uzun/ ömrün olsa, /ne fayda?

14 heceliye örnek

Durakları 7+7 hecedir.
Bir örnek verelim:

Ehl-i sünnet kitabı, /oku inat eyleme!
Fırsat eldeyken uyan, /ömrü berbat eyleme!
Yarın mahşer gününde,/ boşa feryat eyleme!
Doğruluktan ayrılma, /Hak utandırmaz seni.

Kafiyeler:
Hece şiirinde kullanılan kafiyeler de şunlardır:

1- Yarım Kafiye: Mısra sonlarında tek ses benzeşmesine dayanan kafiyedir.
Adıdır onun Gafur,
Kapısı açık durur,
Af dileyen af bulur,
Allah bes baki heves.
Burada sadece (u) harfi ile ses benzeşmesi yapılmıştır.

2- Tam Kafiye: Mısra sonlarında iki sesin benzeşmesine dayanan kafiyedir.
On atlıya karar verdim yaşını
Yenice sevdaya salmış başını
El yanında yakar gider kaşını
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim.

Burada (aş)tam kafiyeye örnektir.

3- Zengin Kafiye: Mısra sonlarında üç ve daha fazla sesin benzeşmesiyle meydana gelen kafiyedir. Buna tunç kafiye de denmektedir.

Görünüşe kanmamalı,
Bâtılı hak sanmamalı,
Cehennemde yanmamalı,
Gün doğmadan neler doğar.

4- Cinaslı Kafiye: Okunuşları ve yazılışları aynı; ancak anlamları farklı olan kelimelerle yapılan kafiyedir. Birkaç örnek:

Sanki oluk gibi kan akar da yara sızlar.
Yaralının halini bilemez yarasızlar!

Acep niçin açmış böyle gül erken,
Kapatmalı ağzımızı gülerken.


Redif:
Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesidir.

Dine uymak ar değildir,
Dünya bize yâr değildir,
Haram mallar kâr değildir,
Gün doğmadan neler doğar.

Bu dörtlükte üç mısrada da tekrarlanan (değildir) sözçüğü yazılış, ses ve mana yönünden aynı olduğu için rediftir.Kafiye redif ile yapılmaz Redif düştükten sonraki kelimede kafiye aranır.

2-Mana yönü:

Kafiyeler ne kadar düzgün ve zengin olursa olsun, manası uygun değilse veya birbirini tamamlamıyorsa böyle bir şiirin mana yönünden değeri olmaz. Böyle uydurma şiirler için, (Dam başında saksağan vur beline kazmayı) derler ve Sami Hoca'mdan asla yıldız alamaz. Bir örnek:

Sabah erken yatıyorum,
Ormanları satıyorum,
Yıldızları aldım ele,
Tutanlara atıyorum.


Her ne kadar teknik yönden eksiklik olmasa da mana yönünden saçma sapan olduğu için bu dörtlüğe de güzel bir şiir diyemeyiz.

( Yeni Başlayacak Olanlara Hece Şiiri Hakkında Teknik Bilgiler başlıklı yazı Nuri Baş tarafından 16.08.2023 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
 

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve Kültür Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve Kültür Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve Kültür Platformu