ANALÝTÝK ZEKÂ

GÝRÝÞ:

“Akýl ve zekâ ikilemi hakkýnda çok az bilgi sahibi olduðumuz saklanamayacak bir gerçektir. Bu durum genel olarak böyledir. Halkýmýz çoðu kez akýl ile zekânýn ayný þeyler olduðunu düþünür ve aklýn her þeyi çözebilece-ðine hükmeder. Esasýnda durumun böyle olmadýðý bilimsel verilerle açýklanmýþtýr.”

Zekâ, bireyin bilgiyi anlama, öðrenme ve kullanma yeteneðini ifade eder. Zekâ, genellikle akademik beceriler, problem çözme yetenekleri, hafýza, mantýk ve dil becerileri gibi alanlarda ölçülür. Akýl ise bireyin düþünme, karar verme, muhakeme etme ve problemleri çözme yeteneðini ifade eder.

Analitik zekâ, bireylerin bilgiyi analiz etme, mantýksal çýkarýmlar yapma ve karmaþýk problemleri çözme yeteneðini ifade eder. Bu zekâ türü, verileri derinlemesine inceleyerek anlamlý sonuçlar çýkarmakla ilgilidir. Analitik zekâya sahip kiþiler, genellikle soyut düþünme becerilerine ve yüksek düzeyde problem çözme yeteneklerine sahiptirler. Bu bireyler, karþýlaþtýklarý bilgiler arasýndaki iliþkileri hýzlý bir þekilde kavrayabilir ve bu bilgileri etkili bir þekilde kullanabilirler. Analitik zekâ, özellikle bilimsel araþtýrmalar, veri analizi ve matematiksel hesaplamalar gibi alanlarda önem taþýr.

Analitik Zekâ Nedir?

Analitik zekâ, kiþinin bir olay karþýsýnda mantýklý çýkarýmlar yapmasýný saðlayan, pratik ve çözüm odaklý yaklaþýmýný içeren bir zekâ türüdür. Analitik zekâya sahip kiþiler verilen bilgileri doðrudan analiz etme, anlama ve bunlardan faydalý bir sonuç çýkarma konusunda yüksek bir beceriye sahiptir. Ayný zamanda analitik zekâlý kiþiler deðerlendirme ve eleþtirel düþünme konusunda da öne çýkar.

Bir diðer adý çözümlemeli öncelikli zekâ türü olan analitik zekâyý anlamak için analitik kavramýný da incelemekte fayda vardýr. Analitik, bir bütünü parçalara ayýrýp incelemek anlamýna gelir. Analiz etmekten türeyen analitik düþünme becerisi bir sorunu alt baþlýklara ayýrarak analiz etmeyi ve çözmeyi gerektirir. Analitik zekâsý yüksek kiþiler bu yöntemi yani tümdengelim yöntemini kullanarak sorunlarý çözer. Sorunlarý parçalara ayýrarak çözmemize yardýmcý olan zihinsel yetenek analitik zekâdýr. 

Analitik Düþünce Nedir?

Analitik düþünce sorunlara tümdengelim yöntemini kullanarak yaklaþmayý gerektirir. Analitik düþünmeyi alýþkanlýk edinen bireyler herhangi bir konunun çözülmesi için öncelikle konuyu meydana getiren unsurlarý ele alýr. Bu unsurlarý inceleyen bireyler inceledikleri unsurlarý bir araya getirerek sonuca ulaþýr. Olaylar arasýnda neden-sonuç iliþkisi kurmanýzý saðlayan bu düþünce yöntemi analitik zekânýn bir parçasýdýr.

Analitik Zekâ Ne Ýþe Yarar?

Günlük yaþantýnýzda faydalarýný çok net görebileceðiniz analitik zekâ pek çok iþe yarar.

Bu yanýtlar þu þekilde özetlenebilir:

Alýnan kararlar hýzlý ve sancýsýz olur.

Analitik zekâ liderlik vasýflarýnýzýn da geliþmesine katký saðlar.

Analitik zekâ eleþtirel düþünmeyi de beraberinde getirir.

Analitik zekâ sonuçlarý görmenizi kolaylaþtýrýr. Bu sayede olasý bir senaryoda sonucu daha net görebilirsiniz.

