Artýk þunu iyice biliyoruz. Buna insanda dahil. Hiçbir þey lambada cin çýkar gibi tek seferde dünyaya gelmemiþti.

Týpký yaðmur gibi. Týpký bulut gibi. Týpký toprak gibi. Týpký hücre gibi. Týpký fiziðin ve kimyanýn evrimi gibi.

Týpký baþlangýçta yaþama hiç de uygun olmayan ateþ topu olan dünyanýn zaman içinde yeni oluþan koþullarýna göre ayak uyduran yaþamýn oluþmasý gibi.

On milyon yýl kadar önce türümüz doðduðunda hiç de toplum içine doðmuyordu. Hatta türümüz topluluk içine bile doðmuyordu.

Türümüz, on milyon yýl önceden bu yana türlü evreler içinde grup, topluluk, hatta sürü içi dediðimiz sosyal oluþumlarýn içine doðar olmuþtu.

Türümüz tahmini olarak ve yalýtýma bir alan içinde organize olmakla çok kaba bir biçimde þunun þurasýnda tarýmýn yapýlmasýyla, çobanlýðýn, maden iþletmenin becerileriyle toplum sal oldu. Ama daha insan olamamýþtý.

Bugün biz sosyal ve özellikle de "toplumsal zekaya" sahip; dýþ sal bir toplumcu donaným ve toplum sal biçimleniþle sahip olan, ittifak ürünü; sosyo kültürel uygarlýk ürünü, meleze Ýnsan diyoruz.

Toplumsal ittifak ürünü insandan bahisle bu manayý uygarlýk öncesi süreçlere götürdüðümüzde; çok yakýn döneme kadar örneðin, otuz bin, elli bin yýl öncesine kadar yeryüzünde insan deðil hominid dediðimiz insanýmsýlar vardý.

Türümüz homo sapiens dediðimiz insanýmsý türün giderek toplumsal evrimi bulmuþ halidir. Yani insan doðmamýþtýk, yaþam bilimsel evrimle insan olmuþtuk.

Elbette insan olmaya gidiþte türümüzün biyolojik olarak ontolojik bir birliði ve bunun üzerinde çok kýsmi bir ontolojik ayrýlýðý vardý. Buralara girmeyeceðim.

Bütün her þey gibi insan da doðanýn ürünüdür. Fakat insan veya insan olma süreci yaþam bilimsel evrimin sonucudur. Ýnsana gidiþteki totem alaný iyi bilmeliyiz.

Ontoloji sel birlik (varlýk birliði) gereði türümüz beslenmek için ot, kök, böcek toplarken, tehlikeler pahasýna tavþan da ot, kök toplamýyor muydu?

Beslenmek için türümüz aðaçtaki meyveye yönelirken; kuþlar, maymunlar, hatta ayý bile ortak beslenme alaný aðaca yönelmekle rekabeti (yarýþmacý) bir "çaba" ortaya koymuyorlar mýydý?

Hayvansal bir çabayý, türümüze özgü yani insansal çabadan ayýran nedir?

Hiç kuþkusuz hayvansal çabayý insansal çabadan ayýran EMEKTÝ. Her emek çabayý içerir ancak her çaba emek deðildi. Hominidlerin çabasý da emek deðildi.

Emek toplumla, özellikle de üreten iliþkilerle daha ayrýntýlý vardý. Organize avcý toplayýcý yapýlardaki emek birliði günümüzdeki emek tanýmýna kadar anlam sal olarak evrilmiþti.

Emek avcý toplayýcý yapýlardan beri biçimlense de emek toplum üretim hareketi ile baþlamýþtý. Toplum karþýlýklý deðiþilebilir emekleri (transfer emekleri), kolektif birim zamanlý bir "deðer ölçüsü kýlmakla emeði" daha bir biçimlemiþti.

Bu nedenle tavþanýn, ayýnýn ve maymunun çabasý emek deðildi. Emek çok spesifik (özel-özgün) bir kavramdýr. Emek avcý toplayýcý totem alan içinde ilk kez ortaya konmakla yaþam bilimsel evrimin sonucudur.

Çaba biyolojik iken içseldir. Emek toplumsaldýr. Dýþ saldýr. Çaba eðilim seldir. Emek iliþki tipidir. Çaba istek seldir. Emek ve toplum zorunludur.

Toplumlarýn temelinde bizi birleþtiren yaþam bilimsel üretim iliþkisi ile EMEK vardýr. Yaþam bilimselliðin temelinde de korunma, beslenme, üreme aktý (eylem ve eðilimi) vardýr.

Yaþam bilimsel akttan (EYLEMDEN) insana geçiþ emekle baþlamýþtýr. Emek daha çok üreten toplum iliþkileri içinde biçimlenmiþtir.

Emek ve toplumsal bilinç (kolektif bilinç) birbirinin baðýl koþuludurlar. Totem meslekli gruplarýn emeði baz alýnarak ittifaklar içinde emek biçimden biçime sokuldu.

Bu nedenle çok kýsmi biyo-ontolojik ayrýmýn yaný sýra yansýma salýnýmý toplum içinde çok büyük olan bu kýsmiliðiyle insan; dýþtan toplumsal iliþkilerin toplamýdýr.

Verili düzlem içinde çok kýsmi bir biyo-ontolojik ayrýlýklar dýþtaki üreten toplum iliþkileriyle çok büyük ve bambaþka bir yola evrilmiþti.

Ýçteki çok kýsmi bir biyo ontolojik ayrýlýða karþýlýk gelen toplum iliþkiler; kendi dýþýmýzda ANCAK TOPLUM SAL AKIL, TOPLUM SAL ZEKÂ VE TOPLUM SAL YAPABÝLÝRLÝKLERLE VARDI.

Yaþam bilimsel olarak ilk aktlar (eðilimler veya eylemler) karþýlandýðý zaman sevinç (haz) verir. Eðilimlerimiz karþýlanmadýðý zaman acý (elem) verirler.

Sevinç ve acý eðilimleri biyolojik zekanýn iþe karýþmasýyla RUHSALLAÞIR. Grubun, topluluðun ve toplumun iþe karýþmasýyla da bu eðilimler SOSYALLEÞÝR.

Toplum yaþambilim sel temellerden hareketle vardýr. Ancak yaþam bilimsel temeller duygudaþlýk iken toplumsal temeller üreten iliþkilerle toplumdaþtýk.

Biyoloji toplumdaþ olmayý içermez. Ama toplumdaþ lýðýn öznesi olan insan, biyolojik bir duygudaþlýðý içerir.

Bu nedenle duygudaþlýktan yola çýkýp topluma varanlar olduðu gibi toplumdan yola çýkýp duygudaþlýða varan sapmalar çok yaygýndýr.

Elektriði bulma, uzaya gitme, gen mühendisliði vs. duygudaþlýðýn deðil toplum salýðýn ürünüdürler.