Yapbozun parçalarýný birleþtirerek büyük resmi önünüze seren analitik zekâ hayatýn her alanýnda sorunlara etkili bir çözüm getirmenizi saðlar.

Analitik Zekânýn Özellikleri Nelerdir?

Öncelikle analitik zekânýn özelliklerini incelemek faydalý olur.

Ýþte analitik zekânýn özellikleri: 

-Analitik zekânýn en önemli özelliklerinden biri verileri analiz etme yeteneðidir. Kalabalýk ve büyük veri setlerini analiz etmenizi saðlayan analitik zekâ beynin sað kýsmýný kullanýr. 

-Analitik zekâ istatikle doðrudan baðlantýlýdýr. Ýstatiksel analiz araçlarýný kullanmanýzý kolaylaþtýran analitik zekâ, karmaþýk sistemlerini çözme becerisini de beraberinde getirir.

-Sorgulayýcý ve araþtýrmacý olmak analitik zekânýn en önemli özelliklerinden. Kabul görmüþ gerçekler olsa dahi analitik zekâya sahip bireyler bu gerçekleri araþtýrýr. 

-Analitik zekânýn olmazsa olmazlarýndan biri de meraktýr. Merak analitik zekâyý kamçýlayan ve sorgulamaya sevk eden en önemli unsurdur. 

Analitik Zekâ Türleri Nelerdir?

Analitik zekânýn türlerini incelemek gerekir. Bu zekânýn 2 türü vardýr. Bu 2 tür þu þekilde aktarýlabilir: 

-Pratik Zekâ: 

Analitik zekâ denildiðinde ilk akla gelen zekâ türü þüphesiz pratik zekâdýr. Pratik zekâ, herhangi bir sorun anýnda hýzlýca çözüm üretebilmektir. Sorun ne kadar karmaþýk olursa olsun pratik zekâ ile bu sorun analiz edilip deðerlendirilebilir. Pratik zekâya sahip bir kiþi sorunlar karþýsýnda paniklemez ve geliþen koþullara göre hemen reaksiyon verebilir. Pratik zekâya en güzel örnek komedyenler ve stand- up gösterisi yapan kiþilerdir. 

-Yaratýcý Zekâ: 

Analitik zekânýn bir diðer türü de yaratýcý zekâdýr. Yaratýcý zekâ, pratik zekâya benzerlik gösterir. Pratik zekâ sorunlara anýnda çözüm üretirken yaratýcý zekâ bir soruna yönelik farklý çözüm alternatifleri sunar. Yaratýcý zekâya sahip bireyler bir konuyu farklý noktalardan ele alýr ve konuya farklý bakýþ açýlarýyla bakabilir. Özgün fikir denildiði anda akla yaratýcý zekâ gelmektedir. Bulunduðu ortamda kendini fark ettiren yaratýcý zekâ inovasyonun en deðerli unsurudur.

Analitik Zekâya Nasýl Sahip Olunur?

Analitik zekâ, kalýtým ile aktarýlsa da her zekâ türünde olduðu gibi analitik zekâyý geliþtirmek de mümkündür. Bu zekâ türüne sahip olmak için öncelikle analiz becerisini geliþtirmek gerekir. Verileri toplamak ve toplanan verileri analiz etmek analitik zekâya sahip olmanýn ilk koþullarýndandýr. Yeni deneyimlere açýk olmak, araþtýrmacý ve meraklý olmak, sorgulamak, detaylýca incelemek vb. yetiler de analitik zekâya sahip olmanýz için gereklidir. 

Analitik Zekâ Nasýl Anlaþýlýr?

Analitik zekâ, sorundan çok çözüme odaklanan kiþilerde geliþmiþtir. Analitik düþünme becerisi yüksek kiþiler parçadan bütüne ilerleyerek sorunlarý pratik biçimde çözer. Ortamdaki özgün ve yenilikçi fikirler de genellikle analitik zekâsý yüksek bireylerden çýkar. 

Analitik Zekâ Nasýl Geliþir?

Analitik zekânýzý geliþtirmek için yapabileceðiniz bazý adýmlar vardýr. Doðru hamlelerle ilerlerseniz analitik zekânýzý geliþtirebilirsiniz.

Analitik zekâyý geliþtirmek için þu önerileri uygulayabilirsiniz:

Bulmaca Çözmek: 

Sudoku, matematik oyunlarý, yapboz, satranç gibi oyunlar düþünmeye teþvik ederken analitik zekânýzý da geliþtirir. Sayýsal verileri kullanmaya ve akýl yürütmeye dayalý oyunlar oynayarak kendinizi geliþtirebilirsiniz.

Polisiye roman okumak veya film Ýzlemek: 

Polisiye türünde ele alýnmýþ eserler sizi her an merakta býrakarak düþünme becerilerinizi ve bununla birlikte akýl yürütme yeteneðinizi geliþtirir. Polisiye eserler sayesinde parçalarý birleþtirerek sonuca ulaþabilir böylelikle analitik düþünme becerinizi daha iyi bir noktaya getirebilirsiniz. Özellikle polisiye olmasý gerekmez. Bulmaca gibi sorun çözmek ve soruna ulaþmak için farklý türleri de deneyimleyebilirsiniz.

Analitik Zekâ Neden Önemlidir?

Her zekâ türü kadar analitik zekâ da oldukça önemlidir. Günlük hayattaki sorunlarla daha kolay baþ etmenizi saðlayan bu beceri hayatla yeni stratejiler belirlemenize ve emin adýmlarla yola devam etmenize yardýmcý olur. Ayrýca iþ ve özel hayatýnýzda birçok sorunla uðraþmak zorunda kalabilirsiniz. Bazen bu sorunlar kriz boyutuna ulaþabilir ve ayný anda birçok problemi çözmeniz gerekebilir. Analitik zekâ kriz çözme yeteneðinizi artýrdýðý için gerek iþ gerekse özel hayatýnýzda size katký saðlar. 

Analitik Zekâ Hakkýnda Sýk Sorulan Sorular:

Analitik zekâ gerektiren meslekler nelerdir?

Analitik zekâ her meslekte önemlidir. Fakat özellikle veri analistliði, yapay zekâ mühendisliði, satýþ ve pazarlama uzmaný, araþtýrmacý, gazeteci, yatýrým danýþmaný, biyolog, polis, dedektif, komedyen gibi pek çok meslekte analitik zekâ oldukça kýymetlidir. 

Analitik zekâ testi nedir?

Analitik zekâ seviyesini ölçmek için yapýlan test modeli analitik zekâ testidir. Uzman hekimler ve pedagoglar tarafýndan hazýrlanan testler ile zekâ seviyenizi tespit ederek analitik zekânýzýn düzeyini belirleyebilirsiniz.

Kaynak: Memorial Týbbi Yayýn Kurulu.

Konunun sonuna gelirken;

“Esasýnda insanoðlu küçücük kafasý içinde koskoca bir dünya taþýdýðýnýn farkýnda bile deðil. Yüce Allah, insanoðluna akýl ve zekâ vermiþ ve eþrefi mahlûkat makamýna çýkarmýþtýr. Ne yazýk ki; insanlýk var olduðu günden beri çok az insan aklýný çalýþtýrabilmiþ, aklýný çalýþtýramayanlar ise maalesef keþmekeþlik ve zulüm üreten yýðýnlara dönüþmüþtür.”

“Her insanýn akýllý ve zeki olmasý beklenemez elbette. Ancak eðitim yoluyla insanlarýn aklýný ve zekâlarýný nasýl kullanabileceðini öðrenebilir diye düþünüyorum. Bence, ilk eðitim döneminden itibaren çocuklara aklý ve ze-kâyý çalýþtýrýcý ve geliþtirici bir eðitim müfredatý hazýrlanmalýdýr. Genellikle ilk eðitim dönemlerinde çocuklarýn akli ve zekâ seviyeleri kendini göstermektedir. Bu gerçek böyle iken henüz eðitimin ilk basamaðýndayken çocuklar zekâlarýna göre sistemli ve planlý bir þekilde eðitilmeli; pek çok farklý alanda geleceðin bilim insanlarýný yetiþtirmenin mümkün olacaðýný düþünüyorum.”